Ғылым және тіл мәселелері туралы тест

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Терминологиялық сөздіктер қандай түрлерге бөлінеді?

  • Синонимдік, антонимдік, омонимдік
  • Біртілді, екітілді, көптілді (correct)
  • Көне, жаңа, өңделген
  • Жалпы, арнаулы, кәсіби

Калька сөзі қандай мағынаны білдіреді?

  • Сөз қостау
  • Көшіріп алу (correct)
  • Сөз тіркестіру
  • Терминді құрастыру

Терминологиялық өріс деген не?

  • Терминдердің өмір сүру аймағы (correct)
  • Терминдердің аударылуы
  • Терминдік сөздіктер
  • Терминдер жиынтығы

Қазақ тілі Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі болып жарияланған жылы қандай заң қабылданды?

<p>1989 жылы (A)</p> Signup and view all the answers

Терминге қойылатын басты талап не?

<p>Термин мағынасының дәлдігі (C)</p> Signup and view all the answers

Терминология мәселелерімен айналысатын зерттеушілер кімдер?

<p>Ә.Қайдар, Ө.Айтбаев, Ш.Құрманбайұлы (D)</p> Signup and view all the answers

А.Байтұрсыновтың тіл білімі саласындағы еңбегі қалай аталады?

<p>Тіл құралы (D)</p> Signup and view all the answers

Халықаралық терминдер қанша тілде ортақ болуы керек?

<p>Бес-алты тілде (D)</p> Signup and view all the answers

Базистік лексика нені білдіреді?

<p>Тұрақты сөздер (B)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми зерттеудің негізгі критерийлері қандай?

<p>Объективтілік, рационалдылық (B)</p> Signup and view all the answers

Гипотезаның қандай түрлері бар?

<p>Нөлдік, балама (B)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми зерттеуді әзірлеу кезінде не қабылданады?

<p>Әдістеме (A)</p> Signup and view all the answers

Ғылымның жіктелуіне қатысты қай ұғым дұрыс?

<p>Гуманитарлық және әлеуметтік-экономикалық (D)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми зерттеу дегеніміз не?

<p>Жаңа ғылыми білімді дамыту процесі (D)</p> Signup and view all the answers

Объективті шындықты тануға бағытталған анықтама қай ұғымға тиесілі?

<p>Ғылым (B)</p> Signup and view all the answers

Тақырыпқа және таным әдісіне қарай ғылымның жіктелуі қалай жүзеге асады?

<p>Табиғи, гуманитарлық, әлеуметтік (B)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми көзқарастарды зерделеудің басты мақсаты неде?

<p>Зерттеу материалын толық игеру (D)</p> Signup and view all the answers

Гипотезаның сипаттамасына қандай белгілер тән?

<p>Түсініктеме күші, растаушы фактілер (D)</p> Signup and view all the answers

Салыстырмалы-тарихи әдісінің мақсаты nedir?

<p>Тілдердің туыстық белгілерін анықтау (A)</p> Signup and view all the answers

Гримм заңының сипаттамасы nedir?

<p>Дыбыстардың өзгеруін бейнелейтін заң (B)</p> Signup and view all the answers

Тілдердегі генеалогиялық принцип бойынша классификациялау жобалары неден тұрады?

<p>Тілдердің туыстық белгілеріне қарай топтастыру (A)</p> Signup and view all the answers

Глотохронология әдісінің формуласы қандай элементтерді қамтиды?

<p>t, S, r (A)</p> Signup and view all the answers

Фонема және морфема тілдік құрылымның қандай элементтері болып табылады?

<p>Тілдің грамматикалық элементтері (B)</p> Signup and view all the answers

А.Байтұрсынұлының қандай ғылыми терминологияға қатысты жұмысы бар?

<p>Ғылыми терминологияның негіздері (A)</p> Signup and view all the answers

Ассоциативті психолингвистикалық эксперименттің мақсаты қандай?

<p>Сөздер арасындағы байланыстарды анықтау (B)</p> Signup and view all the answers

Терминография термині нені білдіреді?

<p>Терминологиялық сөздіктерді (A)</p> Signup and view all the answers

Салааралық терминологияның сипаттамасы қандай?

<p>Бірдей қызмет ететін терминдердің жиынтығы (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақстан Республикасының ғылыми зерттеулерін жүзеге асыратын адамды қалай атайды?

<p>Ғалым (A)</p> Signup and view all the answers

Ғылым қызметінің негізгі мақсаты неден тұрады?

<p>Алынған білімді практикада пайдалану (A)</p> Signup and view all the answers

ҚР Үкіметі қандай міндеттерді атқарады?

<p>Ғылым саласындағы мемлекеттік саясатты әзірлеу (A)</p> Signup and view all the answers

Зияткерлік меншік дегеніміз не?

<p>Ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижесі мен дараландыру құралдарына құқық (B)</p> Signup and view all the answers

Қазақстан Республикасы Ғылым туралы Заңы қанша тараудан тұрады?

<p>Сегіз (A)</p> Signup and view all the answers

Салыстырмалы-тарихи әдістің сипаттамасы қандай?

<p>Тілдер арасындағы генетикалық байланысты анықтау (B)</p> Signup and view all the answers

Зерттеу университеттері Қандай қызметті атқарады?

<p>Ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу (D)</p> Signup and view all the answers

Сипаттамалы әдіс қандай әдіс?

<p>Фактілер мен құбылыстарды анықтау үшін қолданылатын әдіс (A)</p> Signup and view all the answers

Тіл білімі 19 ғасырда қандай жағдайда ғылым болып қалыптасты?

<p>Практикалық әдістердің арқасында (A)</p> Signup and view all the answers

Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын ғылыми жобалардың есептері кіммен бекітіледі?

<p>Салалық уәкілетті органмен (D)</p> Signup and view all the answers

Тілдік құбылыстардың хронологиялық және кеңістіктік локализациясын анықтайтын әдіс:

<p>Салыстырмалы-тарихи әдіс (A)</p> Signup and view all the answers

Кеңестер заманында басты методология қандай болды?

<p>Диалектикалық материализм (B)</p> Signup and view all the answers

Морфемасы бойынша талдау әдісі қандай салада тиімді?

<p>Сөздердің этимологиясында (B)</p> Signup and view all the answers

Ғылыми қызметкерлердің жалақысы негізінен қандай көздерден қамтамасыз edilir?

<p>Мемлекеттік бюджеттен (C)</p> Signup and view all the answers

Қазақстандағы ғылыми-техникалық қызмет субъектілері кімдер жатады?

<p>Жеке және заңды тұлғалар (B)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Терминологиялық сөздік түрлері

Тілдердің қамту ауқымына қарай терминологиялық сөздіктер біртілді, екітілді және көптілді болып бөлінеді.

Калька

"Калька" дегеніміз – басқа тілден тікелей көшіру.

Терминқор

Белгілі ұлттың тіліндегі барлық арнаулы салалардағы қолданыстағы терминдер жиынтығы.

Терминге қойылатын негізгі талап

Терминнің мағынасы дәл және анық болуы тиіс.

Signup and view all the flashcards

Терминология мәселелерімен айналысатын ғалымдар

Ә. Қайдар, Ө. Айтбаев, Ш. Құрманбайұлы.

Signup and view all the flashcards

Терминжасамның аналитикалық тәсілінің түрлері

Сөз тіркестіру, сөз біріктіру және сөз қосарлау.

Signup and view all the flashcards

Халықаралық терминдердің қасиеті

Халықаралық деп танылған терминдер кем дегенде бес-алты тілде ортақ болуы керек.

Signup and view all the flashcards

Терминографияның шығу тегі

Терминография лексикография ғылымынан бөлініп шыққан.

Signup and view all the flashcards

Салыстырмалы-тарихи әдіс

Тілдердің туыстық қатынасын, олардың тарихи дамуын зерттейтін әдіс.

Signup and view all the flashcards

Глотохронология

Тілдердің уақыт бойынша өзгеру жылдамдығын есептейтін әдіс.

Signup and view all the flashcards

Типологиялық әдіс

Тілдердің грамматикалық және лексикалық ерекшеліктерін салыстыратын әдіс.

Signup and view all the flashcards

Құрылымдық әдіс

Тілді жүйе ретінде, оның элементтері мен қатынастарын зерттейтін әдіс.

Signup and view all the flashcards

Салааралық терминология

Бір-бірімен іргелес салаларда қолданылатын терминдер.

Signup and view all the flashcards

Терминография

Терминологиялық сөздіктер туралы ғылым.

Signup and view all the flashcards

Морфологиялық типология

Тілдердің сөз құрылымына байланысты топтастырылуы.

Signup and view all the flashcards

Термин жасаудың сыртқы көзі

Басқа тілдерден немесе салалардан алынған терминдер.

Signup and view all the flashcards

Термин емес сөз

Жалпы қолданыстағы бейтарап мағыналы сөз.

Signup and view all the flashcards

Әлемдегі тілдердің саны (2023 статистикасы)

142 тілдік семья

Signup and view all the flashcards

Негізгі сөздік

Тілде неғұрлым жиі және тұрақты қолданылатын сөздер жиынтығы.

Signup and view all the flashcards

Базистік лексиканың ерекшелігі

Базистік лексика универсалды (жалпы) ұғымдарды қамтиды, яғни әр түрлі тілде де бар.

Signup and view all the flashcards

Ғылым

Объективті шындықты тануға және түрлендіруге бағытталған, жүйеленген білім жүйесі.

Signup and view all the flashcards

Ғылыми зерттеу

Жаңа ғылыми білімді дамыту және білімнің кеңеюі.

Signup and view all the flashcards

Гипотеза

Проблемаға жауап іздеуде ықтимал шешімдердің бірі.

Signup and view all the flashcards

Гипотезаның түрлері

Гипотеза нөлдік және балама болуы мүмкін.

Signup and view all the flashcards

Ғылымилық критерийлері

Объективтілік, рационалдылық, заңдылық, жүйелілік, тексеруге болатын сияқты негізгі сипаттамалар.

Signup and view all the flashcards

Әдістеме

Ғылыми зерттеуде қолданылатын әдістер мен тәсілдердің жүйесі.

Signup and view all the flashcards

Жаратылыстану ғылымдары

Табиғат құбылыстарын зерттейтін ғылымдар.

Signup and view all the flashcards

Гуманитарлық ғылымдар

Инсандықтың әлеуметтік, мәдени-тарихи аспектілерін зерттейтін ғылымдар.

Signup and view all the flashcards

Ғылым қызметі

Қоршаған ортаны зерделеу және алынған білімді практикада қолдануға бағытталған қызмет.

Signup and view all the flashcards

Ғылыми қызметкер

Ғылыми ұйымда, жоғары оқу орнында немесе ғылыми бөлімшесінде жұмыс істейтін, жоғары білімі бар, ғылыми немесе ғылыми-техникалық нәтижеге қол жеткізетін адам.

Signup and view all the flashcards

Зияткерлік меншік

Азаматтың немесе заңды тұлғаның ғылыми-зерттеу немесе тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардан алынған шығармашылық нәтижелеріне құқық.

Signup and view all the flashcards

ҚР Үкіметі

Ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласындағы мемлекеттік саясатты әзірлейді және іске асырады.

Signup and view all the flashcards

Уәкілетті орган

Диссертациялық кеңестер және дәрежелер беру тәртібін бекітетін орган.

Signup and view all the flashcards

Салалық уәкілетті орган

Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын ғылыми және ғылыми-техникалық жобалар туралы есептерді бекітетін орган.

Signup and view all the flashcards

Ғылыми-техникалық қызмет субъектісі

Ғылыми және/немесе ғылыми-техникалық қызметпен айналысатын жеке не заңды тұлға.

Signup and view all the flashcards

Зерттеу университеті

Ғылыми, ғылыми-техникалық және инновациялық қызметпен, сондай-ақ зияткерлік меншік объектілеріне құқықты іске асырумен айналысатын университет.

Signup and view all the flashcards

Мемлекеттік бюджет

Ғылыми және ғылыми-техникалық қызметтің негізгі қаржыландырылу көзі.

Signup and view all the flashcards

Диалектикалық материализм

Кеңес заманындағы басты ғылыми методология.

Signup and view all the flashcards

Сипаттамалы әдіс

Фактілер мен құбылыстарды анықтау үшін қолданылатын ғылым әдісі.

Signup and view all the flashcards

Морфемасы бойынша талдау әдісі

Түркі тілдері бойынша сөздің этимонын анықтаудағы тиімді әдіс.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Сұрақтар мен жауаптар

  • Әр сұраққа жауап ретінде берілген нұсқалар бар
  • Сұрақтар ғылым, тіл мәселелері туралы
  • Жауаптар сұрақтарға тікелей байланысты

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Browser