Het voedsel en spijsvertering

Stevigheid en beweging

• Het geraamte bestaat uit been en kraakbeen.
• Gewervelde dieren (mens) hebben een inwendig geraamte.
• Geleedpotigen hebben een uitwendig geraamte dat bestaat uit chitine omhulsel.

Kenmerken pijpbeenderen

• Kom voor in de ledematen.
• Hebben rode beenmerg dat zorgt voor de produktie van bloedcellen.
• Hebben gele beenmerg dat zorgt voor de opslag van vetten.

Kenmerken platte beenderen

• Kom voor in de romp.
• Hebben rode beenmerg.

Funktie van het skelet

• Geeft stevigheid aan het lichaam.
• Geeft vorm aan het lichaam.
• Beschermt tere organen in het lichaam.
• Maakt het mogelijk voor spieren om aan te hechten.

Samenstelling van de beenderen tijdens het leven

• Baby's: beenderen bestaan voor een groot deel uit kraakbeenweefsel.
• Kinderen: beenderen bestaan uit beenweefsel met veel lijmstof en weinig kalk.
• Bejaarden: beenderen bestaan uit beenweefsel met weinig lijmstof en veel kalkzouten.

Beenverbindingen

• Vergroeid: twee of meer beenderen zijn tot één geheel geworden (geen beweging mogelijk).
• Naadverbinding: twee of meer beenderen zijn verbonden door een naad (geen beweging mogelijk).
• Kraakbeenverbinding: twee of meer beenderen zijn verbonden door kraakbeen (beweging mogelijk).
• Door een gewricht: tussen twee of meer beenderen zit een gewricht (veel beweging mogelijk).

Typen gewrichten

• Scharniergewricht: beweging mogelijk in 1 richting.
• Kogelgewricht: beweging mogelijk in verschillende richtingen.
• Rolgewricht: het ene bot draait om het andere bot.

Voedingsvezel

• Bestaat uit alle onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel.
• Functie: bevorderen van de darmperistaltiek.

Zes groepen voedingsstoffen

• Eiwitten: dienen voornamelijk als bouwstof bij de vorming van cytoplasma.
• Koolhydraten: dienen voornamelijk als brandstof.
• Vetten: dienen vooral als brandstof maar ook als reservestof.
• Water: dient als bouwstof.
• Mineralen (zouten): dienen als bouwstof en beschermende stoffen.
• Vitaminen: dienen als bouwstoffen en beschermende stoffen.

Vertering

• Omzetten van voedingsstoffen in kleinere delen die wel door de darmwand heen kunnen.
• Eiwitten, de meeste koolhydraten en vetten worden verteerd.
• Glucose, mineralen, vitamines en water hoeven niet verteerd te worden.

Het verteringsstelsel van de mens

• Mondholte met gebit en speekselklieren.
• Slokdarm: Functie: het voedsel verplaatsen van de keelholte naar de maag.
• Maag: Functie: het voedsel tijdelijk opslaan.
• Maagportier: kringspier die de maag afsluit.
• Maagsapklieren: produceren maagsap.
• Lever: Functie: produceren van gal.
• Alvleesklier: Functie: produceren van alvleessap.
• Twaalfvingerige darm: Functie: gal en alvleessap vermengen met de voedselbrij.
• Dunne darm: Functie: opname van verteringsproducten, water, vitaminen en mineralen in het bloed.
• Blindedarm met wormvormig aanhangsel appendix.
• Dikke darm: Functie: water ontrekken aan de brij van onverteerde voedselresten.
• Endeldarm: Functie: verzamelen en tijdelijk opslaan van onverteerde voedselresten.

Ademhaling

• Gaswisseling vindt plaats via het lichaamsoppervlak bij kleine dieren.
• Gaswisseling vindt plaats via tracheeën, kieuwen of longen bij grote dieren.
• Insecten: gaswisseling in tracheeën.
• Vissen: gaswisseling in kieuwen.
• Amfibieen: gaswisseling in kieuwen en via de huid.
• Reptielen, vogels en zoogdieren: gaswisseling in longen en via de huid.

Ribademhaling en middenrifademhaling

• Ventilatiebeweging bij ribademhaling (borstademhaling).
• Inademing: bepaalde tussenribspieren trekken de ribben en het borstbeen omhoog en naar voren.
• Rustige uitademing: de tussenribspieren ontspannen zich, de ribben en het borstbeen zakken door hun gewicht weer omlaag en terug.
• Diepe uitademing: andere tussenribspieren trekken de ribben en het borstbeen verder omlaag.

Leer over voedingsmiddelen, voedingsstoffen en hun functies in het lichaam. Ontdek de verschillende soorten voedingsstoffen en hun belang voor de gezondheid.