İdari Hukuk Temel Kaynakları

Anayasa, kanunlar, uluslararası antlaşmalar ve yönetmelikler idare hukukunun temel kaynaklarıdır.

Tek yanlılık, kanunilik, kamu gücüne dayanma ve icrailik idari işlemin temel özellikleridir.

Kamu idaresi kamu yararını gözetirken, özel idare kişisel çıkarları gözetir.

İdare hukukunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar idari yargıda çözümlenir.

Adli idare sisteminde idari yargı yoktur, idari idare sisteminde ise idari yargı bulunur ve idare hukuku özel bir hukuk dalı olarak kabul edilir.

Anayasa, idare hukukunun temel kaynakları arasında asıl kaynaktır.

Doktrin, idare hukukunun temel kaynakları arasında yardımcı kaynak olarak kabul edilir.

Hukuk devleti ilkesi, eşitlik ilkesi ve idarenin kanuniliği ilkesi idare hukukuna hakim olan temel ilkelerdir.

Hukuk devleti ilkesinin unsurları arasında teel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması, kanunların Anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi, idarenin kanuniliği ve yargı bağımsızlığı yer alır.

Eşitlik ilkesi, sosyal eşitlik ve hukuksal eşitliği kapsar. Her birey kanun karşısında eşittir.

Sosyal devlet ilkesi, devletin sosyal barışı ve adaleti sağlamak için aktif rol oynamasını ifade eder. Devlet, vatandaşlarının sosyal refahını ve güvenliğini sağlar.

Merkezden yönetim, yerinden yönetim, devlet ve kamu tüzel kişiliği ile idarenin bütünlüğü idari teşkilatın temel ilkeleridir.

Merkezden yönetim ilkesi, kamu hizmetlerinin merkezi idare tarafından yürütülmesini ifade eder.

Yerinden yönetim ilkesi, yerel yönetimlerin belli bir özerkliğe sahip olmasını ifade eder. Yerel yönetimler kendi bölgelerindeki sorunlara çözüm üretmek için yetkilendirilir.

Devlet tüzel kişiliği merkezi idareyi temsil ederken, kamu tüzel kişiliği yerel yönetimleri temsil eder. Devlet tüzel kişiliği tektir, kamu tüzel kişiliği ise çok sayıda olabilir.

İdarenin bütünlüğü ilkesi, idarenin kuruluş ve görevleriyle bir bütün olmasını ifade eder.

Hiyerarşik denetimde hem hukukilik hem de yerindelik denetimi yapılırken, vesayet denetiminde sadece hukukilik denetimi yapılır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda idareye ilişkin genel hususlar Üçüncü Kısımda yer alır.

Kamu idaresi belli bir coğrafi alanda yaşayan insan topluluklarının oluşturduğu kamu tüzel kişisidir, kamu kurumu ise belli bir amaca özgülenmiş mal topluluğunun oluşturduğu kamu tüzel kişisidir.

Kamu kurumları kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur.

Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri arasında kanun çıkarmak bulunmaz.

Bakanlıklar, Devlet tüzel kişiliğini temsil eder. Bakanlıklar merkezi idarenin temel birimleridir ve devletin çeşitli alanlarında hizmet sunarlar.

Politika kurulları, ekonomik, sosyal, güvenlik, eğitim gibi tüm alanlarda faaliyet gösterir.

Cumhurbaşkanlığı ofisleri, dijital dönüşüm, finans, insan kaynakları ve yatırım gibi alanlarda faaliyet gösterir.

Cumhurbaşkanlığına bağlı kurum ve kuruluşlar arasında Yükseköğretim Kurulu yer almaz.

Merkezi idarenin taşra teşkilatı 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'yla düzenlenir.

İl genel idaresinin temel birimleri arasında Vali, İl İdaresi Kurulu, İl müdürlükleri ve Vali yardımcıları yer alır. Belediye başkanı ise yerel yönetimin bir birimidir.

İllerin kurulması ve kaldırılması kanunla yapılır, sınırlarının değiştirilmesi ise Cumhurbaşkanlığı onayıyla yapılır.

Valiler, Cumhurbaşkanının kararıyla atanır.

İl İdare Kurulu, Vali veya vali yardımcısının başkanlığında, hukuk işleri müdürü, defterdar, il milli eğitim müdürü, il sağlık müdürü, çevre ve şehircilik il müdürü, il tarım ve orman müdüründen oluşur.

İlçe genel idaresinin temel birimleri arasında Kaymakam, İlçe İdare Kurulu, İlçe İdare Şube başkanları ve Kaymakam yardımcıları yer alır. Vali, il genel idaresinin başkanıdır.

Kaymakamlar, Cumhurbaşkanının onayıyla atanır.