Geografia: Historia Morza Bałtyckiego
48 Questions
2 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Ile lat temu pojawili się Neandertalczycy?

  • 200 000 lat temu
  • 500 000 lat temu
  • 300 000 lat temu
  • 400 000 lat temu (correct)
  • Jakie morze dominowało w okresie Morza Yoldiowego?

  • Morze Bałtyckie (correct)
  • Morze Czarne
  • Morze Północne
  • Ocean Spokojny
  • Co spowodowało obniżenie zasolenia Bałtyku współczesnego?

  • Zwiększony dopływ wód oceanicznych
  • Ponowne podnoszenie się dna w cieśninach duńskich (correct)
  • Zamknięcie połączenia z Morzem Północnym
  • Wzrost poziomu mórz
  • Jakie zjawisko powoduje obrywanie materiału skalnego od stromych powierzchni stoków?

    <p>Obrywanie (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie wybrzeża powstały w wyniku zalania równoległych do wybrzeża pasm górskich?

    <p>Dalmatyńskie (A)</p> Signup and view all the answers

    Które wybrzeża powstają na skutek zalania prostopadłych do wybrzeża pasm górskich?

    <p>Riasowe (A)</p> Signup and view all the answers

    Jak nazywa się zatoka, która powstaje w wyniku wynurzenia się podwodnych wałów plażowych?

    <p>Laguna (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie cechy charakteryzują namorzyny w strefie ciepłej?

    <p>Rośnie w nich roślinność słonolubna (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie pochodzenie ma Morze Mya, które znamy dzisiaj?

    <p>Pojawiło się po litorynie (C)</p> Signup and view all the answers

    Czym jest spełzywanie?

    <p>Przemieszczanie się gleby pod wpływem temperatury (A)</p> Signup and view all the answers

    Która z wymienionych cech charakteryzuje koralowe rafy morskie?

    <p>Bariera zbudowana z rafy koralowej (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie organizmy najprawdopodobniej znajdują się w jaskini Cueva de Villa Luz?

    <p>Bakterie utleniające H2S (C)</p> Signup and view all the answers

    Jaki składnik chemiczny wydzielają bakterie Aciditheobacillus jako produkt uboczny swojej działalności?

    <p>Kwas siarkowy (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie znaczenie ma pH strumieni w Cueva de Villa Luz?

    <p>Może być niebezpieczne dla ludzi (A)</p> Signup and view all the answers

    Która kraina zoogeograficzna nie występuje w Arktogei?

    <p>Afryka Zachodnia (C)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych zwierząt nie występuje w krainie palearktycznej?

    <p>Małpa człekokształtna (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie zwierzęta są charakterystyczne dla krainy madagaskarskiej?

    <p>Lemury (A)</p> Signup and view all the answers

    Która kraina nie zawiera koniowatych i jeleni?

    <p>Kraina madagaskarska (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie organizmy są nazywane autotrofami?

    <p>Organizmy samożywne (B)</p> Signup and view all the answers

    Jak chemosynteza różni się od fotosyntezy?

    <p>Opiera się na H2S zamiast dwutlenku węgla (B)</p> Signup and view all the answers

    Które zwierzęta są charakterystyczne dla krainy nearktycznej?

    <p>Bison (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie procesy metaboliczne są związane z organizmami heterotroficznymi?

    <p>Oddychanie aerobowe i anaerobowe (B)</p> Signup and view all the answers

    Jaki efekt ma oddychanie anaerobowe na atmosferę?

    <p>Zwiększa poziom metanu (B)</p> Signup and view all the answers

    Które ze zwierząt NIE występuje w krainie australijskiej?

    <p>Niedźwiedzie malajskie (A)</p> Signup and view all the answers

    Co charakteryzuje cechy addytywne elementów systemu?

    <p>Suma cech elementów tworzy charakterystykę zespołu. (D)</p> Signup and view all the answers

    Jakie aspekty obejmuje struktura porządkująca systemu?

    <p>Aspekt przestrzenny rozmieszczenia komponentów. (A)</p> Signup and view all the answers

    Który z poniższych składników geosystemu jest określany jako inercyjny?

    <p>Szkielet geosystemu. (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie są potencjały samoregulacyjno-odpornościowe krajobrazu?

    <p>Zdolność do przeciwdziałania zmianom struktury. (D)</p> Signup and view all the answers

    Które usługi ekosystemowe są związane z regulacją klimatu?

    <p>Świadczenia regulacyjne. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie są przykłady potencjałów percepcyjno-behawioralnych krajobrazu?

    <p>Zdolność do oddziaływania na zmysły człowieka. (A)</p> Signup and view all the answers

    Jaka jest rola struktury organizującej w systemie?

    <p>Regulacja relacji komponentów w dynamice. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie są świadczenia kulturowe w kontekście usług ekosystemowych?

    <p>Korzyści ludzkie dla celów rekreacyjnych i kulturowych. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie trzy wymiary złożoności charakteryzują system krajobrazowy?

    <p>Przestrzenny, funkcjonalny, czasowy (A)</p> Signup and view all the answers

    Co oznacza otwartość termodynamiczna w kontekście systemu krajobrazowego?

    <p>System wymienia substancje z otoczeniem (B)</p> Signup and view all the answers

    Jak wpływa całościowość na system krajobrazowy?

    <p>System działa jak zintegrowana jedność (C)</p> Signup and view all the answers

    Dlaczego organizacja systemu jest istotna dla jego stabilności?

    <p>Im wyższa organizacja, tym system lepiej reaguje na zmiany (D)</p> Signup and view all the answers

    Jaką rolę pełni negentropijność w systemie krajobrazowym?

    <p>Wspomaga porządkowanie elementów (C)</p> Signup and view all the answers

    Jak zmniejsza się całościowość w systemach roślinnych?

    <p>Obniża się wraz z różnicowaniem populacji (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie elementy i funkcje systemu krajobrazowego są związane z organizacją systemu?

    <p>Porządkowanie i charakterystyka funkcjonalna (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie procesy mogą prowadzić do wzrostu negentropijności w systemie krajobrazowym?

    <p>Interakcje z otoczeniem (B)</p> Signup and view all the answers

    Co oznacza probabilistyczność systemu?

    <p>Określenie stanu kolejnego czasu z pewnym prawdopodobieństwem. (B)</p> Signup and view all the answers

    Co charakteryzuje hierarchiczność systemu?

    <p>Systemy niezależne w hierarchii mogą na siebie oddziaływać. (B)</p> Signup and view all the answers

    Jakie są różnice między sprzężeniem prostym a zwrotnym?

    <p>Sprzężenie zwrotne oznacza, że oba systemy wpływają na siebie. (D)</p> Signup and view all the answers

    Co to jest homeostaza w kontekście systemów?

    <p>Zdolność do utrzymywania stałości wewnętrznego środowiska. (C)</p> Signup and view all the answers

    Jakie elementy wchodzą w skład metryk krajobrazowych?

    <p>Kompozycja, konfiguracja i aspekty formy krajobrazu. (B)</p> Signup and view all the answers

    Co oznacza adaptacja w kontekście systemów?

    <p>Zdolność do przystosowywania się do zmian. (A)</p> Signup and view all the answers

    Jakie aspekty obejmuje konfiguracja krajobrazu?

    <p>Fizyczne rozmieszczenie płatów i ich interakcje. (B)</p> Signup and view all the answers

    Które z poniższych jest właściwym miernikiem kompozycji krajobrazu?

    <p>Różnorodność typologiczna płatów. (D)</p> Signup and view all the answers

    Flashcards

    Wiek Ziemi

    Ziemia ma około 4,6 miliarda lat.

    Neandertalczycy

    Neandertalczycy pojawili się około 400 000 lat temu.

    Morze Yoldiowe

    Morze Yoldiowe istniało 10-9 tysięcy lat temu, powstało po ustąpieniu lodowca.

    Bałtyk współczesny

    Obecny Bałtyk istnieje od około 4 tysięcy lat jako typowe morze słonawe.

    Signup and view all the flashcards

    Obrywanie

    Obrywanie to odpadający materiał skalny z stromych stoków.

    Signup and view all the flashcards

    Spłynie

    Spłynie jest przesuwaniem się materiału pod wpływem grawitacji i warunków atmosferycznych.

    Signup and view all the flashcards

    Wybrzeża dalmatyńskie

    Powstają w wyniku zalania równoległych pasm górskich, tworząc wyspy i cieśniny.

    Signup and view all the flashcards

    Mierzejowe wybrzeża

    Mierzejowe wybrzeża powstają przy nierównych liniach brzegowych.

    Signup and view all the flashcards

    Endemiczne formy życia

    Organizmy roślinne i zwierzęce występujące tylko w określonym regionie.

    Signup and view all the flashcards

    Kraina orientalna

    Obszar obejmujący Indie, południowe Chiny i wyspy Archipelagu Malajskiego.

    Signup and view all the flashcards

    Kraina nearktyczna

    Obszar Ameryki Północnej po środkowy Meksyk z charakterystycznymi zwierzętami.

    Signup and view all the flashcards

    Chemosynteza

    Proces wytwarzania biomasy w ekosystemach bez światła słonecznego, z użyciem H2S.

    Signup and view all the flashcards

    Biomasa

    Masa organiczna wytwarzana przez autotrofy i używana przez heterotrofy.

    Signup and view all the flashcards

    Oddychanie aerobowe

    Proces metabolizmu, który zachodzi w obecności tlenu.

    Signup and view all the flashcards

    Oddychanie anaerobowe

    Proces metabolizmu, który zachodzi przy braku tlenu.

    Signup and view all the flashcards

    Kraina neotropikalna

    Obszar od środkowego Meksyku po Amerykę Południową, z wieloma endemicznymi gatunkami.

    Signup and view all the flashcards

    Laguny

    Części zatok oddzielone od morza przez wały plażowe nazywane lido.

    Signup and view all the flashcards

    Namorzyny

    Las rosnący w strefie ciepłej, przy brzegach mórz o płytkim dnie.

    Signup and view all the flashcards

    Rafy koralowe

    Bariera oddzielająca wybrzeże od morza, zbudowana z korali.

    Signup and view all the flashcards

    Czynniki glebotwórcze

    Faktory wpływające na tworzenie się gleby wg Hansa Jennego: G = f(O, K, W, R, S, T, C).

    Signup and view all the flashcards

    Cueva de Villa Luz

    Jaskinia w Meksyku charakteryzująca się wysokim stężeniem siarkowodoru.

    Signup and view all the flashcards

    Arktogea

    Kraina zoogeograficzna obejmująca Europę, Północną Afrykę i Azję do Himalajów.

    Signup and view all the flashcards

    Kraina etiopska

    Obszar Afryki poniżej Sahary z różnorodną fauną.

    Signup and view all the flashcards

    Snotyty

    Struktury w jaskini Cueva de Villa Luz przypominające stalaktyty, ociekające kwasem siarkowym.

    Signup and view all the flashcards

    Cechy addytywne

    Cechy, które są takie same wewnątrz i na zewnątrz systemu; zespół cech to suma cech elementów.

    Signup and view all the flashcards

    Cechy konstytutywne

    Cechy, które zależą od relacji między składnikami zespołu; znajomość elementów nie wystarcza.

    Signup and view all the flashcards

    Struktura porządkująca

    Statyczna struktura systemu dotycząca rozmieszczenia komponentów, relacji sąsiedztwa oraz formy.

    Signup and view all the flashcards

    Struktura organizująca

    Kinetyczna struktura systemu, która reprezentuje dynamiczne aspekty organizacji w czasie.

    Signup and view all the flashcards

    Potencjały samoregulacyjne

    Zdolność krajobrazu do przeciwdziałania zmianom spowodowanym bodźcami przyrodniczymi i antropogenicznymi.

    Signup and view all the flashcards

    Usługi ekosystemowe

    Korzyści, które ludzie czerpią z ekosystemów, dzieląc je na zaopatrzeniowe, regulacyjne, wspomagające i kulturowe.

    Signup and view all the flashcards

    Usługi zaopatrzeniowe

    Zasoby bezpośrednio eksploatowane przez ludzi, takie jak jedzenie i woda.

    Signup and view all the flashcards

    Usługi regulacyjne

    Naturalne mechanizmy odpowiedzialne za regulację klimatu i cyrkulację substancji.

    Signup and view all the flashcards

    Probabilistyczność systemu

    Zdolność do przewidywania stanu systemu z pewnym prawdopodobieństwem na podstawie wcześniejszego stanu.

    Signup and view all the flashcards

    Hierarchiczność systemu

    Struktura systemu oparta na poziomach, gdzie każdy poziom ma własne cechy i zależności.

    Signup and view all the flashcards

    Sprzężenie

    Przepływ sygnału informacyjnego pomiędzy systemami, może być prosty lub zwrotny.

    Signup and view all the flashcards

    Homeostaza

    Stan równowagi w systemie, utrzymujący zmienne w dopuszczalnych granicach.

    Signup and view all the flashcards

    Adaptacja

    Przekształcenie systemu w celu przystosowania do nowych warunków.

    Signup and view all the flashcards

    Konfiguracja krajobrazu

    Relacje przestrzenne i rozmieszczenie elementów krajobrazu.

    Signup and view all the flashcards

    Kompozycja krajobrazu

    Rodzajowo-ilościowy aspekt zróżnicowania typów elementów krajobrazu.

    Signup and view all the flashcards

    Metryki krajobrazowe

    Wskaźniki oceny konfiguracji i kompozycji krajobrazu.

    Signup and view all the flashcards

    Wymiary złożoności systemu

    Przestrzenny, funkcjonalny i czasowy aspekt złożoności systemu.

    Signup and view all the flashcards

    Otwartość termodynamiczna

    Zdolność systemu do wymiany energii i materii z otoczeniem.

    Signup and view all the flashcards

    Negentropijność

    Wzrost porządku w systemie poprzez wydalanie substancji nieuporządkowanej.

    Signup and view all the flashcards

    Całościowość

    Stopień zintegrowania i koordynacji elementów systemu.

    Signup and view all the flashcards

    System koherentny

    Zintegrowany system, który działa jak całość.

    Signup and view all the flashcards

    Organizacja systemu

    Uporządkowanie elementów oraz funkcji wewnątrz systemu.

    Signup and view all the flashcards

    Hierarchia systemów

    Struktura, w której wyższe poziomy zawierają więcej cykli materialno-energetycznych.

    Signup and view all the flashcards

    Funkcjonalność systemu

    Interakcje i regulacje między elementami systemu oraz na jego granicach.

    Signup and view all the flashcards

    Study Notes

    Zagadnienia egzaminacyjne (prawdopodobne)

    • Wiek Ziemi: Około 4,6 miliardów lat.
    • Neandertalczycy: Pojawili się około 400 000 lat temu.
    • Etapy rozwoju Morza Bałtyckiego:
      • Morze Yoldiowe (10-9 tys. lat temu): Cofanie się lodowca doprowadziło do utworzenia pomostu lądowego oddzielającego Bałtyk od oceanu. Po przełamaniu pomostu, słona woda oceaniczna zaczęła napływać, przekształcając jezioro w morze. Nazwa pochodzi od dominującego małża Yoldia arctica.
      • Współczesne Morze Bałtyckie (od ok. 4 tys. lat temu): Podnoszenie się dna w cieśninach duńskich osłabiło dopływ wód oceanicznych z Morza Północnego, co obniżyło zasolenie. Powstało słonawe morze, znane jako Morze Mya, nazwane od małża Mya arenaria.

    Wysokie wybrzeża morskie

    • Dalmatyńskie: Powstają w wyniku zalania równoległych do wybrzeża pasm górskich, tworząc wyspy i cieśniny (np. wybrzeża Chorwacji).
    • Riasowe: Powstałe w wyniku zalania prostopadłych do wybrzeża pasm górskich (np. wybrzeża Irlandii, Portugalii, Francji).
    • Fiordowe: Zalane przez morze doliny polodowcowe (np. wybrzeża Norwegii).
    • Szkerowe: Zalane przez wody morskie, wygładzone przez lodowiec wysepki (np. wybrzeża Finlandii, Norwegii).
    • Lemanowe: Powstałe w wyniku odcięcia ujścia lejkowatego rzeki mierzeją (np. wybrzeża Morza Czarnego).
    • Klifowe: Powstałe w wyniku niszczenia przez fale wyżynnych obszarów (np. wybrzeża Morza Bałtyckiego, Chorwacji).

    Niskie wybrzeża morskie

    • Mierzejowe: Powstają, gdy materiał transportowany przez wodę osadza się w postaci półwyspów, stopniowo zamykając zatoki (np. Półwysep Helski).
    • Lagunowe: Powstają w płytkich zatokach, gdy podwodne wały plażowe wynurzają się, odcinając zatokę od morza (np. Zatoka Wenecka).
    • Namorzynowe: Powstają w strefie ciepłej, gdzie rosną słonolubne lasy namorzynowe, które odsłaniają korzenie podczas odpływu (np. Zatoka Bengalska, Morze Południowochińskie).
    • Koralowe/Rafowe: Oddzielone od pełnego morza barierą zbudowaną z raf koralowych (np. Wyspy Karaibskie, Oceania, Wielka Rafa Koralowa).

    Czynniki glebotwórcze (wg. Hansa Jennego)

    • G = f(O,K,W,R,S,T,C)
      • O – organizmy żywe
      • K – klimat
      • W – woda
      • R – rzeźba terenu
      • S – skała macierzysta
      • T – czas
      • C – człowiek

    Krainy zoogeograficzne

    • Królestwo Arktogeja: obejmujące Europę, północną Afrykę i Azję.
    • Królestwo Notogeja: Australia, Tasmania, Moluki, Nowa Gwinea, Nowa Zelandia.
    • Królestwo Neogea: obejmuje Amerykę Południową i środkowy Meksyk.
    • Królestwo Antarktyda: Antarktyda.

    Chemosynteza

    • Zachodzi w ekosystemach źródeł hydrotermalnych, gdzie brak jest energii słonecznej, ale występuje H2S.
    • Występują organizmy samożywne, które wykorzystują energię z reakcji chemicznych.

    Dwa rodzaje cech elementów i podsystemów

    • Addytywne: cechy elementów są sumą cech elementów.
    • Konstytutywne: cechy zespołu zależą od relacji między elementami (a nie tylko od cech samych elementów).

    Usługi ekosystemowe (Solon)

    • Zaopatrzeniowe: zasoby (żywność, woda, surowce), leki.
    • Regulacyjne: klimat, cykl substancji odżywczych, wody, regulacja liczebności, zapobieganie powodziom.
    • Wspomagające: produkcja pierwotna, zapylanie.
    • Kulturowe: rekreacyjne, kulturalne i duchowe korzyści.

    Właściwości systemu krajobrazowego

    • Otwartość termodynamiczna: wymiana materii i energii ze środowiskiem.
    • Całościowość: wzajemne powiązanie elementów.
    • Organizacja: uporządkowanie elementów i funkcji.
    • Probabilistyczność: przewidywanie stanu w oparciu o stan pierwotny.
    • Hierarchiczność: poziomy organizacji.

    Metryki krajobrazowe

    • Konfiguracja krajobrazu: rozmieszczenie i relacje między płacami.
    • Kompozycja krajobrazu: zróżnicowanie typów płatów (nie ich rozmieszczenie).

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    Description

    Quiz ten dotyczy historii i ewolucji Morza Bałtyckiego oraz jego etapu geologicznych. Dowiesz się, jak zmieniała się Ziemia i w jaki sposób te zmiany wpłynęły na środowisko w europie. Sprawdź swoją wiedzę na temat głównych wydarzeń geologicznych i konstrukcji wybrzeży morskich.

    More Like This

    Baltic Sea Cooperation Quiz
    5 questions
    The Mysterious Baltic Sea Anchor
    5 questions
    Use Quizgecko on...
    Browser
    Browser