İlaçların Vücuttan Uzaklaştırılması

İlacaçların Vücuttan Uzaklaştırılması (Ekskresyon, İtrah)

• İlaçların vücudundan uzaklaştırılmasında böbrekler, karaciğer, akciğerler, salya, süt, ter ve gözyaşı gibi vücut salgılarıyla gerçekleşir.

Böbreklerden Atılma

• Böbreklerden atılma, ilaç eliminasyonunun esas mekanizmasıdır.
• GLE (Glomerüler filtrasyon), TS (Tübüler sekresyon), TR (Tübüler reabsorpsiyon) böbreklerden atılma sürecinde görevli olan temel olaylardır.

Glomerüler Filtrasyon (GF)

• Bir pasif difüzyon olayıdır.
• Glomerül membranı, plazma protein moleküllerinden daha küçük molekülleri geçirir ve bu moleküller glomerüllerden süzülerek tubulus lümenine atılır.
• İlaçların sadece serbest fraksiyonu GF'ye uğrar.

Tübüler Sekresyon (TS)

• Aktif transport olayıdır.
• Tubulus hücrelerinde anyonik (asidik) ve katyonik (bazik) ilaçlara özgü iki ayrı taşıyıcı molekülleri bulunur.

Tübüler Reabsorpsiyon (TR)

• Esas olarak bir geri alım, yani ıtrahı azaltan bir olaydır.
• Pasif difüzyonla olur (az sayıdaki bazı maddeler aktif transportla geri emilir).

Renal Klirens (CLr)

• Böbreklerden ıtrah sonucu bir dakikada değişmemiş (metabolize olmamış) ilaçtan temizlenen plazma hacmidir (ml/dk).
• Klirens ilacın eliminasyon hızının bir göstergesidir ve eliminasyon yapan organa bağımlı bir parametredir.

Eliminasyon Yarılanma Ömrü (t1/2)

• İlacın eliminasyon hızı; klirens ve sanal dağılım hacmine bağlıdır.
• Eliminasyon yarılanma ömrü (t1/2), eliminasyon hızının bir göstergesidir.

Karaciğerden Safra içine Atılma

• Bazı ilaçlar ve metabolitleri karaciğer hücreleri tarafından safra içine atılarak feçes içinde uzaklaştırılır.
• Bazı ilaçlar da enterohepatik siklusa maruz kalırlar.

İlk- Geçiş Eliminasyonu

• KC'den ilk geçiş eliminasyonları yüksek olan ilaçların absorpsiyonları tam olsa bile sistemik dolaşıma geçen miktarları düşüktür.

Presistemik Eliminasyona Uğramayan İlaçlar

• IV, IM, Sublingual, Transdermal, Inhalan, Rektal suppozituar ilaç uygulama yolları presistemik eliminasyonun olmadığı yollarıdır.
• Levonorgestrel oral yoldan kullanılan ve presistemik eliminasyona uğramayan ilaçlardandır.

Akciğerlerden Atılma

• Gazların ve uçucu sıvıların atılmasında önemlidir.
• Gazlar ve uçucu maddeler kandan alveol boşluğuna pasif difüzyonla geçer ve buradan ekspirasyon sırasında dışarı atılırlar.

Salya içinde Atılma

• Bazı ilaçlar tükürük bezlerinden pasif difüzyonla salya (tükrük) içine geçerek onun içinde atılırlar.

Süt içinde Atılma

• İnsan sütü plazmaya göre daha asidik (pH = 7.08) olduğundan, emziren annenin aldığı bazı bazik (alkali) ilaçlar iyon tuzağı mekanizmasıyla sütte toplanıp buradan atılırlar.

Yapay Ekskresyon Yöntemleri

• Hemodiyaliz, hemoperfüzyon, periton diyalizi yapay ekskresyon yöntemleridir.
• Bazı ilaç zehirlenmelerinde kullanılır.
• Periton boşluğu içinden fizyolojik sıvı geçirmek suretiyle yapılır.

İlaçların vücuttan uzaklaştırılması adımlarını ve mekanizmalarını öğrenin. Böbreklerden atılma, karaciğerden safra içine atılma, akciğerlerden atılma ve diğerlerinin rolünü keşfedin.