Biologie Thema 12 oefenvragen

Een Constant Inwendig Milieu

• Het inwendige milieu is het bloedplasma en het vocht tussen de cellen (weefselvloeistof).
• Het uitwendige milieu is de omgeving buiten het inwendige milieu, inclusief de lucht in je longen, de inhoud van je darmkanaal en de urine in je blaas.
• Het inwendige milieu moet constant blijven zodat processen in je cellen goed verlopen.
• Zintuigcellen, zenuwcellen en hormonen helpen bij het regelen van een constant inwendig milieu.
• Een constant inwendig milieu ontstaat door opname, opslag en uitscheiding van stoffen.
• Het lichaam neemt stoffen op via de longen (zuurstof) en de darmen (voedsel).
• Het lichaam slaat vet op in het gele beenmerg en onder de huid, en suikers in de lever en spieren.
• Het lichaam scheidt stoffen uit via de longen (koolstofdioxide en water), de nieren (urine, afvalstoffen en water) en de lever (gal).

De Huid

• De huid bestaat uit de opperhuid en de lederhuid.
• De opperhuid bestaat uit de hoornlaag (dode cellen) en de kiemlaag (levende cellen).
• De hoornlaag beschermt tegen beschadiging, uitdroging en infecties.
• De kiemlaag produceert pigment, dat beschermt tegen ultraviolette straling.
• In de lederhuid liggen bloedvaten, haren, haarzakjes, haarspieren, talgklieren, zweetklieren en zintuigen.
• Haren groeien in haarzakjes, die deel uitmaken van de kiemlaag.
• Talgklieren in haarzakjes maken talg, een vettige stof die haar en hoornlaag soepel en waterdicht houdt.
• Zintuigen in de lederhuid merken prikkels op, zoals warmte en kou.
• Onder de huid ligt het onderhuidse bindweefsel, waarin vet wordt opgeslagen.
• Vet isoleert lichaamswarmte; de lichaamstemperatuur wordt beïnvloed door zweetklieren, bloedvaten en vet.
• Bij warmte verwijden bloedvaten in de huid, waardoor meer warmte wordt afgegeven. Zweetklieren produceren zweet, dat verdampt en het lichaam afkoelt.
• Bij kou vernauwen bloedvaten in de huid, waardoor minder warmte wordt afgegeven. Zweetklieren produceren weinig zweet. Vet isoleert lichaamswarmte.

Het Ademhalingsstelsel van de Mens

• Voor verbranding in cellen is zuurstof nodig.
• Gaswisseling is het opnemen van zuurstof en afgeven van koolstofdioxide.
• Ademhaling is het verversen van de lucht in de longen.
• Het ademhalingsstelsel van de mens bestaat uit neusholte, mondholte, keelholte, strottenhoofd, luchtpijp, bronchiën, luchtpijptakjes, longen en longblaasjes.
• Slijmvlies en trilharen in de neusholte, luchtpijp, bronchiën, luchtpijptakjes en longblaasjes houden het ademhalingsstelsel schoon.
• De huig sluit de neusholte af en het strotklepje sluit de luchtpijp af bij het slikken van voedsel.
• De luchtpijp splitst zich in twee bronchiën, die open worden gehouden door kraakbeenringen.
• Longblaasjes zitten aan het einde van de luchtpijptakjes, omgeven door longhaarvaten.
• In de longblaasjes gaat zuurstof uit de lucht naar het bloed en koolstofdioxide uit het bloed naar de lucht.

Ademhaling Door De Neus

• Neusademhaling is gezonder dan mondademhaling.
• Neusharen houden grote stofdeeltjes tegen.
• Neusslijmvlies maakt ingeademde lucht warm en vochtig, en vangt stofdeeltjes en ziekteverwekkers op.
• Trilharen vervoeren slijm naar de keelholte.
• Het reukzintuig merkt vieze of gevaarlijke geuren op.
• Ingeademde lucht bevat meer zuurstof, uitgeademde lucht bevat meer koolstofdioxide en waterdamp, en is warmer.
• Helder kalkwater wordt troebel als er koolstofdioxide doorheen wordt geleid, wat een indicator is voor de aanwezigheid van koolstofdioxide.

Inademing en Uitademing

• Het middenrif scheidt de borstholte van de buikholte.
• De borstholte bestaat uit wervelkolom, ribben en borstbeen, waaraan de longen vastzitten.
• Bij borstademhaling bewegen de ribben en het borstbeen omhoog en naar voren (inademen) of omlaag en naar achteren (uitademen), waardoor de borstholte respectievelijk groter en kleiner wordt.
• Bij buikademhaling beweegt het middenrif omlaag (inademen) of omhoog (uitademen), waardoor de borstholte respectievelijk groter en kleiner wordt.
• Hoesten is een krachtige luchtstroom om eten of slijm uit de luchtpijp te verwijderen.

Luchtkwaliteit en Longaandoeningen

• Slechte luchtkwaliteit kan leiden tot klachten als hoesten, benauwdheid en kortademigheid.
• Verschillende stoffen, zoals bacteriën, sporen, stuifmeel, fijnstof, gassen en tabaksrook, kunnen een slechte luchtkwaliteit veroorzaken.
• Tabaksrook bevat schadelijke stoffen, waaronder koolstofmonoxide (verminderde zuurstofopname), nicotine (verslavend) en teer (beschadigt luchtwegen en veroorzaakt kanker).
• Astma is een blijvende ontsteking van de bronchiën, waarbij prikkels een aanval kunnen veroorzaken.
• COPD is een verzamelnaam voor chronische bronchitis (blijvende ontsteking van de bronchiën) en longemfyseem (beschadiging van de wanden van longblaasjes), vaak veroorzaakt door roken.
• Tuberculose is een bacteriële infectie die extra slijmvorming in de longen veroorzaakt.
• Hooikoorts is een overgevoeligheid voor stuifmeelkorrels, die leidt tot een loopneus, niesbuien, ontstoken slijmvliezen en tranende ogen.

Gaswisseling Bij Dieren

• Reptielen, vogels en zoogdieren halen adem met hun longen.
• Vissen halen adem met hun kieuwen, waarin zuurstof uit het water in het bloed wordt opgenomen en koolstofdioxide uit het bloed naar het water gaat.
• Amfibieën kunnen ademhalen met kieuwen, longen en hun huid.
• Insecten halen adem door tracheeën, dunne buisjes die zich vertakken door het lichaam en via openingen in de huid (stigma's) lucht opnemen.

De Lever en de Nieren

• De lever ligt rechtsboven in de buikholte.
• De leverslagader brengt zuurstofrijk bloed naar de lever.
• De leverader vervoert bloed van de lever naar de onderste holle ader.
• De poortader brengt voedingsstoffen van de darmen naar de lever.
• Functies van de lever: het afbreken van giftige stoffen en afvalstoffen, en het maken van gal.
• Galkleurstoffen zijn afvalstoffen die ontstaan bij de afbraak van rode bloedcellen en de ontlasting bruin maken.
• Gal wordt opgeslagen in de galblaas en afgegeven aan de twaalfvingerige darm bij het eten.
• Hepatitis is een ontsteking van de lever door het hepatitis-virus.
• De nier bestaat uit de nierschors, het niermerg en het nierbekken, en scheidt water en afvalstoffen uit het bloed.
• Urine verzamelt zich in het nierbekken en bestaat uit water en afvalstoffen zoals zouten.
• De nierslagader voert bloed naar de nieren, de nierader voert bloed van de nieren weg.
• De urinewegen bestaan uit de urineleiders, de urineblaas en de urinebuis.

Ademhalen op Grote Hoogte

• Hoogteziekte is een plotseling tekort aan zuurstof.
• Symptomen zijn kortademigheid, misselijkheid, hoofdpijn en geen eetlust.
• In ernstige gevallen kan het leiden tot verwardheid, bewusteloosheid en zelfs de dood.
• Het lichaam reageert hier vaak op door extra rode bloedcellen aan te maken om meer zuurstof te kunnen vervoeren.

Orgaandonatie

• Door een tekort aan organen is er een wachtlijst
• De meeste mensen wachten op een nier.
• Iedere Nederlander vanaf 18 jaar staat in het Donorregister.
• Als je niets invult, komt er automatisch ‘geen bezwaar' in het Donorregister te staan.
• De gemaakte keuze kan op ieder moment worden aangepast.
• Er zijn misverstanden over orgaandonatie.
• Orgaandonatie is nooit te zien na het overlijden. Zichtbare lichaamsdelen of weefsels worden niet gebruikt voor orgaandonatie.