Intro to Database Systems

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Cilat janë shkaqet e vështirësive në qasje në të dhëna? (Zgjidhni të gjitha që aplikojnë)

Problemet me integritet

Lista të ndryshme

Hapësira e pamjaftueshme (correct)

Formatet e ndryshme (correct)

Të dhëna të njëjta në file të ndryshëm (correct)

Problemet me atomicitet përfshijnë situata ku veprimi A kryhet por jo B dhe nuk ka kthim mbrapa. (Zgjidhni vërtet ose gabim)

True

Cilat janë objektivat e lëndës për sistemet e bazës së të dhënave?

Dizajnimi i lojërave video

Krijimi i faqeve web

Kuptimi dhe zbatimi me sukses i parimeve të dizajnit logjik të bazave të të dhënave (correct)

Menaxhimi i llogarive bankare

Cila është shkurtimisht detyra e një Zhvilluesi të bazës së të dhënave?

Dizajnon baza të të dhënave efikase që plotësojnë nevojat dhe pritshmëritë e përdoruesve. Signup and view all the answers

Çfarë është pavarësia e të dhënave në dizajnin e bazës së të dhënave?

Koncept shumë i rëndësishëm Signup and view all the answers

Kombinoni llojet e modeleve të bazave të të dhënave me përshkrimin e tyre:

Bazat e të dhënave relationare = Përmbajent entitete, atribute dhe relacione Bazat e të dhënave të centralizuara = Ruajt të dhënat në një sistem të centralizuar Bazat e të dhënave të shpërndara = Rrjet bazash të dhënash të ruajtura në shumë site Signup and view all the answers

Të dhënat janë fakte të përpunuara, ndërsa informacioni është rezultat i të dhënave të papërpunuara. (Zgjidhni: Vërtet/Fals)

False Signup and view all the answers

Cilat janë disa shembuj të sistemeve të bazave të të dhënave?

Shitjet, kontabiliteti, burimet njerëzore, banka dhe financa, prodhim, universitetet Signup and view all the answers

Kombinoni shembujt e sistemeve të bazave të të dhënave me përshkrimet e tyre:

Shitjet = Informacione për klientët, llogaritë, huatë dhe transaksionet bankare. Kontabiliteti = Pagesat, arkëtimet, asetet. Burimet Njerëzore = Informacione për punonjësit, pagat, taksat mbi paga. Prodhim = Menaxhimi i prodhimit, inventari, porositë, zinxhiri i furnizimit. Universitetet = Regjistrimi, notat. Signup and view all the answers

Cila është përfaqësuesja tjetër e një relacioni në SQL?

tabelë Signup and view all the answers

Cilat janë llojet e komandave të SQL?

DDL – Data Definition Language Signup and view all the answers

SQL është shkurtim për Structured Query Language, që është një gjuhë e ________ për të dhënat relacionare.

kërkesave Signup and view all the answers

Vlera 'null' në SQL paraqet një vlerë e njohur për atributet e dhënave.

False Signup and view all the answers

Cfare eshte skema e krijuar e tabeles 'STUDENTI' ne DDL?

CREATE TABLE STUDENTI(ID_Studenti char(8) PRIMARY KEY, emriStudentit varchar(30) NOT NULL, mbiermiStudentit varchar(30) NOT NULL, dataLindjes date, email varchar(100), notaMesatare float, qyteti varchar(20)) Signup and view all the answers

Cili operator krahasues perdoret per te krahasuar perputhjen e vargjeve te te dhenave te tipit CHAR ose VARCHAR ne SQL?

LIKE Signup and view all the answers

Deklarata 'SELECT DISTINCT' perdoret per te listuar vetem vlerat e ndryshme ne SQL.

True Signup and view all the answers

Operatori 'BETWEEN' ne SQL permban dy skaje te prerjes si ne rastin tonë 4 dhe ____.

4.7 Signup and view all the answers

Study Notes

Ligjërata e Parë

Erzen Shamolli, Medina Talla, Elton Boshnjaku në UBT
Planifikimi për lëndën:
- Projekti ka peshën 40%
- Dorëzimi i detyrave 10%
- Testi final ka peshën 50%
- Mbrojtja e projektit gjatë vitit akademik
Rregullat e lëndës për studentët rindjekës:
- Projekti ka peshën 40%
- Testi final ka peshën 70%
- Mbrojtja e projektit vetëm në afatin e rregullt
Silabus i lëndës:
- Njësia I: Vështrim i përgjithshëm i koncepteve të sistemit të bazës së të dhënave
- Njësia II: Konceptet Bazat në SQL
- Njësia III: Modelet e të dhënave relacionale dhe konceptet e dizajnimit të bazës së të dhënave
- Njësia IV: SQL e ndërmjetme (intermediate)
- Njësia V: SQL e avancuar

Konceptet Kryesore (Terminologjia)

DBMS (Database Management System)
- Mjeti që në mënyrë efikase mundëson përdoruesit të ruajnë, mirëmbajnë, nxjerrin dhe fshijnë informacione
RDBMS (Relational Database Management System)
- Version i avancuar i DBMS
Skema e bazës së të dhënave
- Përcakton mënyrën se si organizohen të dhënat brenda një baze të dhënash relacionale
Instanca
- Gjendja aktuale e bazës së të dhënave

Sistemi i Informacionit

Bazat e të dhënave:
- Sistemet e bazuar në file
- Sistemet për menaxhimin e bazave të të dhënave
- Sistemet e bazave relacionale të të dhënave
- Sistemet e avancuara të bazave të të dhënave
Të dhënat vs. Informacioni
- Të dhënat janë fakte të papërpunuara, ndërsa informacioni është rezultat i përpunimit të të dhënave të papërpunuara për të zbuluar kuptimin e tyre

Pavarësia e Të Dhënave

Pavarësia logjike e të dhënave
- Të dhënat mund të ndryshojnë pa ndryshuar pamjen e aplikacionit
Pavarësia fizike e të dhënave
- Skema fizike e të dhënave mund të ndryshojë pa ndryshuar skemën logjike

Llojet e Modeleve të Bazave të të Dhënave

Bazat e të dhënave relacionale (Relational Database)
Bazat e të dhënave të centralizuara (Centralized Database)
Bazat e të dhënave të shpërndara (Distributed Database)
Bazat e të dhënave NoSQL (NoSQL Database)
Bazat e të dhënave Cloud (Cloud Database)
Bazat e të dhënave të orientuara në objekte (Object-oriented Databases)
Bazat e të dhënave hierarkike (Hierarchical Databases)

Note: These study notes are written in Albanian, as per your request.### Modelet e DBMS

Modelet e DBMS ndahen në nivele të caktuara, ku secili nivel përshkruan koncepte të caktuara.
Nivelet kryesore janë: modeli konceptual, modeli i zbatimit dhe modeli fizik.
Modeli konceptual përshkruan konceptet e të dhënave duke përdorur UML dhe Entity-Relationship.
Modeli i zbatimit përshkruan bashkësitë dhe relacionet ndërmjet tyre.
Modeli fizik përshkruan formën e rreshtave në formatin e fileve të indeksuar.

Rëndësia e bazës së të dhënave

Baza e të dhënave është e nevojshme për të përmbajtur të dhënat e një biznesi.
Të dhënat e biznesit përfshijnë informacione për klientët, produktet, punonjësit, borxhet, etj.
Të dhënat duhet të jenë të qasshme nga të gjithë personat përgjegjës për të marrë vendimet e duhura.
Baza e të dhënave mundëson grumbullimin, ruajtjen, manipulimin, shpërndarjen dhe menaxhimin e të dhënave.
Ajo është baza kryesore e sistemit të informacionit biznesor.

Hyrje në SQL

SQL (Structured Query Language) është gjuha e pytësorëve të bazës së të dhënave relacionale
Përdoret për krijimin, modifikimin dhe menaxhimin e bazës së të dhënave

Modeli Relacional

Modeli relacional paraqet bazën e të dhënave si një koleksion të relacioneve
Një relacion është një tabelë e vlerave
Çdo rresht në tabelë përfaqëson një koleksion të vlerave të të dhënave të lidhura

Gjuha e Krijimit/Manipulimit të Bazës së të Dhënave (DDL, DML, DQL, DCL)

DDL (Data Definition Language) përdoret për definimin e skemës së bazës së të dhënave
DML (Data Manipulation Language) përdoret për manipulimin e të dhënave në bazën e të dhënave
DQL (Data Query Language) përdoret për krijimin e pytësorëve të të dhënave
DCL (Data Control Language) përdoret për kontrollimin e aksesit në bazën e të dhënave

Llojet e Të Dhënave në SQL

String data types: CHAR, VARCHAR
Number data types: INT, BIGINT, DECIMAL
Date and time data types: DATETIME, DATE, TIME
Other data types: BIT, FLOAT, NULL

Kufizimet në SQL

Kufizimet në SQL janë rregulla të paracaktuara që zbatohen në një ose më shumë kolona
Integriteti i të dhënave arrihet përmes kufizimeve të cilat përcaktohen në modelin e të dhënave
Kufizimet janë të nevojshme për ruajtjen e integritetit të të dhënave

Çelësat në SQL

Çelësi kandidat është një çelës i përcaktuar në një ose më shumë atribute që ofron të dhëna unike për secilin rresht
Çelësi primar (Primary Key) zgjidhet për të identifikuar secilin rresht në tabelë

Deklarata SELECT në SQL

Deklarata SELECT përdoret për të selektuar të dhënat nga tabela
Sintaksa e deklaratës SELECT: SELECT * FROM tabela WHERE kushti

Operatorët në SQL

Operatorët krahasues: =, <, >, <=, >=, <>
Operatorët logjikë: AND, OR, NOT, IN, BETWEEN, LIKE
Operatorët aritmetikë: +, -, *, /, %

Deklarata WHERE në SQL

Deklarata WHERE përdoret për të filtruar të dhënat në bazë të kushteve
Sintaksa e deklaratës WHERE: WHERE kushti

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Introduction to database systems, including lecture notes and course information from professors Erzen Shamolli and Medina Talla.