Hava və İqlim Dəyişikliyi

Study Notes

Weather refers to the temporary and local conditions of the atmosphere at a specific place and time
Weather can be described in terms of:
- Temperature
- Humidity
- Cloudiness
- Wind direction and speed
- Precipitation
Weather is influenced by atmospheric factors such as:
- Air pressure
- Wind patterns
- Topography

Climate change refers to the long-term warming of the planet due to an increase in average global temperatures
Main causes of climate change:
- Greenhouse gases (CO2, CH4, N2O) trapping heat in the atmosphere
- Deforestation and land-use changes
- Burning of fossil fuels
Effects of climate change:
- Rising sea levels
- More frequent and severe weather events
- Changes in precipitation patterns
- Loss of biodiversity

Air pollution refers to the presence of harmful substances in the atmosphere
Main sources of air pollution:
- Fossil fuel combustion
- Industrial processes
- Vehicle emissions
- Agricultural activities
Effects of air pollution:
- Respiratory problems
- Cardiovascular disease
- Cancer
- Neurological damage

The ozone layer is a region of the stratosphere containing high concentrations of ozone (O3)
Ozone layer protects the Earth from:
- UV radiation
- Harmful effects on human health and the environment
Threats to the ozone layer:
- Chlorofluorocarbons (CFCs) and other ozone-depleting substances
- Ozone-depleting chemicals released by human activities
International efforts to protect the ozone layer:
- Montreal Protocol (1987) to phase out ozone-depleting substances

Hava şəraiti müəyyən yer və zamanda atmosferin temporary və local şəraitidir
Hava şəraiti aşağıdakılar ilə təsvir edilə bilər:
- Temperatur
- Rütubət
- Buludluq
- Külək istiqaməti və sürəti
- Yağış
Hava şəraiti atmosfer amilləri tərəfindən təsir edilir:
- Hava təzyiqi
- Külək növbəsi
- Topografiya

İqlim dəyişkənliyi planetin uzunmüddətli qızmasıdır, ortalama qlobal temperaturun artması ilə bağlıdır
İqlim dəyişkənliyinin əsas səbəbləri:
- Qazların (CO2, CH4, N2O) atmosferdə isti saxlaması
- Meşələrin kəsilməsi və ərazi istifadəsinin dəyişdirilməsi
- Fosil yanacaqların yanması
İqlim dəyişkənliyinin təsirləri:
- Dəniz səviyyəsinin qalxması
- Daha tez-tez və ağır hava hadisələri
- Yağış növbəsinin dəyişdirilməsi
- Bioloji müxtəlifliyin itkisi

Hava çirklənməsi atmosferdə zərərli maddələrin mövcudluğudur
Hava çirklənməsinin əsas mənbələri:
- Fosil yanacaqların yanması
- Sənaye prosesləri
- Nəqliyyat vasitələrinin emisyonları
- Kənd təsərrüfatı fəaliyyətləri
Hava çirklənməsinin təsirləri:
- Respiratory problemlər
- Kardiovaskulyar xəstəliklər
- Xərçəng
- Neyroloji ziyanı

Ozon təbəqəsi stratosferin ozon (O3) konsentrasiyasına malik olan bölgəsidir
Ozon təbəqəsi Yer kürəsini:
- UV şüalarından
- İnsan sağlamlığı və ətraf mühit üçün zərərli təsirlərdən qoruyur
Ozon təbəqəsinə təhlükələr:
- Xlorofluorarbonlar (CFC) və digər ozon-məhvedici maddələr
- İnsan fəaliyyətləri nəticəsində ozon-məhvedici kimyəvi maddələrin buraxılması
Beynəlxalq səylər ozon təbəqəsinin qorunması üçün:
- 1987-ci ildə Monreal Protokolu ozon-məhvedici maddələrin çıxarılması üçün qəbul olunmuşdur