Introduksyon sa Pagsasalin

Pagsasalin: Introduksyon

• Ang wika ay mahalaga sa komunikasyon, nagpapahintulot sa pagpapalitan ng kaisipan at damdamin.
• Ang wika ay isang mahalagang elemento sa pagsasalin.
• Ang pagsasalin ay binibigyang-pansin ang paglilipat mula sa simulaing linggwahe (SL) patungo sa tunguhang lenggwahe (TL) para sa mas malawak na pag-unawa.
• Malinaw na isinasaad sa Konstitusyon ng 1987 Artikulo XIV, Seksiyon 6 na ang pambansang wika ng Pilipinas ay Filipino.
• Nakasaad din dito na dapat payabungin at pagyamanin ang Filipino na nakabatay sa mga umiiral na wika sa Pilipinas at iba pang wika.
• Ang paglinang sa Filipino sa akademikong antas sa pamamagitan ng paggamit nito sa mga larangan tulad ng Agham Panlipunan, Matematika, at Humanidades ay tinatawag na intelektuwalisasyon ng wika.

Pagsasalin ayon sa mga Dalubhasa

• Ang pagsasalin ay proseso ng paglilipat ng mga salita o mensahe sa pinakamalapit na katumbas na diwa sa ibang wika (Griarte, 2014).
• Ayon kay Eugene Nida (1964), ang pagsasalin ay paglalahad sa tumatanggap ng wika ng pinakamalapit na natural na katumbas ng mensahe ng simulaang wika sa kahulugan at estilo.
• Ayon kay Peter Newmark, ang pagsasalin ay gawaing binubuo ng pagtatangkang palitan ang nakasulat na mensahe sa isang wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika.
• Ayon kay Mildred Larson, ang pagsasalin ay muling paglalahad sa tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid ng mensaheng katulad ng simulaang wika, gamit ang piling mga tuntuning panggramatika at mga salita ng tumatanggap na wika.
• Ayon kay Benilda Santos, ang pagsasalin ay malikhain at mahabang proseso ng pagkilala at pag-unawa sa mga kahulugan ng isang wika, at paglilipat nito sa mga kahulugan ng isa pang wika.
• Ayon kay Alfonso Santiago, ang pagsasalin ay maihahalintulad sa pagsasalin ng isang basong tubig sa ibang baso.

Kasaysayan ng Pagsasalin

• Ayon kay Savory, sa Europa, si Andronicus, isang Griyego, ang unang kinikilalang tagasalingwika na nagsalin ng Odyssey ni Homer sa Latin.
• May pangkat ng mga iskolar sa Syria na nakaabot sa Baghdad na nagsalin sa Arabic ng mga isinulat nina Aristotle, Plato, Galen, Hippocrates at iba pang pantas.
• Sinasabing nagsimula ang pagsasalin ng Bibliya bandang ika-12 siglo.
• Ang pinakamabuting salin sa wikang Aleman ng Bibliya ay kay Martin Luther (1483-1646).
• Nagsimula ang pagsasaling-wika sa Inglatera sa panahon ng Unang Elizabeth, at ang pinakatuktok nito ay sa panahon ng Ikalawang Elizabeth.
• Ang pambansang diwa ng panahong iyon ay pakikipagsapalaran at pananampalataya.

Mga Salin ng Bibliya:

• Aramaic ang wika ng kauna-unahang teksto ng Matandang Tipan.
• Griyeyo ang salin ni Origen noong ikatlong siglo na nakilala sa Septuagint.
• Latin ang salin ni Jerome noong ikaapat na siglo.
• Si John Wycliffe ay kauna-unahang nagsalin ng Bibliya sa wikang Ingles noong ika-14 siglo.

Pagsasalin sa Pilipinas: Limang Yugto

• Unang Yugto: Nagsimula ang pagsasaling-wika sa Pilipinas noong Panahon ng Kastila kaugnay ng pagpapalaganap ng Kristyanismo, ngunit hindi naging konsistent ang pagtuturo ng Kastila sa mga Indios.
• Ikalawang Yugto: Nagpatuloy ang pagsasalin ng mga orihinal na pyesa sa Kastila at Ingles sa wikang pambansa, kung saan itinanghal ang mga dula sa mga teatro bilang popular na libangan.
• Ikatlong Yugto: Pagsasalin sa Filipino ng mga materyales pampaaralan tulad ng aklat, patnubay, gramatika, at sanggunian kaugnay ng Patakarang Bilinggwal, kung saan mas maraming kurso ang itinuturo sa Filipino kaysa Ingles.
• Ikaapat na Yugto: Pagsasalin ng mga katutubong panitikan na hindi Tagalog, kabilang ang proyekto ng LEDCO at SLATE ng DECS at PNU noong 1987 sa tulong ng Ford Foundation.
• Ikalimang Yugto: Pinondohan ng Toyota Foundation ang proyekto sa pagsasalin ng mga piling panitikan ng mga kalapit-bansa sa pakikipagtulungan ng Solidarity Foundation; sina Rolando Tinio at Behn Cervantes ay nanguna sa pagsasalin ng drama.

Konklusyon

• Nagsilbing instrumento ang pagsasalin sa paglipat ng kaalaman, kultura, at ideolohiya sa buong mundo, bilang tugon sa pangangailangang magkaunawaan sa kabila ng pagkakaiba-iba ng wika.
• Ang pagsasalin sa Pilipinas ay naging makabuluhang bahagi ng kasaysayan at pagkakakilanlan ng bansa.

Kahalagahan ng Pagsasalin

• Ang pagsasalin ay mahalagang proseso upang maiparating ang kahulugan ng teksto mula sa orihinal nitong wika.
• Maraming benepisyo ang pagsasalin sa pagpapalaganap ng kaalaman at pag-unawa
• Nagbibigay ito ng access sa kaalaman mula sa ibang wika at kultura.
• Mahalaga sa pagsasalin ang pagsasaalang-alang sa kultura at konteksto ng orihinal na akda.
• Nagpapakilala ang pagsasalin ng mga makabuluhang akda sa mas maraming tao.
• Dapat ingatan ng tagasalin na hindi mawala ang orihinal na estilo ng may-akda.
• Ang pagsasalin ay nagbibigay ugnayan sa pagitan ng magkaibang wika at kultura.

Pagsasalin: Agham ba o Sining?

• Maaaring tingnan ang pagsasalin bilang agham dahil may sistematikong paraan, o bilang sining dahil nangangailangan ito ng pagkamalikhain.
• Ayon kay Eugene Nida, ang pagsasalin ay maaaring tingnan bilang isang agham dahil sa sistematikong proseso na sumusunod sa linggwistiko at estratehiyang nakabase sa pananaliksik.
• Ayon kay Savory, ang pagsasalin ay isang sining, na katulad ng pagpipinta.
• May pagkakaiba sa layunin at epekto ang pagsasalin bilang agham at bilang sining.

Agham vs Sining:

• Agham: Eksaktong paglilipat ng kahulugan gaya ng sa mga batas, siyentipikong teksto, at teknikal na dokumento; mahalaga ang wastong pagsunod sa gramatika at terminolohiya.
• Sining: Pagsasalin na may emosyon at estetika, tulad ng sa panitikan, tula, nobela, at awit; mahalaga ang pagpapanatili ng diwa, tono, at damdamin ng orihinal.

Konklusyon

• Ang pagsasalin ay kombinasyon ng agham at sining.
• Isa itong proseso na nagpapalaganap ng kaalaman at nagpapayaman ng interaksyon ng mga kultura.
• Sa huli, ang layunin ng pagsasalin ay maihatid ang tamang mensahe sa bagong mambabasa nang hindi nawawala ang halaga ng akda.