Карст құбылысы және мұздықтар: География бойынша тест

Морена

Мұздықтармен өңделіп, тасымалданған жыныстар морена деп аталады.

Карст

Карст - тау жыныстарының суда еру құбылысы.
Карст пішіндерінің ішіндегі ең кең тарағаны - үңгір.

Үңгірлер

Флинт-Мамонт - Жер шарындағы ең ұзын үңгір (587 км).
Флинт-Мамонт Аппалач тауында орналасқан.
Крубери-Воронья - Жер шарындағы ең терең үңгір (2256 метр).
Крубери-Воронья Кавказ аймағында орналасқан.

Карст пішіндерінің таралу аймақтары

Балқан, Кіші Азия түбектері, Оңтүстік-Шығыс Қытай, Аппалач - карст нәтижесінде қалыптасқан жер бедері пішіндері таралған аумақтар.
Қазақстандағы карст нәтижесінде қалыптасқан жер бедері пішіндері таралған аудандар - Қаратау, Маңғыстау, Үстірт.

География ғылымының дамуы

Ежелгі Шығыс, Месопотамия, Парсы, Египет, Финикия аймақтарында географиялық білімнің алғашқы сызбалары мен белгілері табылған.
Антикалық кезеңде (Б.з.д. ІV-ІІ мыңжылдық) жорықтар, шаруашылық іс-әрекеттер нәтижесінде жерді өңдеу, суару, жабайы өсімдіктер мен жануарларды қолға үйрету туралы алғашқы географиялық құжаттар пайда болған.
Б.з.д. ІІ ғасырда өмір сүрген грек ғалымы Клавдий Птолемейдің зерттеулері негізінде IV ғасырда Әлем картасы жасалған.
Гректің тарихшысы және географы Геродот Қара теңіз бен Каспий теңізі жағалауы, Кіші Азия, Месопотамия және Египет аймақтарын зерттеп, жазбалар қалдырған.
Пифей Батыс Еуропа жағалауларын зерттеп, көргендерін сипаттап жазған және айдың әсерімен мұхит суының толысуы мен қайтуын түсіндірген алғашқы ғалым.
Аристотель Жердің шар тәріздес екендігін алғаш рет ғылыми негіздеген.
Эратосфен ғылымға «география» ұғымын енгізген.
Фалес пен Анаксимандр географиялық өзгерістерді ғылыми түрде түсіндіріп, алғашқы карталарды масштабты қолданып жасаған.
Геродот «Тарих» атты еңбегінде география ұғымына ғылыми тұжырымдама берген.
Махмұд Қашғари «Дүниежүзінің дөңгелек картасы» атты еңбегінде түркі халықтарының қалалары мен жер бедеріне сипаттама берген.
Орта ғасырлық кезең (V-ІХ; ІХ-ХV ғғ.) кезінде араб географтары кең аумақты басқарған.
Араб географы Масуди Шығыс Африка туралы еңбегімен белгілі.
Хорезмдік ғалым әл-Бируни геодезия ғылымының дамуына үлес қосқан.
Идриси орта ғасырлық араб ғалымы, карта құрастырушы.
Ибн Батутидің саяхаттарының баяндаулары бүгінге дейін маңызды болып саналады.
1271 жылы Венециядан Қытайға саяхаттап шыққан итальяндық көпес Марко Поло Азияның оңтүстігіндегі үлкен шөлдер мен биік тауларды басып өтіп, теңіз арқылы еліне қайтып оралған.
Марко Полоның 1298 жылы жарық көрген «Дүниежүзінің алуан түрлілігі туралы кітап» еңбегінде жазбалары сақталған.
Тверлік көпес Афанасий Никитин Марко Полодан 200 жылдан кейін Шығыс елдеріне саяхат жасап, Ресейден Персия арқылы Үндістанға барған.
Афанасий Никитиннің 1472 жылы жарық көрген «Үш теңіздің арғы жағына саяхат» еңбегінде Үндістан туралы маңызды мәліметтер берілген.
1492 жылы 3 тамызда Испаниядан Үндістанға баратын теңіз жолын ашу үшін Христофор Колумб экспедициясы шыққан.
Колумб экспедициясына «Санта-Мария», «Пинте», «Нинья» кемелері кірген.
Америка материгі Америкаго Веспучидің атымен аталған.
Фернан Магеллан 1519 жылы 20 қыркүйекте Испаниядан шыққан экспедицияның басшысы болған.
Магелланның экспедициясында 239 адам мен 5 кеме болған.
Магеллан «Атлант мұхитынан Ұлы мұхитқа жол ашамын» деп мақсат қойған.
Магеллан Оңтүстік Американың жағалауын айналып өтіп, Магеллан бұғазы арқылы Тынық мұхитына өткен.
Магелланның экспедициясы 1520 жылы 28 қарашасында Тынық мұхитына кірген.
Магеллан Дүниежүзін айналып шыққан алғашқы саяхатшы.
Магеллан экспедициясы ХV ғасырдағы ең маңызды оқиғалардың бірі.
Магелланның экспедициясы Жердің шар тәріздес екендігін, Дүниежүзілік мұхиттардың жалғасып жатқандығын және Америка мен Азияны бөліп жатқан Тынық мұхитының бар екендігін дәлелдеген.
ХVІ ғасырдың аяғы мен ХVІІ ғасырдың басында И.Ребров, С.Дежнев, Е.Хабаров, С.Ремезов сияқты орыс саяхатшылары Сібір мен Қиыр Шығысты зерттеген.
ХVІІ ғасырда орыс саяхатшылары Сібір арқылы Орта Азия, Үндістан, Моңғолия, Қытайға саяхат жасаған.
И.Петлин, Ф.Байков, Спафария сияқты елшілер ХVІІ ғасырда Сібір арқылы Қытайға саяхат жасаған.
ХVІІІ ғасырда Қазақстан аумағына толыққанды зерттеу жүргізілген.
ХVІІІ ғасырда П.С.Паллас сияқты саяхатшылар Қазақстанның табиғатын зерттеген.