Intensibo at Ekstensibong Pagbasa

Intensibo at Ekstensibong Pagbasa

• Ang mapanuring pagbasa ay may dalawang kategorya: intensibo at ekstensibo.
• Ang intensibong pagbasa ay masinsin at malalim na pagbasa ng isang teksto.
• Ito ay itinuturing na pinakahuling bahagi ng proseso.
• Ang ekstensibong pagbasa ay masaklaw at maramihang pagbasa ng materyales.

Katangian ng Intensibo at Ekstensibong Pagbasa

• Intensibo: Pagsusuri sa gramatikal na anyo, panandang diskurso, at iba pang detalye upang maunawaan ang literal na kahulugan, implikasyon, at retorikal na ugnayan ng akda.
• Intensibo rin ang detalyadong pagsusuri ng teksto sa gabay ng guro, madalas tinatawag na "narrow reading".
• Ekstensibo: Pagkuha ng pangkalahatang pag-unawa sa maraming teksto.
• Ang ekstensibong pagbasa ay nagaganap kapag ang mambabasa ay nagbabasa ng maramihang babasahin ayon sa kanyang interes, kadalasan upang makuha lamang ang "gist" o esensya ng binasa.
• Ang malaya at boluntaryong pagbasa ay maaaring maging tulay tungo sa mas mataas na kakayahang komunikatibo at akademiko sa wika.

10 Katangian ng Matagumpay na Pagbasa

• Ang materyales ay angkop sa kakayahang panglinggwistika ng mga mag-aaral.
• Mayroong sari-saring materyales sa iba’t ibang paksa.
• Ang mag-aaral ang pumipili ng babasahin.
• Nagbabasa ang mag-aaral ng maraming teksto hangga’t maaari.
• Ang layunin ng pagbasa ay may kaugnayan sa interes at kasiyahan, pagkuha ng impormasyon, at pangkalahatang pag-unawa.
• Ang pagkatuto ang gantimpala, hindi grado o premyo.
• Mabilis ang pagbasa.
• Ang pagbasa ay indibiduwal at tahimik.
• Ipinapaliwanag ng guro ang kabuuang layunin ng programa.
• Ang guro ay modelo sa kasikhayan sa pagbasa.

Scanning at Skimming na Pagbasa

• Ang scanning at skimming ay mga kakayahan sa pagbasa at estratehiya sa ekstensibong pagbasa.
• Scanning: Mabilisang pagbasa upang hanapin ang ispesipikong impormasyon.
• Kinapapalooban ito ng bilis at talas ng mata hanggang sa makita ang tiyak na impormasyon.
• Skimming: Pag-unawa sa kabuluhan ng teksto kahit hindi isa-isahin ang bawat salita.
• Ginagamit din sa metodolohiyang SQRRR (Surveying, Questioning, Reading, Reviewing at Reciting).
• Ang anotasyon ay naglalaman ng maikling deskripsyon ng akda.

Antas ng Pagbasa

• Primarya (elementary): Pinakamababang antas kung saan nauunawaan lamang ang hiwa-hiwalay na impormasyon sa literal na antas.
• Mapagsiyasat (inspectional): Pag-unawa sa kabuuang teksto at pagbibigay ng hinuha o impresyon tungkol dito.
• Analitikal (analytical): Ginagamit ang mapanuri o kritikal na pag-iisip upang maunawaan ang kahulugan ng teksto at layunin ng manunulat.
• Sintopikal (syntopical): Paghahambing sa iba’t ibang teksto at akda na magkakaugnay.
• Analitikal na pagbasa: Nagiging eksperto ka sa isang paksa batay sa sinabi ng mga manunulat.
• Sintopikal na pagbasa: Nakabubuo ka ng sariling pananaw sa pamamagitan ng paghahambing ng mga akda.
• Sa antas na ito, itinuturing mo na rin ang sarili mo bilang isa sa mga eksperto ng iyong binasa.

Limang Hakbang Tungo sa Sintopikal na Pagbasa

• Pagsisiyasat: Tukuyin ang mahahalagang akda hinggil sa isang paksa.
• Asimilasyon: Tukuyin ang uri ng wika at terminong ginamit ng may-akda.
• Mga Tanong: Tukuyin ang mga katanungang nais sagutin na hindi pa nasasagot.
• Mga Isyu: Maaaring iba ang konklusyon mo sa mga eksperto.
• Kumbersasyon: Ang halaga ng pagkatuto ay nagmumula sa mayamang diskurso at diskusyon sa pagitan ng mga eksperto.

Mga Kasanayan sa Mapanuring Pagbasa

• Nahahati sa tatlong bahagi: Bago Magbasa, Habang Nagbabasa, at Pagkatapos Magbasa.

Bago Magbasa

• Pagsisiyasat ng tekstong babasahin.
• Previewing o surveying sa pamamagitan ng pagtingin sa larawan, pamagat, at pangalawang pamagat.
• Pagbuo ng mga tanong at matatalinong produksyon.
• Ito ang pagsisimula ng kognitibong proseso.

Habang Nagbabasa

• Nangyayari ang pinakamalaking bahagi ng kognisyon.
• Lumalawak at umuunlad ang bokabularyo.

Pamamaraan sa Epektibong Pagbasa

• Pagtantiya sa bilis ng pagbasa.
• Biswalisasyon ng binabasa.
• Pagbuo ng koneksiyon.
• Paghihinuha.
• Pagsubaybay sa komprehensiyon.
• Muling pagbasa.
• Pagkuha ng kahulugan mula sa konteksto.

Tatlong Paraan sa Paglilipat ng Impormasyon sa Matagalang Memorya

• Elaborasyon: Pagpapalawak at pagdaragdag ng bagong ideya sa impormasyong natutuhan.
• Organisasyon: Pagbuo ng koneksiyon sa pagitan ng iba't ibang bahagi ng impormasyon.
• Pagbuo ng Biswal na Imahe: Paglikha ng mga imahe at larawan sa isipan habang nagbabasa.

Pagkatapos Magbasa

• Pagtatasa ng komprehensiyon.
• Pagbubuod.
• Pagbuo ng Sintesis: maliban sa pagpapaikli ng teksto, ito ay kinapapalooban ng pagbibigay ng perspektiba at pagtingin ng manunulat batay sa kaniyang pag-unawa.
• Ebalwasyon: Pagtataya ng mambabasa sa katumpakan at kaangkupan ng mga impormasyon.

Iba Pang Pamamaraan sa Pagpapayaman ng Karanasan sa Pagbasa

• Pagkilala sa Opinyon o Katotohanan:
• Katotohanan: Pahayag na maaaring mapatunayan.
• Opinyon: Pahayag na batay sa personal na paniniwala.
• Pagtukoy sa Layunin, Pananaw, at Damdamin ng Teksto
• Layunin: Motibo ng manunulat sa teksto.
• Pananaw: Preperensiya ng manunulat.
• Damdamin: Pagpapahiwatig ng pakiramdam ng manunulat.

Tekstong Impormatibo

• Naglalayong magpaliwanag at magbigay impormasyon.
• Sinasagot ang mga batayang tanong na ano, kailan, saan, sino at paano.
• Napauunlad nito ang iba pang kasanayang pangwika.
• May iba’t ibang uri depende sa estruktura ng paglalahad.
• Pagtalakay ng sanhi at bunga: Nagpapakita ng pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari.
• Paghahambing: Nagpapakita ng mga pagkakaiba at pagkakatulad.
• Pagbibigay-depinisyon: Ipinapaliwanag ang kahulugan ng isang salita, termino, o konsepto.
• Paglilista ng Klasipikasyon: Hahati-hati ng isang malaking paksa sa iba’t ibang kategorya.

Tatlong Kakayahan sa Pag-unawa ng Tekstong Impormatibo

• Pagpapagana ng mga imbak na kaalaman: Pag-alala ng mga salita at konseptong dati nang alam.
• Pagbuo ng mga hinuha: Pag-uugnay ng malinaw at di-gaanong malinaw na bahagi ng teksto.
• Pagkakaroon ng mayamang karanasan: Mahalaga ang pagkakaroon ng mayamang karanasan sa pagbasa ng iba't ibang teksto.

Tekstong Deskriptibo

• May layuning maglarawan ng isang bagay, tao, lugar, karanasan, sitwasyon.
• Nagpapaunlad sa kakayahan na bumuo at maglarawan ng isang partikular na karanasan.
• Layunin na magpinta ng matingkad at detalyadong imahen na makapupukaw sa isip at damdamin ng mambabasa.

Katangian ng Tekstong Deskriptibo

• May malinaw at pangunahing impresyon na nililikha sa mga mambabasa.
• Maaaring maging obhetibo o subhetibo.
• Mahalagang maging espisipiko at maglaman ng mga konkretong detalye.

Tekstong Persuweysib

• Uri ng di-piksiyon na pagsulat upang kumbinsihin ang mga mambabasa.
• Gumagamit ng argumentatibong estilo ng pagsulat.
• Gumamit ng mga patunay mula sa mga siyentipikong pag-aaral at pagsusuri.
• Layunin nitong sumang-ayon ang mambabasa at mapakilos ito tungo sa isang layunin.

Paraan ng Manunulat Upang Makahikayat

• Ethos: Kredibilidad ng manunulat.
• Logos: Gamit ng lohika upang makumbinsi ang mambabasa.
• Pathos: Emosyon o damdamin na ginagamit upang mahikayat ang mga mambabasa.

Tekstong Naratibo

• Layunin ang magsalaysay o magkuwento batay sa isang tiyak na pangyayari.
• Gumagamit ito ng wikang puno ng imahinasyon.
• Layunin ang magbigay-kabatiran, magturo, manghikayat, magpaganap o magbigay-kaaliwan.

Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagsulat ng Tekstong Naratibo

• Paksa: Pumili ng paksang mahalaga at makabuluhan.
• Estruktura: Kailangang malinaw at lohikal ang kabuuang estruktura ng kuwento.
• Oryentasyon: Ang kaligiran ng mga tauhan, lunan, at oras.
• Pamamaraan ng Narasyon: Kailangan ang detalye at mahusay na oryentasyon.

Iba’t Ibang Paraan ng Narasyon

• Diyalogo - gumagamit ng pag-uusap ng mga tauhan upang isalaysay ang nangyayari
• Foreshadowing - nagbibigay ng mga pahiwatig o hints hinggil sa kung ano ang kahihinatnan o mangyayari sa kuwento
• Plot twist - tahasang pagbabago sa direksiyon o inaasahang kalalabasan ng isang kuwento
• Ellipsis - pag-aalis ng ilang yugto ng kuwento kung saan hinahayaan ang mambabasa na magpuno sa naratibong antala
• Comic Book Death - isang teknik kung saan pinapatay ang mahahalagang karakter ngunit kalaunan ay biglang lilitaw upang magbigay-linaw sa kuwento
• Reverse Chronology - nagsisimula sa dulo ang salaysay patungong simula
• In medias res - nagsimula ang narasyon sa kalagitnaan ng kuwento
• Deus ex machina - nabibigyang-resolusyon ang tunggalian sa pamamagitan ng awtomatikong interbensyon ng isang absolutong kamay
• Komplikasyon o Tunggalian: Mahalagang bahagi ng kuwento na nagiging batayan ng paggalaw o pagbabago sa posisyon at disposisyon ng mga tauhan.
• Resolusyon: Ito ang kahahantungan ng komplikasyon o tunggalian.

Creative Non-Fiction (CNF)

• Isang bagong genre sa malikhaing pagsulat na gumagamit ng istilo at teknik na pampanitikan upang makabuo ng makatotohanan at tumpak na salaysay o narasyon.
• Layunin ng CNF ay maglahad ng impormasyon sa malikhaing paraan.

Mga Katangian ng CNF

• Maaaring maidokumento ang paksa at hindi inimbento ng manunulat.
• Malalim ang pananaliksik sa paksa.
• Mahalaga ang paglalarawan sa lunan at kontekstuwalisasyon ng karanasan.
• Mahusay ang panulat o literary prose style.

Tekstong Argumentatibo

• Kailangang ipagtanggol ng manunulat ang posisyon sa isang tiyak na paksa o usapin gamit ang mga ebidensiya.
• Nangangailangan ng masusing imbestigasyon kabilang na ang pangongolekta at ebalwasyon ng mga ebidensya.
• Naglalahad ng paniniwala, pagkukuro, o pagbibigay ng pananaw tungkol sa isang mahalaga o maselang isyu.

Ang Dalawang Elemento ng Pangangatuwiran

• Proposisyon: Sumasang-ayon sa paksa.
• Argumento: Paglalatag ng mga dahilan at ebidensya upang maging makatuwiran ang isang panig.
• **

Paraan Ng Pangangatwiran

• PAGSUSURI ang paraang ito ay iniisa-isa ang mga bahagi ng paksa upang ang mga ito ay masuri nang husto

• PAGTUKOY SA MGA SANHI inuugat ang mga naging sanhi ng mga pangyayari

• PABUOD sinisimulan sa maliliit na patunay tungo sa paglalahat

• PASAKLAW sinisimulan sa pangkalahatang katuwiran o kaalaman at iisa-isahin ang mga mahahalagang punto

• Proposisyon Tawag sa sumasang-ayon sa paksa

  -Oposisyon Tawag sa di sumasang-ayon sa paksa o sumasalungat

Tekstong Prosidyural

• Nagbibigay ng impormasyon at instruksyon kung paanong isasagawa ang isang tiyak na bagay. Nagagamit ang pag-unawa sa pag-unawa sa mga tekstong prosidyural sa halos lahat ng larang ng pagkatuto

Mga katangian ng Tekstong Prosidyural

• Layunin o target na awtput (Ano ang dapat gawin?)
• Nilalaman sa bahaging ito kung ano ang kalalabasan o kahahantungan ng proyekto ng prosidyur
• Kagamitan: Nakapaloob dito ang mga kasangkapan at kagamitang kakailanganin upang makompleto ang isasagawang proyekto.
• Metodo: Serye ng mga hakbang o pamamaraan na isasagawa.
• Ebalwasyon: Naglalaman ng mga pamamaraan kung paano masusukat ang tagumpay ng prosidyur.