Geologie: Vervorming van Gesteenten

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat gebeurt er met een gesteente wanneer het onder lage spanning staat?

Het gesteente vervormt elastisch. (correct)

Het gesteente vervormt plastisch.

Het gesteente ondergaat geen vervorming.

Het gesteente breekt onmiddellijk.

Welke gesteenten zijn typische voorbeelden van 'niet-competente' gesteenten bij lage omgevingsdrukken en temperaturen?

Schalies en evaporieten (correct)

Graniet en marmer

Kalksteen en graniet

Kwartsiet en kalksteen

Wat is de term voor een permanente vervorming van gesteente zonder dat het breekt?

Schuifspanning

Brosse vervorming

Elastische vervorming

Plastische vervorming (correct)

Wat gebeurt er met de sterkte van gesteenten in het elastische domein naarmate de omgevingsdruk (diepte) toeneemt?

De sterkte neemt toe Signup and view all the answers

Welke factor(en) spelen een rol bij het bepalen hoe een gesteente vervormt?

Zowel de druk, de temperatuur als het vervormingstempo. Signup and view all the answers

Wat gebeurt er op atomaire schaal tijdens elastische vervorming van een gesteente?

De kristalroosters vervormen tijdelijk en keren terug naar hun oorspronkelijke staat. Signup and view all the answers

Welk effect heeft toenemende temperatuur op de sterkte van gesteenten dieper in de aarde?

Het gesteente kan steeds minder spanning opnemen en wordt zwakker Signup and view all the answers

Op welke diepte in de aardkorst onder een continent is de overgang van brosse naar plastische vervorming meestal te zien?

Ongeveer 20 km diepte Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk verschil tussen de vervorming van gesteente in een drukpers en in de diepte van de aarde?

In de diepte van de aarde is de vervorming doorgaans een traag proces onder hoge druk en temperatuur. Signup and view all the answers

Waarom vervormt peridotiet in de top van de mantel minder plastisch dan kwarts?

Omdat peridotiet sterker is en meer spanning kan opnemen dan kwarts Signup and view all the answers

Wat is het resultaat van het overschrijden van kritische spanningswaarden in een gesteente?

Brosse of plastische vervorming Signup and view all the answers

Welke van de volgende opties beschrijft niet een type spanningsregime dat op gesteenten kan inwerken?

Gravitatie Signup and view all the answers

Wat is kenmerkend voor de asthenosfeer in termen van gesteentesterkte?

Verlies van bijna alle sterkte en makkelijke plastische vervorming Signup and view all the answers

Welke gesteenten worden bij hogere drukken en temperaturen zeer plastisch?

Kalkstenen en marmers Signup and view all the answers

Hoe kan het verklaard worden dat harde gesteenten zoals kwartsiet kunnen plooien zonder te breken?

Door een combinatie van hoge druk, temperatuur en langzame vervorming. Signup and view all the answers

Wat is essentieel voor het mechanisme van platentektoniek, volgens de gegeven tekst?

De mogelijkheid tot plastische vervorming in de asthenosfeer Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste verschil tussen breuken en diaklazen in gesteenten?

Breuken veroorzaken verplaatsing van gesteentepakketten, terwijl diaklazen dat niet doen. Signup and view all the answers

Hoe worden diaklazen typisch gevormd in sedimentaire gesteenten?

Door rekspanning,loodrecht op de sedimentaire laagvlakken, gecombineerd met drukontlasting. Signup and view all the answers

Hoe zien diaklaasnetwerken er typisch uit?

Een regelmatig netwerk van twee families van parallelle, loodrecht op elkaar staande spleten. Signup and view all the answers

Op welke manier wordt diaklaasvorming gebruikt in de bouwwereld?

Om natuursteen in bruikbare blokken te verdelen. Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke factor die bepaalt wanneer diaklazen openbreken?

De druk van bovenliggende lagen die afneemt door erosie. Signup and view all the answers

Waarom laten breukvlakken en diaklazen op grotere diepte weinig waterindringing toe?

Omdat ze op diepte zo sterk samengedrukt zijn dat er geen ruimte is voor water. Signup and view all the answers

Welke secundaire neerslag kan men vaak aantreffen in diaklaasvlakken?

Limoniet en calciet. Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk kenmerk van de oriëntatie van diaklazen ten opzichte van sedimentaire laagvlakken?

Diaklazen staan meestal loodrecht op de sedimentaire laagvlakken. Signup and view all the answers

Welke van de volgende beschrijvingen beschrijft het best hoe limoniet neerslaat?

Door oxidatie van Fe-ionen. Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste proces dat leidt tot de neerslag van calciet?

Het ontwijken van kooldioxide uit kalkhoudend grondwater. Signup and view all the answers

Welk tektonisch regime is kenmerkend voor het ontstaan van afschuivingbreuken?

Rek Signup and view all the answers

Hoe wordt een slenk (graben) structureel gedefinieerd?

Een inzakking structuur begrensd door afschuivingbreuken. Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste verschil tussen een opschuivingsbreuk en een overschuivingsbreuk?

De hellingshoek van het breukvlak. Signup and view all the answers

Welke beschrijving geeft het best de beweging van de blokken bij een afschuivingbreuk weer?

Het bovenblok wordt relatief naar beneden geschoven. Signup and view all the answers

Waarom zijn inzicht in breuksystemen belangrijk bij infrastructurele projecten?

Om de stabiliteit van constructies te garanderen en geohazards te vermijden. Signup and view all the answers

Wat wordt verstaan onder een listrische afschuivingbreuk?

Een breuk met een gekromd breukvlak Signup and view all the answers

Welke structuren zijn kenmerkend voor compressieve tektonische regimes?

Overschuivingsbreuken en plooien Signup and view all the answers

Welk type breuk resulteert in een zuivere horizontale laterale beweging tussen twee gesteenteblokken?

Een verticale dwarse breuk Signup and view all the answers

Welk soort tektonische structuur is kenmerkend voor de buitenrand van gebergteketens?

Plooi-en-overschuivingsgordels Signup and view all the answers

Wat is een transformbreuk?

Een diepe transversale breuk die lithosfeerplaten min of meer volledig en verticaal doorsnijdt Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste oorzaak van plooivorming in gesteenten?

Tektonische compressie Signup and view all the answers

Welke factoren kunnen de aard van een breukvlak beïnvloeden?

Druk, waterdruk, temperatuur en de aard van het gesteente Signup and view all the answers

Hoe worden grote plooien meestal gereconstrueerd in geologische studies?

Door fragmentarische terreinobservaties en geologische dwarsprofielen. Signup and view all the answers

Wat zijn 'nappes' of dekbladen?

Verticale opeenstapelingen van gesteentepakketten in gebergteketens Signup and view all the answers

Wat is het assenvlak van een plooi?

Het vlak dat de plooiassen van opeenvolgende lagen verbindt. Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen beschrijft een antiform plooi correct?

Een plooi met de convexe kant naar boven gericht. Signup and view all the answers

Hoe verhouden anticlines en synclines zich tot de relatieve ouderdom van gesteentelagen?

In een anticline bevinden de oudste lagen zich in het centrum, terwijl dit bij een syncline de jongste lagen zijn. Signup and view all the answers

Wat is kenmerkend voor een symmetrische plooi?

Het assenvlak is een spiegelvlak tussen de plooiflanken. Signup and view all the answers

Hoe ontstaat assenvlaksplijting in relatie tot de grootste drukrichting?

Assenvlaksplijting ontstaat loodrecht op de grootste drukrichting. Signup and view all the answers

Study Notes

Gesteentevervorming

Gesteenten reageren op spanningen in de aardkorst door elastische vervorming (tijdelijk) of permanente vervorming door breuken of plooien.
Spanningstypen zijn compressie, rek en schuifspanning.
Elastische vervorming is tijdelijk; kristalroosters herstellen na spanningsvermindering.
Kritische spanningswaarden leiden tot permanente brosse vervorming (breuk) of plastische vervorming (plooi).
Plastische vervorming is blijvende vervorming zonder breuk.
Gesteenten gedragen zich anders onder verschillende druk- en temperatuurcondities.
Competente gesteenten (bv. kwartsiet, kalksteen, graniet) breken makkelijk bij lage drukken en temperaturen.
Niet-competente gesteenten (bv. klei, evaporites) vervormen plastisch bij lage drukken en temperaturen.
Gesteenten worden plastischer bij hogere temperaturen en drukken.

Breuken en Diaklazen

Breuken zijn discontinuïteiten met verschuiving van gesteenteblokken.
Diaklazen zijn discontinuïteiten zonder verschuiving.
Diaklazen worden gevormd door rekspanning (drukverlaging) en vormen vaak een regelmatig netwerk.
Diaklazen spelen een rol bij het ontstaan van natuurlijke spleten.
Breuken kunnen normaal (afschuiving), opschuiving of overschuiving zijn.
Normaal breuken: bovenblok schuift naar beneden
Opschuiving breuken: bovenblok schuift omhoog.
Verschuivingsbreuken kunnen slenken en horsten vormen.

Plooien

Plooien ontstaan door tektonische compressie.
Plooigolflengte varieert van mm tot km.
Geometrische kenmerken: oriëntatie van plooiflanken, plooias en assenvlak.
Antiforme plooien hebben convexe kant naar boven; synforme plooien convexe kant naar beneden.
Plooien worden beschreven via dwarsdoorsnede (symmetrisch, asymmetrisch, overhellend, liggend).
Plooien en druksplijtingen zijn gerelateerd tijdens metamorfose: mica's kristalliseren dwars op de grootste drukrichting.

Gesteente Sterkte in diepte

Toenemende druk (diepte) maakt gesteenten sterker in elastische domein voor ze breken.
Toenemende temperatuur maakt gesteenten zwakker.
Overgang van bros naar plastisch gedrag bij specifieke drukken en temperaturen.
Verschillende gesteenten reageren anders op spanningen in functie van samenstelling.
Aard- en omgevingswetenschappen onderzoeken gesteentevervorming in het lab en in de natuur.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Test je kennis over de vervorming van gesteenten onder verschillende druk- en temperatuurcondities. Beantwoord vragen over elastische en plastische vervorming, evenals de invloed van omgevingsfactoren. Dit quiz behandelt belangrijke concepten in de geologie en gesteentekunde.