Geologie: Vervorming van Gesteenten

Het proces waarbij gesteenten van vorm veranderen onder invloed van druk of spanning in de aardkorst.

Een tijdelijke vervorming van gesteenten die verdwijnt wanneer de druk wordt weggenomen. Denk aan een elastiekje dat terugspringt.

Een blijvende vervorming van gesteenten die optreedt wanneer de druk te hoog wordt. Denk aan een klei die zijn vorm behoudt.

Een breuk in gesteenten die ontstaat door te hoge druk. Denk aan een scheur in een glas.

Een bocht of kromming in gesteenten die ontstaat door druk. Denk aan een gevouwen papier.

Druk die gesteente samenperst. Denk aan een zwaar voorwerp op een blok.

Druk die gesteente uitrek.

Druk die gesteente langs elkaar schuift. Denk aan twee handen die langs elkaar schuiven.

Fysische onderbrekingen in gesteente, die de continuïteit van het gesteente verbreken.

Een diaklaas is een discontinuïteitsvlak waarlangs gesteente-pakketten niet zichtbaar bewegen.

Diaklazen worden gevormd door rekspanning op gesteenten, meestal door drukontlasting.

Diaklazen vormen vaak een netwerk van twee families van parallelle spleten, die loodrecht op elkaar staan.

Gesteenten die bij lage drukken en temperaturen gemakkelijk breken.

Diaklazen worden gevormd tijdens het begraven van sedimenten, waarbij de grootste drukrichting verticaal is. De spleten openen pas bij drukontlasting aan de oppervlakte.

Diaklaasvlakken worden vaak gekenmerkt door neerslag uit grondwater, zoals limoniet of calciet.

Gesteenten die bij lage drukken en temperaturen al plastisch vervormen.

Met toenemende diepte wordt een gesteente eerst sterker, omdat het meer spanning kan opnemen voordat het breekt. Dit is het elastische gebied.

Breuken en diaklazen laten weinig waterindringing toe wanneer ze diep in de ondergrond liggen. Aan de oppervlakte gaan ze open en worden ze doorlaatbaar.

Op een gegeven moment, bij toenemende diepte, gaat het gesteente plastisch vervormen. Dit betekent dat het permanent vervormt onder druk.

De toenemende temperatuur maakt gesteenten zwakker, waardoor ze eerder plastisch vervormen.

Olivijn, een belangrijk mineraal in de mantel, is sterker dan kwarts. Dit zorgt voor een verschil in plasticiteit tussen gesteenten.

De asthenosfeer is een laag in de bovenmantel waar partiële smelting plaatsvindt. Dit maakt de asthenosfeer zeer plastisch.

De rigide lithosfeer drijft op de zeer plastische asthenosfeer.

Een breuk waarbij het bovenblok relatief naar beneden beweegt ten opzichte van het onderblok. Deze breuken ontstaan in een tektonisch regime van rek (uitrekking).

Een inzakkingstructuur die begrensd wordt door afschuivingbreuken.

Een relatief hoog deel van het landschap dat begrensd wordt door afschuivingbreuken.

Wanneer een slenksysteem meerdere afschuivingbreuken met tegengestelde hellingsrichting heeft, resulteert dit in afwisselend slenken en horsten.

Een afschuivingbreuk waarbij het breukvlak licht gekromd is.

Een breuk waarbij het bovenblok relatief naar boven beweegt ten opzichte van het onderblok. Deze breuken ontstaan in een tektonisch regime van compressie (samendrukken).

Een zwakhellende opschuivingbreuk met een hellingshoek van maximaal 30° ten opzichte van het horizontale vlak.

Een tektonisch regime waarbij de aardkorst wordt uitgerekt.

Het vlak dat de plooissen van alle lagen in een plooi verbindt.

Een plooi met de convexe (bolle) kant naar boven.

Een plooi met de convexe (bolle) kant naar beneden.

Een splijting in gesteente die parallel aan de assenvlakken van plooien gevormd wordt.

Een gebergteketen waarbij de buitenrand gekenmerkt wordt door overschuivingen en plooien, die ontstaan door tektonische compressie.

Grootschalige overschuivingsbreuken die zorgen voor de verkorting van gesteentelagen en de verticale opeenstapeling van gebergtes.

De schuine beweging van een breuk, die kan variëren van volledig horizontaal tot volledig verticaal.

De beweging van een breuk in de richting van de hellingshoek, ofwel omhoog ofwel omlaag.

Een breuk die de lithosfeerplaten volledig doorsnijdt, zoals bijvoorbeeld de San Andreas-breuk.

Een breuk waar de breukvlak scherp afgelijnd is.

Een breuk waar de breukvlakken verbrokkeld zijn.

Een breuk waar de breukvlakken plastisch vervormd zijn.