Hoofdstuk 16 Stoom als steriliserend medium

Massa, gewicht en kracht

• Massa is de hoeveelheid materie in een voorwerp en is overal hetzelfde.
• Gewicht is de kracht veroorzaakt door de zwaartekracht en is op aarde anders dan op de maan.

Druk

• Druk is de kracht per oppervlakte-eenheid op een voorwerp.
• Atmosferische druk is 100 kPa of 1 bar.
• Absoluut vacuum is 0 Pa.
• Absolute druk is de druk gemeten vanaf het 0-punt en wordt gemeten in barabs.
• Relatieve druk is het verschil tussen de druk in het vat en de atmosferische druk en wordt gemeten in bariel.
• Positieve druk is druk hoger dan de atmosferische druk.
• Negatieve druk is druk lager dan de atmosferische druk.

Temperatuur en hitte

• 0°C is 273 graden Kelvin.
• Specifieke warmtecapaciteit is de hoeveelheid energie nodig om 1 kg van een stof 1°C te verhogen.
• De specifieke warmtecapaciteit van water is 4,2 kJ.
• Warmte-inhoud is de totale hoeveelheid warmte in een stof.

Stoom

• Stoom is een aggregatie-toestand van water.
• Verdampingswarmte is de hoeveelheid energie nodig om 1 kg vloeistof te doen verdampen.
• Verdampingswarmte van water is 2.257 kJ.
• 1 liter water is 1600 liter stoom.

Condensatie

• Condensatie is het terugkeren van gas naar de vloeibare toestand.
• Bij condensatie wordt er een zuigkracht gecreëerd die steeds meer stoom in het pakket zuigt.
• De energie nodig voor verdamping is gelijk aan de energie vrijkomt bij condensatie.

Verzadigde stoom

• Verzadigde stoom is wanneer alle lucht is verwijderd uit een ruimte en er uitsluitend stoom is.
• Verzadigde stoom condenseert onmiddellijk bij contact met een kouder oppervlakte en geeft zijn condensatiewarmte af.
• De specifieke warmte-inhoud van stoom is de totale warmte nodig om 1 kg water te verwarmen van 0°C naar 100°C.

Eigenschappen van verzadigde stoom

• Vocht tijdens het condensatieproces kan micro-organismen aanpakken.
• Condensatiewarmte is de grote hoeveelheid warmte vrijkomt bij condensatie.
• Penetratie is de eigenschap van stoom om diep in materialen te penetreren.
• Beheersbaarheid is de eigenschap van stoom om de vorming van stoom en condensatie te beheersen.

Water en stoomkwaliteit

• Slechte waterkwaliteit kan corrosie en verstoppingen veroorzaken in de autoclaaf.
• Slechte stoomkwaliteit kan leiden tot een falend sterilisatieproces.

Oververhitte stoom

• Oververhitte stoom is heter dan verzadigde stoom en heeft een lager druktoename.
• Er is geen goede balans tussen temperatuur en druk.
• Het condenseert minder goed en geeft minder condensatiewarmte af.

Natte stoom

• Natte stoom is stoom met kleine druppeltjes water erin.
• Het water ontstaat in de leidingen, waar stoom soms al een beetje condenseert.
• Het heeft al een groot deel van zijn energie verloren en zal minder energie over hebben om af te geven.
• Het verstopt de poriën in de verpakkingsmaterialen en belemmert hierdoor de stoompenetratie.

Droogheidsfractie

• Droogheidsfractie is de maat voor stoomkwaliteit.
• Voor sterilisatiedoeleinden mag de droogheidsfractie niet te laag zijn.