Podcast Beta
Questions and Answers
Ano ang nagbigay ng lakas ng loob sa mga Europeo sa kanilang pagsulong sa kaalaman ng heograpiya?
Alin sa mga sumusunod na bansa ang hindi nasakop ng mga Europeo sa Timog-Silangang Asya noong ika-19 siglo?
Ano ang nangyari sa East Indies noong 1815 sa ilalim ng pamahalaang Neatherlands?
Aling imperyo ang kumontrol sa Burma (Myanmar) noong panahon ng kolonisasyon?
Signup and view all the answers
Ano ang tawag sa pagkasakop ng Vietnam, Laos, at Cambodia noong 1887?
Signup and view all the answers
Ano ang halaga na binayaran ng Estados Unidos para sa Pilipinas sa bisa ng Treaty of Paris?
Signup and view all the answers
Anong salik ang nagpasimula ng kasagsagan ng imperyalismo sa mga bansang kolonyal?
Signup and view all the answers
Aling kolonyal na kapangyarihan ang nanatiling kontrolado sa Timog-Leste?
Signup and view all the answers
Ano ang pangunahing layunin ng Sedition Act na ipinatupad noong 1901?
Signup and view all the answers
Ano ang layunin ng Reconcentration Act na ipinasa noong 1903?
Signup and view all the answers
Anong taon itinatag ang Philippine Assembly bilang mababang kapulungan?
Signup and view all the answers
Sino ang unang pangulo ng pamahalaang rebolusyonaryo na itinaguyod sa Malolos?
Signup and view all the answers
Kailan idineklara ni Heneral Emilio Aguinaldo ang Kalayaan ng Pilipinas?
Signup and view all the answers
Anong estratehiya ang ginamit ng mga Pilipino sa Digmaang Pilipino-Amerikano?
Signup and view all the answers
Sino ang nahalal na pangulo ng senado noong 1916?
Signup and view all the answers
Anong batas ang ipinagbawal ang pagbubuo ng samahan o kilusang makabayan?
Signup and view all the answers
Ano ang pangunahing layunin ng kolonyalismo?
Signup and view all the answers
Ano ang epekto ng kolonyalismo sa lipunan?
Signup and view all the answers
Ano ang tinutukoy ng 'tuwerang kolonyalismo'?
Signup and view all the answers
Ano ang pangunahing dahilan sa likod ng 'hindi tuwirang kolonyalismo'?
Signup and view all the answers
Ano ang ibig sabihin ng 'asimilasyon' sa konteksto ng kolonyalismo?
Signup and view all the answers
Ano ang isang epekto ng kolonyalismo sa kalusugan ng mga katutubo?
Signup and view all the answers
Ano ang saklaw ng mga kolonyalistang bansa sa kanilang kolonya?
Signup and view all the answers
Ano ang pagkakaiba ng 'pamamahala ng puppet' sa direktang kolonyalismo?
Signup and view all the answers
Ano ang pangunahing dahilan kung bakit pinanatiling malaya ng Britain at France ang Thailand?
Signup and view all the answers
Alin sa mga sumusunod na reporma ang ipinatupad ni Haring Chulalongkorn?
Signup and view all the answers
Ano ang pangunahing ideya ng liberalismo ayon kay John Locke?
Signup and view all the answers
Anong uri ng pamahalaan ang ipinatupad ng mga Espanyol sa Pilipinas?
Signup and view all the answers
Ano ang layunin ng 'White man's burden' na ideya ng mga Amerikano?
Signup and view all the answers
Ano ang tinutukoy na proseso ng 'reducion' sa konteksto ng kolonyalismo?
Signup and view all the answers
Ano ang kahulugan ng 'Plaza Complex' sa konteksto ng pamayanan?
Signup and view all the answers
Saan nakabase ang pamamahala ng Espanya sa Pilipinas?
Signup and view all the answers
Ano ang tawag sa sistema ng pamamahala ng mga Dutch sa Java na may lokal na pinuno na aristokrata?
Signup and view all the answers
Sino ang pinuno ng Rebelyong Javanese na kilala rin bilang Digmaang Java?
Signup and view all the answers
Anong taon naisagawa ang cultivation system na ipinakilala ng mga Dutch sa Indonesia?
Signup and view all the answers
Ano ang layunin ng mga British sa Pagsakop sa Borneo noong 1771?
Signup and view all the answers
Ano ang tawag sa digmaan sa pagitan ng mga Dutch at sultanatong Muslim na Aceh?
Signup and view all the answers
Ano ang sistema ng pamamahala kung saan ang partido na may pinakamalaking representasyon ang namumuno?
Signup and view all the answers
Anong organisasyon ang itinatag ng mga Dutch para patakbuhin ang kalakalan sa Timog-Silangang Asya?
Signup and view all the answers
Ano ang itinaguyod ng mga British sa ilalim ng kanilang pamamahala sa Malay noong 1910?
Signup and view all the answers
Study Notes
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog-Silangang Asya
- Ang kolonyalismo ay ang pagsakop ng isang bansa sa ibang bansa upang mapagsamantalahan ang yaman nito. Nangyayari ito sa pamamagitan ng pisikal na kontrol ng isang makapangyarihang bansa sa isang mahinang bansa hanggang sa tuluyan itong maimpluwensyahan at madominahan.
- Naglalayong magkaroon ng kontrol, manirahan, at magsamantala ang isang makapangyarihang bansa sa iba.
- Ang kolonisasyon ay nagaganap sa pamamagitan ng pagpapadala ng mga kolonyalista sa bansa upang manirahan, sapilitang pagpapatanggap ng kultura, wika, at pamantayang panlipunan, at pananamantala ng mga kolonyalista sa mga katutubo at likas na yaman.
- Ang asimilasyon ay ang proseso ng pagtanggap sa wika at kultura ng dominenteng pangkat ng tao o bansa.
- Ang ilan sa mga epekto ng kolonyalismo ay ang pagsasamantalang pang-ekonomiya, pagkagambala ng lipunan bunga ng pagpapasunod ng kulturang dayuhan, panunupil sa kapangyarihang political ng mga katutubo, hindi matatawarang epektong pangkalusugan, at pagpapaunlad ng impraestruktura.
- Ang tuwirang kolonyalismo ay tumutukoy sa tuwirang pagkontrol ng isang kolonyalistang bansa sa teritoryo at estrukturang administratibo o pamahalaan na sinasakop. Ang mga kolonyalistang bansa ay nagsisikap na maimpluwensyahan ang mga katutubo ng kolonya sa pamamagitan ng pagpapadala ng mga opisyal, hukbo, at maninirahan sa kanilang mga yamang likas, populasyon, at ekonomiya.
- Ang hindi tuwirang kolonyalismo ay nagaganap kapag minamanipula ng kolonyalistang bansa ang ekonomiya, politika, at kultura ng kolonya upang mapakinabangan ang yamang likas at makamit ang kanilang mga layunin. Ang pamahalaang puppet ay isang pamahalaan na tila Malaya ngunit sa katotohanan ay kontrolado ng ibang bansa.
- Ang imperyalismo ay tumutukoy sa alituntunin o ideolohiya ng pagpapalawak ng kapangyarihan at impluwensiya ng isang bansa sa iba pang bansa. Ito ay naglalayong lumikha ng isang imperyo na binubuo ng ilang teritoryo. Ang mga pangunahing paraan ng imperyalismo ay ang pakikipag-ugnayan sa pamamagitan ng kalakalan, pamumuhunan, o pagpapautang; paggamit ng military sa pagkontrol ng isang lokasyon; at sapilitang panghihimasok ng mga makapangyarihang bansa sa ekonomiya, political, at buhay-lipunan ng umuunlad na bansa.
Unang Yugto ng Imperyalismo
- Ang mga Europeo ay nagsimulang maglakbay patungo sa Timog-Silangang Asya noong ika-15 siglo at nagtatag ng mga kolonya sa rehiyon. Ito ay dahil sa pagsulong sa kaalaman sa nabigasyon, paggawa ng barko, at paglaganap ng kaalaman tungkol sa heograpiya na nagbigay ng lakas ng loob sa mga Europeo.
- Nakatulong din ang mga paglalakbay ng mga Europeo na maitatag ang mga kolonya sa India at ang unang kutang marino sa Timog-Silangang Asya sa Malacca na nakuha ng Portugal.
- Ang unang yugto ng imperyalismo sa Timog-Silangang Asya ay mahalaga sa paglalatag ng pundasyon ng mga ugnayan sa pagitan ng mga bansa at pagtatatag ng mga malalawak na imperyo sa mundo.
- Nakatulong din ito sa pagpapalaganap ng wika, relihiyon, at kulturang Europeo sa rehiyon.
Ikalawang Yugto ng Imperyalismo (High Imperialism)
- Pinasigla ang pangalawang yugto ng imperyalismo ng magkahalong tunggaliang political, mga dahilang ideolohiya, pangangailangang pang-ekonomiya, at pag-unlad ng teknolohiya.
- Ito ay ang kasagsagan ng imperyalismo kung saan nagsimula ang pagpapaligsahan ng iba't ibang bansang kolonyal upang maangkin ang iba't ibang lupain.
- Nag-unahan ang mga dayuhan sa paghahati-hati sa mga lupaing bahagi ng Pacific Rim upang mapagsamantalahan ang mga kalakalan.
Kolonisasyon ng Timog-Silangang Asya
- Ang Timog-Silangang Asya ay nakolonisa ng mga Europeo noong ika-19 na siglo maliban sa Thailand.
- Noong 1886, ang rehiyon ay nahati-hati sa pagitan ng mga British, Pranses, Dutch, at Espanyol, at kalaunan ay napalitan ng mga Amerikano.
- Nanatili ang kontrol ng Portugal sa Timor-Leste.
Mga Digmaang Kolonyal (Pacification Campaigns)
- Ang mga digmaang kolonyal ay naganap sa Burma (Myanmar), Vietnam, Pilipinas, at Indonesia hanggang sa ika-20 na siglo.
- Noong 1815, pinalitan ng pamahalaang Neatherlands ang Dutch East India Company sa pamamahala ng East Indies (Indonesia). Sa loob ng 100 taon, nagawa nilang makontrol ang kabuuang kapuluan kasama ang Sumatra at Bali.
- Nakuha ng Britain ang Burma (Myanmar) at isinama sa imperyong India. Unti-unti, nakontrol ng Britain ang Malaysia noong 1874.
- Nakolonisa ng France ang Vietnam, Laos, at Cambodia noong 1887. Ito ay tinukoy bilang French Indochina Union.
- Sinakop naman ng mga German ang Marshall Islands at iba pang bahagi ng New Guinea at Solomon Islands.
Ang Pilipinas sa Panahon ng Kolonyalismo at Imperyalismo
- Ang Pilipinas ay kolonya ng Espanya mula 1565 hanggang 1898.
- Napasa kamay ang Pilipinas ng Estados Unidos noong 1898 sa bisa ng Treaty of Paris. Naganap ito sa pagtatapos ng digmaang Espanyol-Amerikano sa halagang $20 milyon.
Ang Thailand bilang Malayang Bansa sa Panahon ng Imperyalismo
- Ang kawalan ng interest ng mga Europeo sa Lokasyong heograpikal ng Thailand ay isang pangunahing kadahilanan sa pagiging malaya nito.
- Matatagpuan ang Thailand sa pagitan ng Burma na kontrolado ng mga British at Indochina na kontrolado ng mga Pranses na ang Thailand ay naging buffer zone.
- Upang maiwasan ang hindi pagkakaunawaan, hinayaan ng Britain at France na manatiling malaya ang Thailand.
Haring Chulalongkorn o Rama V
- Namuno mula 1868-1910.
- Anak ni Haring Mongkut.
- Ipinagpatuloy ang modernisasyon ng kanyang ama.
- Inalis ang Sistema ng pang-aalipin.
- Pag-unlad sa transportasyon at komunikasyon.
Ang Liberalismo bilang Batayan ng Pananakop ng Britain at Estados Unidos sa Timog-Silangang Asya
- Ang liberalismo ay isang pilosopiyang political at moral na nakabatay sa pagpapaunlad ng karapatan ng isang indibidwal, kalayaan, pahintulot ng pamahalaan, at pagkakapantay-pantay sa batas ng pamahalaan.
- Ang ideya ng liberalismo ay pinaunlad ni John Locke.
- Ikinalat naman ng mga Amerikano ang kanilang "White man's burden" na tungkulin: ang ikolonisa at gawing moderno ang papaunlad na mga bansa.
- Hangad nila ang pagpapalaganap ng kahalagahan ng kultura at institusyong Kanluranin.
Kolonyalismo at Imperyalismo sa Pilipinas
- Representative colonial ang ginamit na pamamahala ng mga Espanyol sa Pilipinas.
Representative Colonial
- Ang representative colonial ay isang pamahalaan na ipinatupad sa pamamagitan ng pagtatalaga ng gobernador sa kolonya bilang puno ng administrasyong kolonyal.
- Ang Pilipinas ay tuwirang pinamahalaan ng mga Espanyol simula noong 1565.
- Dahil sa malayo ang Espanya, ang Pilipinas ay pinamahalaan ng hari ng Espanya sa pamamagitan ng Viceroy o Gobernador ng Mexico na noon ay isa ring kolonya ng Espanya.
Royal Audiencia
- Isang korte sa Espanya at sa imperyo nito.
Reduccion
- Isang sapilitang paglipat ng maliliit at magkakahiwalay na tirahan sa isang higit na malaking bayan.
Plaza Complex
- Kinakatawan nito ang isang pamayanan at karaniwang nagsisilbing simbolo ng pagkakakilanlan ng isang pamayanan kung saan nagtitipon-tipon ang mga Pilipino sa pang-araw-araw na interaksiyon o espesyal na pagdiriwang.
Pamahalaang Bureaucratic
- Tumutukoy sa pamamahala kung saan ang pinakamahalagang desisyon ay isinasagawa ng mga hindi nahalal na opisyal o pangkat ng mga opisyal ng pamahalaan na may matatag o pirmihang tungkulin.
Mga Batas na Ipinatupad ng mga Amerikano
- Sedition Act (1901) - Ipinagbawal ang Ekspresyon ng suporta para sa kalayaan, kasarinlan, o pagsasarili ng Pilipinas.
- Brigandage Act (1902) - Ipinagbawal ang mga Pilipino na bumuo ng samahan o kilusang Makabayan.
- Reconcentration Act (1903) - Naglayong ilipat ang mga Pilipinong taga-nayon sa iisang nakahiwalay na lugar upang hindi makapagbigay ng Impormasyon o suporta sa mga rebelde laban sa mga Amerikano.
Pamahalaang Pilipinas sa ilalim ng mga Amerikano
- Ang Philippine Assembly, na nagsilbing lower house o mababang kapulungan, at ang Philippine Commission, na nagsilbing mataas na kapulungan o upper house ng sangay lehislatibo mula 1907 hanggang 1916.
- Noong 1916, sa bisa ng Spooner Amendment, ang lehislatura ng pamahalaang Pilipinas ay pinamahalaan na ng mga Pilipino.
- Si Manuel Quezon ay nahalal na pangulo ng senado at si Sergio Osmeña ay nahalal bilang tagapagsalita ng kapulungan.
- Noong Hunyo 12, 1898, idineklara ni Heneral Emilio Aguinaldo ang Kalayaan ng Pilipinas.
- Noong Enero 22, 1899, ipinroklama ng Asamblea ng Kongreso sa Malolos ang Unang Republika ng Pilipinas, na kinilala bilang rebolusyonaryong kongreso. Si Heneral Emilio Aguinaldo ang unang naging pangulo ng pamahalaang ito.
Digmaang Pilipino-Amerikano (1899-1902)
- Ang pagsisimula ng Digmaang Pilipino-Amerikano ay inihudyat ng unang putok na naganap sa panulukan ng Silencio at Sociego, Sta. Mesa noong Pebrero 4, 1899.
- Ipinag-utos ni Heneral Arthur Mc Arthur ang digmaan sa pagitan ng dalawang bansa.
- Noong Marso 31, 1899, hinabol ni Heneral Arthur MacArthur Jr. si Aguinaldo sa Malolos, ngunit hindi na niya dinatnan ang pangkat ni Aguinaldo.
- Ang mga Pilipino ay gumamit ng estratehiyang gerilya - isang estratehiya upang makaipon ng lakas o mapilitan ang kalaban na makipagkasundo na higit na makabubuti sa mga gerilya sa pakikipaglaban.
- Ang Macabebe scouts - kilala ring gulugod o lakas ng hukbo ng Pilipinas noong panahon ng mga Espanyol at Amerikano, ay naging konstabularyo ng Pilipinas.
Pamamaraan at Patakarang Kolonyal ng mga Dutch at Indonesia
- Ang panahong kolonyal sa Indonesia ay hindi nagsimula agad sa unang pagdating ng mga Dutch.
- Ang Dutch United East India Company (Vereenigde Oost-Indische Compagnie o VOC) ang nagtatag ng kanilang impluwensya sa Indonesia.
- Ang sistema ng pamamahala ng mga Dutch sa Java ay direkta at dalawahan - ang namumunong Dutch ay may katumbas na lokal na pinuno na mga aristokrata.
- Sinimulan ni Gobernador-Heneral Van den Bosch ang cultivation system noong 1830.
- Ang cultivation system o culture system - sapilitang pagpapagamit ng porsiyon ng lupain ng mga magsasaka para sa pagtatanim ng mga produktong pang-eksport.
Tugon ng mga Indones sa Pamamaraan at Patakaran ng mga Dutch
- Rebelyong Javanese (1825-1830) - Kilala rin bilang Digmaang Java, ang pinakamalaking labanang naganap sa pagitan ng mga Dutch at lokal na katutubong Indones. Pinamunuan ni Diponegoro, isang lider na Javanese na kilala rin bilang Raden Mas Ontowirjo.
- Digmaang Acehnese (1873-1904) - Ang labanan sa pagitan ng mga Dutch at sultanatong Muslim na Aceh.
Pamamaraan at Patakarang Kolonyal ng mga British sa Malaysia
- Sinubukan ng Britain na sakupin ang Borneo noong 1771 ngunit nagawa lamang ito noong 1786 nang mabili ng British East India Company ang pulo ng Penang.
- Sa una, iniiwasan ng mga British na makialam sa mga estado ng Malay ngunit nabago ang sitwasyon nang maganap ang hindi pagkakaunawaan sa pagitan ng mga aristokratang sultan na namumuno sa mga estado ng peninsula.
- Nakipagkasundo si Sultan Abdullah Perak sa mga British upang matulungan siya laban sa kaniyang mga katunggali.
Pamahalaang Parliamentaryo
- Isang demokratikong pamahalaan kung saan ang partido na may pinakamalaki o malakas na representasyon ang bubuo sa lehislatura ng pamahalaan at ang namumuno naman dito ang tatayong punong ministro o chancellor ng bansa.
- Noong 1910, naitatag ng mga British ang disenyo ng pamamahala sa lupain ng Malay.
- Ang Strait Settlements ay pinamahalaan ng gobernadora o residence sa ilalim ng pangangasiwa ng Colonial Office mula sa London.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
