Podcast
Questions and Answers
Ile lat temu pojawili się Neandertalczycy?
Ile lat temu pojawili się Neandertalczycy?
Jakie morze dominowało w okresie Morza Yoldiowego?
Jakie morze dominowało w okresie Morza Yoldiowego?
Co spowodowało obniżenie zasolenia Bałtyku współczesnego?
Co spowodowało obniżenie zasolenia Bałtyku współczesnego?
Jakie zjawisko powoduje obrywanie materiału skalnego od stromych powierzchni stoków?
Jakie zjawisko powoduje obrywanie materiału skalnego od stromych powierzchni stoków?
Signup and view all the answers
Jakie wybrzeża powstały w wyniku zalania równoległych do wybrzeża pasm górskich?
Jakie wybrzeża powstały w wyniku zalania równoległych do wybrzeża pasm górskich?
Signup and view all the answers
Które wybrzeża powstają na skutek zalania prostopadłych do wybrzeża pasm górskich?
Które wybrzeża powstają na skutek zalania prostopadłych do wybrzeża pasm górskich?
Signup and view all the answers
Jak nazywa się zatoka, która powstaje w wyniku wynurzenia się podwodnych wałów plażowych?
Jak nazywa się zatoka, która powstaje w wyniku wynurzenia się podwodnych wałów plażowych?
Signup and view all the answers
Jakie cechy charakteryzują namorzyny w strefie ciepłej?
Jakie cechy charakteryzują namorzyny w strefie ciepłej?
Signup and view all the answers
Jakie pochodzenie ma Morze Mya, które znamy dzisiaj?
Jakie pochodzenie ma Morze Mya, które znamy dzisiaj?
Signup and view all the answers
Czym jest spełzywanie?
Czym jest spełzywanie?
Signup and view all the answers
Która z wymienionych cech charakteryzuje koralowe rafy morskie?
Która z wymienionych cech charakteryzuje koralowe rafy morskie?
Signup and view all the answers
Jakie organizmy najprawdopodobniej znajdują się w jaskini Cueva de Villa Luz?
Jakie organizmy najprawdopodobniej znajdują się w jaskini Cueva de Villa Luz?
Signup and view all the answers
Jaki składnik chemiczny wydzielają bakterie Aciditheobacillus jako produkt uboczny swojej działalności?
Jaki składnik chemiczny wydzielają bakterie Aciditheobacillus jako produkt uboczny swojej działalności?
Signup and view all the answers
Jakie znaczenie ma pH strumieni w Cueva de Villa Luz?
Jakie znaczenie ma pH strumieni w Cueva de Villa Luz?
Signup and view all the answers
Która kraina zoogeograficzna nie występuje w Arktogei?
Która kraina zoogeograficzna nie występuje w Arktogei?
Signup and view all the answers
Które z poniższych zwierząt nie występuje w krainie palearktycznej?
Które z poniższych zwierząt nie występuje w krainie palearktycznej?
Signup and view all the answers
Jakie zwierzęta są charakterystyczne dla krainy madagaskarskiej?
Jakie zwierzęta są charakterystyczne dla krainy madagaskarskiej?
Signup and view all the answers
Która kraina nie zawiera koniowatych i jeleni?
Która kraina nie zawiera koniowatych i jeleni?
Signup and view all the answers
Jakie organizmy są nazywane autotrofami?
Jakie organizmy są nazywane autotrofami?
Signup and view all the answers
Jak chemosynteza różni się od fotosyntezy?
Jak chemosynteza różni się od fotosyntezy?
Signup and view all the answers
Które zwierzęta są charakterystyczne dla krainy nearktycznej?
Które zwierzęta są charakterystyczne dla krainy nearktycznej?
Signup and view all the answers
Jakie procesy metaboliczne są związane z organizmami heterotroficznymi?
Jakie procesy metaboliczne są związane z organizmami heterotroficznymi?
Signup and view all the answers
Jaki efekt ma oddychanie anaerobowe na atmosferę?
Jaki efekt ma oddychanie anaerobowe na atmosferę?
Signup and view all the answers
Które ze zwierząt NIE występuje w krainie australijskiej?
Które ze zwierząt NIE występuje w krainie australijskiej?
Signup and view all the answers
Co charakteryzuje cechy addytywne elementów systemu?
Co charakteryzuje cechy addytywne elementów systemu?
Signup and view all the answers
Jakie aspekty obejmuje struktura porządkująca systemu?
Jakie aspekty obejmuje struktura porządkująca systemu?
Signup and view all the answers
Który z poniższych składników geosystemu jest określany jako inercyjny?
Który z poniższych składników geosystemu jest określany jako inercyjny?
Signup and view all the answers
Jakie są potencjały samoregulacyjno-odpornościowe krajobrazu?
Jakie są potencjały samoregulacyjno-odpornościowe krajobrazu?
Signup and view all the answers
Które usługi ekosystemowe są związane z regulacją klimatu?
Które usługi ekosystemowe są związane z regulacją klimatu?
Signup and view all the answers
Jakie są przykłady potencjałów percepcyjno-behawioralnych krajobrazu?
Jakie są przykłady potencjałów percepcyjno-behawioralnych krajobrazu?
Signup and view all the answers
Jaka jest rola struktury organizującej w systemie?
Jaka jest rola struktury organizującej w systemie?
Signup and view all the answers
Jakie są świadczenia kulturowe w kontekście usług ekosystemowych?
Jakie są świadczenia kulturowe w kontekście usług ekosystemowych?
Signup and view all the answers
Jakie trzy wymiary złożoności charakteryzują system krajobrazowy?
Jakie trzy wymiary złożoności charakteryzują system krajobrazowy?
Signup and view all the answers
Co oznacza otwartość termodynamiczna w kontekście systemu krajobrazowego?
Co oznacza otwartość termodynamiczna w kontekście systemu krajobrazowego?
Signup and view all the answers
Jak wpływa całościowość na system krajobrazowy?
Jak wpływa całościowość na system krajobrazowy?
Signup and view all the answers
Dlaczego organizacja systemu jest istotna dla jego stabilności?
Dlaczego organizacja systemu jest istotna dla jego stabilności?
Signup and view all the answers
Jaką rolę pełni negentropijność w systemie krajobrazowym?
Jaką rolę pełni negentropijność w systemie krajobrazowym?
Signup and view all the answers
Jak zmniejsza się całościowość w systemach roślinnych?
Jak zmniejsza się całościowość w systemach roślinnych?
Signup and view all the answers
Jakie elementy i funkcje systemu krajobrazowego są związane z organizacją systemu?
Jakie elementy i funkcje systemu krajobrazowego są związane z organizacją systemu?
Signup and view all the answers
Jakie procesy mogą prowadzić do wzrostu negentropijności w systemie krajobrazowym?
Jakie procesy mogą prowadzić do wzrostu negentropijności w systemie krajobrazowym?
Signup and view all the answers
Co oznacza probabilistyczność systemu?
Co oznacza probabilistyczność systemu?
Signup and view all the answers
Co charakteryzuje hierarchiczność systemu?
Co charakteryzuje hierarchiczność systemu?
Signup and view all the answers
Jakie są różnice między sprzężeniem prostym a zwrotnym?
Jakie są różnice między sprzężeniem prostym a zwrotnym?
Signup and view all the answers
Co to jest homeostaza w kontekście systemów?
Co to jest homeostaza w kontekście systemów?
Signup and view all the answers
Jakie elementy wchodzą w skład metryk krajobrazowych?
Jakie elementy wchodzą w skład metryk krajobrazowych?
Signup and view all the answers
Co oznacza adaptacja w kontekście systemów?
Co oznacza adaptacja w kontekście systemów?
Signup and view all the answers
Jakie aspekty obejmuje konfiguracja krajobrazu?
Jakie aspekty obejmuje konfiguracja krajobrazu?
Signup and view all the answers
Które z poniższych jest właściwym miernikiem kompozycji krajobrazu?
Które z poniższych jest właściwym miernikiem kompozycji krajobrazu?
Signup and view all the answers
Flashcards
Wiek Ziemi
Wiek Ziemi
Ziemia ma około 4,6 miliarda lat.
Neandertalczycy
Neandertalczycy
Neandertalczycy pojawili się około 400 000 lat temu.
Morze Yoldiowe
Morze Yoldiowe
Morze Yoldiowe istniało 10-9 tysięcy lat temu, powstało po ustąpieniu lodowca.
Bałtyk współczesny
Bałtyk współczesny
Signup and view all the flashcards
Obrywanie
Obrywanie
Signup and view all the flashcards
Spłynie
Spłynie
Signup and view all the flashcards
Wybrzeża dalmatyńskie
Wybrzeża dalmatyńskie
Signup and view all the flashcards
Mierzejowe wybrzeża
Mierzejowe wybrzeża
Signup and view all the flashcards
Endemiczne formy życia
Endemiczne formy życia
Signup and view all the flashcards
Kraina orientalna
Kraina orientalna
Signup and view all the flashcards
Kraina nearktyczna
Kraina nearktyczna
Signup and view all the flashcards
Chemosynteza
Chemosynteza
Signup and view all the flashcards
Biomasa
Biomasa
Signup and view all the flashcards
Oddychanie aerobowe
Oddychanie aerobowe
Signup and view all the flashcards
Oddychanie anaerobowe
Oddychanie anaerobowe
Signup and view all the flashcards
Kraina neotropikalna
Kraina neotropikalna
Signup and view all the flashcards
Laguny
Laguny
Signup and view all the flashcards
Namorzyny
Namorzyny
Signup and view all the flashcards
Rafy koralowe
Rafy koralowe
Signup and view all the flashcards
Czynniki glebotwórcze
Czynniki glebotwórcze
Signup and view all the flashcards
Cueva de Villa Luz
Cueva de Villa Luz
Signup and view all the flashcards
Arktogea
Arktogea
Signup and view all the flashcards
Kraina etiopska
Kraina etiopska
Signup and view all the flashcards
Snotyty
Snotyty
Signup and view all the flashcards
Cechy addytywne
Cechy addytywne
Signup and view all the flashcards
Cechy konstytutywne
Cechy konstytutywne
Signup and view all the flashcards
Struktura porządkująca
Struktura porządkująca
Signup and view all the flashcards
Struktura organizująca
Struktura organizująca
Signup and view all the flashcards
Potencjały samoregulacyjne
Potencjały samoregulacyjne
Signup and view all the flashcards
Usługi ekosystemowe
Usługi ekosystemowe
Signup and view all the flashcards
Usługi zaopatrzeniowe
Usługi zaopatrzeniowe
Signup and view all the flashcards
Usługi regulacyjne
Usługi regulacyjne
Signup and view all the flashcards
Probabilistyczność systemu
Probabilistyczność systemu
Signup and view all the flashcards
Hierarchiczność systemu
Hierarchiczność systemu
Signup and view all the flashcards
Sprzężenie
Sprzężenie
Signup and view all the flashcards
Homeostaza
Homeostaza
Signup and view all the flashcards
Adaptacja
Adaptacja
Signup and view all the flashcards
Konfiguracja krajobrazu
Konfiguracja krajobrazu
Signup and view all the flashcards
Kompozycja krajobrazu
Kompozycja krajobrazu
Signup and view all the flashcards
Metryki krajobrazowe
Metryki krajobrazowe
Signup and view all the flashcards
Wymiary złożoności systemu
Wymiary złożoności systemu
Signup and view all the flashcards
Otwartość termodynamiczna
Otwartość termodynamiczna
Signup and view all the flashcards
Negentropijność
Negentropijność
Signup and view all the flashcards
Całościowość
Całościowość
Signup and view all the flashcards
System koherentny
System koherentny
Signup and view all the flashcards
Organizacja systemu
Organizacja systemu
Signup and view all the flashcards
Hierarchia systemów
Hierarchia systemów
Signup and view all the flashcards
Funkcjonalność systemu
Funkcjonalność systemu
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Zagadnienia egzaminacyjne (prawdopodobne)
- Wiek Ziemi: Około 4,6 miliardów lat.
- Neandertalczycy: Pojawili się około 400 000 lat temu.
- Etapy rozwoju Morza Bałtyckiego:
- Morze Yoldiowe (10-9 tys. lat temu): Cofanie się lodowca doprowadziło do utworzenia pomostu lądowego oddzielającego Bałtyk od oceanu. Po przełamaniu pomostu, słona woda oceaniczna zaczęła napływać, przekształcając jezioro w morze. Nazwa pochodzi od dominującego małża Yoldia arctica.
- Współczesne Morze Bałtyckie (od ok. 4 tys. lat temu): Podnoszenie się dna w cieśninach duńskich osłabiło dopływ wód oceanicznych z Morza Północnego, co obniżyło zasolenie. Powstało słonawe morze, znane jako Morze Mya, nazwane od małża Mya arenaria.
Wysokie wybrzeża morskie
- Dalmatyńskie: Powstają w wyniku zalania równoległych do wybrzeża pasm górskich, tworząc wyspy i cieśniny (np. wybrzeża Chorwacji).
- Riasowe: Powstałe w wyniku zalania prostopadłych do wybrzeża pasm górskich (np. wybrzeża Irlandii, Portugalii, Francji).
- Fiordowe: Zalane przez morze doliny polodowcowe (np. wybrzeża Norwegii).
- Szkerowe: Zalane przez wody morskie, wygładzone przez lodowiec wysepki (np. wybrzeża Finlandii, Norwegii).
- Lemanowe: Powstałe w wyniku odcięcia ujścia lejkowatego rzeki mierzeją (np. wybrzeża Morza Czarnego).
- Klifowe: Powstałe w wyniku niszczenia przez fale wyżynnych obszarów (np. wybrzeża Morza Bałtyckiego, Chorwacji).
Niskie wybrzeża morskie
- Mierzejowe: Powstają, gdy materiał transportowany przez wodę osadza się w postaci półwyspów, stopniowo zamykając zatoki (np. Półwysep Helski).
- Lagunowe: Powstają w płytkich zatokach, gdy podwodne wały plażowe wynurzają się, odcinając zatokę od morza (np. Zatoka Wenecka).
- Namorzynowe: Powstają w strefie ciepłej, gdzie rosną słonolubne lasy namorzynowe, które odsłaniają korzenie podczas odpływu (np. Zatoka Bengalska, Morze Południowochińskie).
- Koralowe/Rafowe: Oddzielone od pełnego morza barierą zbudowaną z raf koralowych (np. Wyspy Karaibskie, Oceania, Wielka Rafa Koralowa).
Czynniki glebotwórcze (wg. Hansa Jennego)
- G = f(O,K,W,R,S,T,C)
- O – organizmy żywe
- K – klimat
- W – woda
- R – rzeźba terenu
- S – skała macierzysta
- T – czas
- C – człowiek
Krainy zoogeograficzne
- Królestwo Arktogeja: obejmujące Europę, północną Afrykę i Azję.
- Królestwo Notogeja: Australia, Tasmania, Moluki, Nowa Gwinea, Nowa Zelandia.
- Królestwo Neogea: obejmuje Amerykę Południową i środkowy Meksyk.
- Królestwo Antarktyda: Antarktyda.
Chemosynteza
- Zachodzi w ekosystemach źródeł hydrotermalnych, gdzie brak jest energii słonecznej, ale występuje H2S.
- Występują organizmy samożywne, które wykorzystują energię z reakcji chemicznych.
Dwa rodzaje cech elementów i podsystemów
- Addytywne: cechy elementów są sumą cech elementów.
- Konstytutywne: cechy zespołu zależą od relacji między elementami (a nie tylko od cech samych elementów).
Usługi ekosystemowe (Solon)
- Zaopatrzeniowe: zasoby (żywność, woda, surowce), leki.
- Regulacyjne: klimat, cykl substancji odżywczych, wody, regulacja liczebności, zapobieganie powodziom.
- Wspomagające: produkcja pierwotna, zapylanie.
- Kulturowe: rekreacyjne, kulturalne i duchowe korzyści.
Właściwości systemu krajobrazowego
- Otwartość termodynamiczna: wymiana materii i energii ze środowiskiem.
- Całościowość: wzajemne powiązanie elementów.
- Organizacja: uporządkowanie elementów i funkcji.
- Probabilistyczność: przewidywanie stanu w oparciu o stan pierwotny.
- Hierarchiczność: poziomy organizacji.
Metryki krajobrazowe
- Konfiguracja krajobrazu: rozmieszczenie i relacje między płacami.
- Kompozycja krajobrazu: zróżnicowanie typów płatów (nie ich rozmieszczenie).
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Quiz ten dotyczy historii i ewolucji Morza Bałtyckiego oraz jego etapu geologicznych. Dowiesz się, jak zmieniała się Ziemia i w jaki sposób te zmiany wpłynęły na środowisko w europie. Sprawdź swoją wiedzę na temat głównych wydarzeń geologicznych i konstrukcji wybrzeży morskich.