Het Zenuwstelsel: CZS, PZS, SZS en AZS

Het Zenuwstelsel

• Het zenuwstelsel is verdeeld in het centraal zenuwstelsel (CZS) en het perifere zenuwstelsel (PZS).
• Het CZS bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg.
• Het PZS verbindt de hersenen en het ruggenmerg met de rest van het lichaam.
• Het PZS is onderverdeeld in het somatisch zenuwstelsel (SZS) en het autonoom zenuwstelsel (AZS).

Somatisch Zenuwstelsel (SZS)

• Het SZS is betrokken bij de communicatie met de externe wereld.
• Afferente zenuwen transporteren informatie van de huid en spieren naar het CZS.
• Efferente zenuwen transporteren motorische informatie van het CZS naar de spieren.
• Processen in het SZS zijn vrijwillig.

Autonoom Zenuwstelsel (AZS)

• Het AZS is betrokken bij de interne regulatie van het lichaam.
• Een speciaal onderdeel hiervan is het enterische zenuwstelsel, dat het spijsverteringssysteem reguleert.
• Afferente zenuwen transporteren sensorische informatie van de organen naar het CZS.
• Efferente zenuwen transporteren motorische signalen van het CZS naar de organen.
• Het AZS houdt zich bezig met onbewuste processen.
• Het AZS is onderverdeeld in het sympathische en parasympathische zenuwstelsel.

Sympathisch Zenuwstelsel

• Het sympathisch zenuwstelsel bereidt de organen voor op intense activiteit.
• Het is betrokken bij de fight-or-flight reactie, zoals het versnellen van de ademhaling en hartslag en het remmen van de spijsvertering.
• Het sympathische zenuwstelsel wekt energie op.

Parasympathisch Zenuwstelsel

• Het parasympathisch zenuwstelsel is betrokken bij de ruststand.
• Het verlaagt de hartslag, activeert het spijsverteringssysteem en bespaart energie.
• Zowel het sympathische als het parasympathische zenuwstelsel zijn altijd actief.

Assen van het Zenuwstelsel

• Het zenuwstelsel is driedimensionaal en heeft drie assen.
• De indeling van de assen is gebaseerd op dieren die op vier poten lopen.
• Anterieur verwijst naar de richting van de neus en posterieur naar de staart.
• Dorsaal verwijst naar de richting van de rug of de top van het hoofd en ventraal naar de richting van de borst of de onderkant van het hoofd.
• Superieur en inferieur worden gebruikt voor de top en bodem van het hoofd om verwarring te voorkomen.
• Mediaal verwijst naar de middenlijn van het lichaam, weg van de zijkant, en lateraal verwijst naar de richting weg van de middenlijn en naar de zijkant.

Vlakken van de Hersenen

• Sagittaal vlak: verdeelt het brein in een linker- en rechterhelft.
• Horizontaal vlak: verdeelt het brein in een boven- en onderzijde.
• Coronaal vlak: verdeelt het brein in een voor- en achterzijde.

Bescherming van het Zenuwstelsel

• Het centrale zenuwstelsel wordt beschermd door drie lagen, de meninges (hersenvliezen).
• De buitenste laag is het harde hersenvlies (dura mater).
• Daaronder ligt het arachnoid membrane (spinnenwebvlies).
• Onder het spinnenwebvlies ligt de subarachnoid space met bloedvaten en cerebrospinaal vocht (hersenvocht, CSV).
• De binnenste laag is de pia mater (zachte hersenvlies).
• De hersenen worden ook beschermd door de bloed-breinbarrière.
• De bloedvaten in het brein hebben een extremere dichtheid, waardoor bepaalde giftige stoffen niet bij het brein kunnen komen.

Cellen van het Zenuwstelsel

• Er zijn twee typen cellen in het zenuwelsel: neuronen (zenuwcellen) en gliacellen.
• Neuronen zijn gespecialiseerd in het ontvangen, geleiden en overdragen van elektrochemische signalen.
• Gliacellen ondersteunen en beschermen neuronen en spelen een essentiële rol in de stabiliteit en functionaliteit van het zenuwstelsel.

Gliacellen

• Oligodendrocyten produceren myeline in het CZS voor snelle signaalgeleiding.
• Schwann-cellen vervullen een vergelijkbare functie in het PZS, vormen één myelinesegment per cel en ondersteunen het herstel van beschadigde axonen.
• Microglia zijn kleine immuuncellen die reageren op schade en ontstekingen, en zijn betrokken bij celdood, synapsvorming en eliminatie.
• Astrocyten reguleren chemische signalen, ondersteunen synapsen, moduleren neuronactiviteit en bevorderen cognitieve processen.

Structuur van een Neuron

• Dendrieten ontvangen informatie van andere neuronen via postsynaptische receptoren.
• De soma (cellichaam) bevat de celkern en verwerkt de binnenkomende informatie.
• Een axon transporteert informatie naar een ander neuron, orgaan of spier.
• Axonen zijn bedekt met myelineschede voor isolatie en versnelling van geleiding.
• Tussen de myelinesegmenten liggen de knooppunten van Ranvier.
• Aan het einde van het axon bevinden zich presynaptische terminalen (knopen) die chemicaliën vrijlaten.

Soorten Neuronen

• Motorische neuronen (efferent) sturen informatie van het ruggenmerg naar de spieren.
• Sensorische neuronen (afferent) transporteren informatie van de zintuigen naar de hersenen.
• Interneuronen integreren neurale activiteit binnen één structuur.

Klassen Neuronen

• Unipolaire neuronen hebben één uitloper vanuit het cellichaam.
• Bipolaire neuronen hebben twee uitlopers vanuit het cellichaam.
• Multipolaire neuronen hebben twee of meer uitlopers vanuit het cellichaam.

Neuro-anatomische Structuren

• In het CZS worden clusters van cellichamen nuclei genoemd.
• In het PZS worden clusters van cellichamen ganglia genoemd.
• In het CZS worden bundels van axonen tracts genoemd.
• In het PZS worden bundels van axonen zenuwen genoemd.

Het Ruggenmerg

• Het ruggenmerg is onderdeel van het CZS en communiceert met alle zintuigen en spieren, behalve die in het hoofd.
• Het ruggenmerg bestaat uit segmenten met sensorische en motorische zenuwen aan elke zijde.
• De grijze stof in het centrale kanaal bevat cellichamen, ongemyeliniseerde interneuronen en dendrieten.
• De witte stof omringt de grijze stof en bestaat uit gemyeliniseerde axonen.
• De dorsal root ganglion is een bundel zenuwen aan beide zijden van het ruggenmerg.

Ontwikkeling van het Brein

• In het embryo ontwikkelt een met vocht gevulde buis zich tot het brein.
• De eerste indicatie zijn drie zwellingen die zich ontwikkelen tot de voorhersenen, middenhersenen en achterhersenen.
• De buis blijft aanwezig als het centraal kanaal en de ventrikels.
• Cellen in de ventrikels produceren cerebrospinaal vocht.

Achterhersenen (Hindbrain)

Myelencephalon

• Ontwikkelt zich tot de medulla en is het meest posterieure deel van het brein.
• De medulla reguleert vitale reflexen via hersenzenuwen.

Metencephalon

• Bestaat uit kanalen en de pons (brug).
• Axonen kruisen in de pons naar de tegenovergestelde kant van de ruggengraat.
• Het cerebellum draagt bij aan de aansturing van beweging, balans en coördinatie.
• De medulla, pons, middenhersenen en centrale structuren van de voorhersenen vormen de hersenstam.

Middenhersenen (Mesencephalon)

Mesencephalon

• Bestaat uit het tectum en het tegmentum.
• Het tectum bevat de superior colliculus (zicht en beweging) en de inferior colliculus (gehoor).
• Het tegmentum bevat hersenzenuwen, delen van de reticulaire formatie en de periaqueductal gray.

Voorhersenen

• Het meest prominente gedeelte van de hersenen van zoogdieren.
• Bestaat uit een rechter en een linker hemisfeer.

Diencephalon

• Bestaat uit de thalamus en de hypothalamus.
• De thalamus is de hoofdbron voor input naar de cerebrale cortex.
• De hypothalamus is betrokken bij gemotiveerd gedrag en bevat het optische chiasme en de mamillaire lichamen.

Telencephalon

• Het grootste deel van het menselijk brein met complexe functies.
• Bevat de cerebrale cortex (hersenschors) die is verdeeld in vier kwabben.

De vier kwabben van de Cerebrale Cortex:

• Frontale kwab: bevat de precentrale gyrus (fijne motoriek) en de prefrontale cortex (complexe cognitieve functies).
• Pariëtale kwab: bevat de postcentrale gyrus (somatosensorische cortex) en speelt een rol bij het waarnemen van de locatie van objecten.
• Temporale kwab: bevat de superieure temporale gyrus (luisteren en taal), de inferieure temporale cortex (visuele patronen) en de mediale temporale cortex (geheugen).
• Occipitale kwab: analyseert visuele informatie.
• De cerebrale cortex bevat zes lamellen (lagen) van cellichamen.
• De hippocampus is betrokken bij geheugen, vooral met betrekking tot ruimtelijke locaties.
• Het limbisch systeem is betrokken bij motivaties en emoties.
• De amygdala is betrokken bij emotie, vooral angst.

Binding Probleem

• Het binding probleem verwijst naar de vraag hoe verschillende aspecten van sensorische informatie worden gecombineerd tot één samenhangende perceptie