Genel Muhasebe ve Mali Tablolar

Genel Muhasebe, Muhasebe Uygulamaları ve Hesap Planları

• Muhasebe, parasal olarak ifade edilen finansal işlemlerin kaydedilmesi, sınıflandırılması, özetlenerek raporlanması ve yorumlanmasıdır.
• Muhasebenin temel kavramları ve prensipleri aynıdır, ancak işletme türlerindeki farklılıklar, işlemler ve hedefler muhasebe türlerini ortaya çıkarır.
• Muhasebe, genel muhasebe, maliyet muhasebesi ve yönetim muhasebesi şeklinde üç ana bölüme ayrılır.
• Genel muhasebe, işletme türüne göre banka, konaklama veya sigorta muhasebesi şeklinde olabilir.
• Maliyet muhasebesi, esas olarak endüstriyel işletmelerde maliyetleri izlemek ve belirlemek için kullanılır.
• Yönetim muhasebesi, genel ve maliyet muhasebesinden elde edilen verilerle yöneticilerin karar alma süreçlerini destekler.
• Şirket şeklinde kurulmuş işletmelerde hem şirketler muhasebesi, hem genel muhasebe, hem de maliyet muhasebesini kapsayan bir sistem kullanılır.

Mali Tablolar

• Mali tablolar ilkeleri, işletmelerin temel mali tabloları düzenlerken uygulayacakları kurallardır.
• Düzenlemelerde yer almayan hususlarda, daha sonraki muhasebe standartlarına veya muhasebe kavramlarına başvurulur.
• İşletmenin bulunduğu sektörde yaygın olarak kullanılan uygulamalar veya uluslararası standartlar dikkate alınır.
• Mali tablolar hazırlanırken Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri esas alınarak gerekli düzenlemeler yapılır.
• Yapılan düzenlemeler, mali tabloların tekliği ilkesini değiştirmez.

Mali Tabloların İçeriği ve Yapısı

• Mali tablolar şunları içerir:
  • Bilanço
  • Gelir Tablosu
  • Satışların Maliyeti Tablosu
  • Fon Akım Tablosu
  • Nakit Akım Tablosu
  • Kâr Dağıtım Tablosu
  • Öz Kaynaklar Değişim Tabloları
• Bilanço ve gelir tablosu dipnotları ve ekleri temel mali tabloları oluştururken, diğerleri ek mali tablolardır.
• Bilanço, işletmenin belirli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkların kaynaklarını gösteren mali tablodur.
• Bilançonun düzenlenmesinde mali tablolar ilkelerindeki açıklamalar esas alınır.
• Aktifteki varlıklar, likidite düzeyine göre çok likitten aza doğru sıralanır.
• Pasifte ise önce kısa vadeli yabancı kaynaklar, sonra uzun vadeli yabancı kaynaklar ve son olarak öz kaynaklar yer alır.
• İşletmeler, bilançolarını standartlaştırarak karşılaştırmaları kolaylaştırır.
• Varlıklar, dönen ve duran varlıklar olarak ikiye ayrılır.
• Pasifler; Kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ve özkaynaklar olmak üzere üç gruba ayrılır.
• Kısa vadeli yabancı kaynaklar bir yıl içinde, uzun vadeli yabancı kaynaklar ise bir yıldan sonra ödenmesi gereken borçlardır.
• Öz kaynaklar, işletme sahipleri veya ortakları tarafından işletmeye tahsis edilen kaynaklardır.
• Bilanço hesapları arasında mahsup yapılamaz.
• Eğer "Diğer" başlığı altındaki bir kalemin tutarı, ait olduğu grubun toplam tutarının %20'sini aşarsa, bu kalem ayrı bir başlık altında gösterilir.

Hesap Planı Açıklamaları - Dönen Varlıklar

• Dönen varlıklar, nakit ve bankadaki varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi beklenen varlıkları içerir.
• Dönen varlıklar; hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer kısa vadeli alacaklar, stoklar, gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar olarak bölümlenir.
• Hazır değerler, nakit olarak elde veya bankada bulunan, değer kaybı olmadan paraya çevrilebilen varlıklardır (menkul kıymetler hariç).
• 100 Kasa: İşletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların Türk Lirası karşılığının izlenmesi için kullanılır. Tahsil edilen paralar borç, ödemeler ve bankaya yatırılan paralar alacak kaydedilir. Daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur.
• 101 Alınan Çekler: Gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilen, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş çekleri izler. Alınan çeklerin yazılı değerleri ile borç, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak kaydedilir.
• 102 Bankalar: İşletmenin yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve çekilen paraların izlenmesini kapsar. Bankalara yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edilen çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.
• 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-): İşletmenin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri ile yapacağı ödemeler bu hesapta izlenir. Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesaba borç, bankalar hesabına alacak kaydedilir.
• 104 Diğer Hazır Değerler: Pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar gibi) değerleri kapsar. Bu değerler elde edildiğinde hesabın borcuna, elden çıkarıldığında da hesabın alacağına kaydedilir.
• Menkul kıymetler, faiz geliri veya kâr payı sağlamak, fiyat değişmelerinden yararlanarak kâr elde etmek amacıyla alınan kısa süreli varlıklardır (hisse senetleri, tahviller, bonolar vb.).
• 105 Hisse Senetleri: Geçici olarak elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir.
• 106 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları: Özel sektörün çıkartmış bulunduğu tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.
• 107 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları: Kamu tarafından çıkartılmış bulunan tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.
• 108. Diğer Menkul Kıymetler: Hisse senetleri, kamu ve özel sektör tarafından çıkarılmış bulunan tahvil, bono ve senetlerin dışındaki diğer menkul kıymetlerin takip edildiği hesaptır. Menkul kıymetler edinildiğinde alış bedeli üzerinden yukarıdaki hesaplara borç, elden çıkarıldığında ise, aynı bedel ile alacak kaydedilir. Menkul kıymetlerin satınalma giderleri "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider Ve Zararlar" grubundaki ilgili gider hesabında izlenir. Menkul kıymetlerin satışından doğan zararlar "Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubundaki ilgili hesapta; kârlar ise "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki ilgili hesapta izlenir.
• 109 Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-): Menkul kıymetlerin piyasa değerinde önemli ve sürekli düşüşler olması durumunda ortaya çıkabilecek zararları karşılamak amacıyla ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.
• Değer azalışları için ayrılan tutar bu hesaba alacak, "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubunda yer alan "654. Karşılık Giderleri” hesabına borç kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan menkul kıymet elden çıkarıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde bu hesaba borç kaydedilerek, karşılık tutarı "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılarak kapatılır.
• Ticari alacaklar, işletmenin ticari ilişkilerinden doğan senetli ve senetsiz alacakları kapsar. Bu alacakların bir yıl içinde paraya dönüşmesi beklenir. Ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar bu grupta ilgili hesapların ayrıntılarında gösterilir.
• 110 Alıcılar: İşletmenin mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır. Senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde alacak kaydedilir.
• 111 Alacak Senetleri: İşletmenin mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacaklarını kapsar. Alınan senet tutarları bu hesaba borç, tahsilinde ise alacak kaydedilir.
• 112 Alacak Senetleri Reeskontu (-): Bilanço gününde alacak senetlerinin değerini belirlemek için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır. Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, “652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı”na gider yazılır. izleyen dönemde bu hesap “642. Faiz Gelirleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır.
• 113 Verilen Depozito ve Teminatlar: Üçüncü kişilere karşı bir işin üstlenilmesi veya bir sözleşmeye karşılık olarak verilen depozito ve teminatların izlendiği hesaptır. Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alınanlar veya hesaba sayılanlar alacağına kaydedilir.
• 114 Şüpheli Ticari Alacaklar: Vadesi geçmiş, uzatılmış, protesto edilmiş veya dava/icra aşamasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları kapsar. Tahsili şüpheli hale gelen bu alacaklar, ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılır ve normal alacaklardan çıkarılır. Tahsil edilebilme durumuna göre hesaba alacak kaydedilir.
• 115 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-): Tahsil edilememe ihtimali olan şüpheli ticari alacaklar için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Perakende satışlar için, bilanço gününden önceki iki dönemin tahsil edilemeyen alacaklarının toplam vadeli satışlara oranının cari dönemdeki vadeli satışlara uygulanması ile hesaplanır. Hesaplanan karşılık bu hesaba alacak, “654. Karşılık Giderleri” hesabına borç kaydedilir.
• Diğer alacaklar, ticari nedenlere dayanmayan ve en çok bir yıl içinde tahsil edilmesi beklenen senetli/senetsiz alacakları kapsar. Buna ait şüpheli alacak ve karşılıkları da içerir.
• 116 Ortaklardan Alacaklar: Ortaklara verilen borçlar ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan alacakların izlendiği hesaptır. Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.
• 117 İştiraklerden Alacaklar: İştiraklere verilen borçlar ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan alacakların izlendiği hesaptır. Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.
• 118 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar: Bağlı ortaklıklara verilen borçlar ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan alacakların izlendiği hesaptır. Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.
• 119 Personelden Alacaklar: İşletme personelinin işletmeye olan çeşitli borçlarını kapsar. Alacağın doğması halinde hesaba borç; tahsili halinde ise alacak kaydedilir.
• 120 Diğer Çeşitli Alacaklar: Ticari olmayan ve yukarıda sayılanların dışında kalan diğer alacakların izlendiği hesaptır. İşletme lehine doğan alacaklar bu hesaba borç; tahsilatlar alacak kaydedilir.
• 121 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-): Bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere ayrılan reeskont tutarları bu hesapta izlenir. Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, “652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı”na gider yazılır. izleyen dönemde bu hesap “642. Faiz Gelirleri Hesabı”na aktarılarak kapatılır.
• 122 Şüpheli Diğer Alacaklar: Vadesi geçmiş, bir kaç defa uzatılmış, protesto edilmiş veya dava/icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz diğer alacakları kapsar. Tahsili şüpheli hale gelen diğer alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılır, sağlam alacaklardan çıkarılması sağlanır. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.
• 123 Şüpheli Diğer Alacak Alacaklar Karşılığı (-): Vadesi gelmiş ancak tahsil edilememe ihtimali bulunan alacaklar için ayrılan karşılıkları temsil eder. Hesaplanan karşılık tutarı bu hesaba alacak, “654. Karşılık Giderleri Hesabı”na borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak gerçekleşmeyen kısım var ise "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı" alacağına, şüpheli alacağın tahsilinin imkansız olduğu kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir.

Stoklar

• Bu grup, işletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği, ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi bir yıldan az bir sürede kullanılacak olan veya bir yıl içerisinde nakde çevrilebileceği düşünülen varlıklardan oluşur. Faturası gelmemiş stoklar ilgili bulundukları kalemin içinde gösterilir.
• 150 İlk Madde ve Malzeme: Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği hesaptır. Satın alındıkları ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesabın borcuna, üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise hesabın alacağına kaydedilir.
• 151 Yarı Mamuller-Üretim: Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik ve genel üretim giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamullerin izlendiği hesaptır. Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri tutarları kadar bu hesap borçlandırılır. Üretimi tamamlananların maliyet tutarı bu hesabın alacağı karşılığında ilgili stok hesaplarına aktarılır.
• 152 Mamuller: Üretim çalışmaları sonunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamullerin izlendiği hesaptır. Üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara alınmasıyla borçlandırılır, satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi ile alacaklandırılır.
• 153 Ticari Mallar: Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alır. Satın alınan ticari mallar (emtia) maliyet bedeli ile bu hesaba borç, satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir.
• 154 Diğer Stoklar: Yukarıdaki stok kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alır. Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba borç, satıldığında, devredildiğinde veya kullanıldığında alacak kaydedilir.
• 155 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-): Yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri nedenleriyle stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde önemli azalışların ortaya çıkması veya bunların dışında diğer nedenlerle stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla, kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde “654. Karşılık Giderleri Hesabı”nın borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Karşılık ayrılan stok kaleminin işletme içinde kullanılması ya da satılması halinde; ilgili stok hesabının alacağı ile karşılaştırılarak daha önce ayrılan karşılık "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılarak kapatılır.
• 156 Verilen Sipariş Avansları: Yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Yapılan ödemeler bu hesaba borç, malın teslimi üzerine alacak kaydedilir.
• Gelecek aylara ait giderler, cari dönemde ortaya çıkan ancak gelecek dönemlere ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup da kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerden oluşur.
• 180 Gelecek Aylara Ait Giderler: Peşin ödenen ve dönemsellik ilkesi gereği ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanılır. Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek peşin olarak ödenen giderler, bu hesabın borcuna kaydedilir. Gelecek aylarda bu hesaba alacak verilmek suretiyle ilgili gider hesabına aktarılır.
• 181 Gelir Tahakkukları: Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunan döneme ait olan kısımlarının izlendiği hesaptır. Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir. Sonraki dönemde, alacakların kesinleşmesiyle hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık ilgili hesapların borcuna geçirilerek kapatılır.
• Diğer dönen varlıklar, yukarıda belirtilen bölümlere girmediği için özellikle kendi bölümlerinde, tanımlanmamış olan diğer dönen varlık kalemleri bu grupta yer alır.
• 191 İndirilecek KDV: Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. Mal ve hizmet alımlarında indirilecek katma değer vergisi bu hesaba borç, mevzuat gereği yapılabilecek indirimler ve hesaba yapılan düzeltmeler alacak kaydedilir(1).
• 192 Diğer KDV: Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisinin, ertelemenin bir yıl içinde olması halinde kaydedildiği ve izlendiği hesaptır. Teşvikli yatırım mallarının ithalinde, gümrük idareleri tarafından tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma değer vergisi pasifteki ilgili hesabın alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.
• 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar: Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır. Mevzuatın belirlediği dönemler itibariyle peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar, bu hesaba borç yazılır.
• 194 Personel Avansları: Personele, işletme adına yaptırılacak hizmet ve giderleri karşılamak üzere verilen iş avansları, personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır(I). Yapılan ödemeler bu hesaba borç; nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar ve tevdi edilen belgeler tutarı alacak kaydedilir.
• 195 Sayım ve Tesellüm Noksanları: Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla, tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği hesaptır. Noksanlığın ortaya çıkması ile hesaba borç, sorumlularından tahsili veya zarar kaydedilmesi halinde ise alacak kaydedilir.
• 196 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar: Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli dönen varlıkların izlendiği hesaptır.
• 197 Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-): Yıl sonunda ilgili kesin hesaplarına aktarılması imkanı bulunmayan kasa, stok ve maddi duran varlık sayım noksanları tutarının, sayım fazlaları tutarının üstünde olması halinde fark kadar ayrılacak karşılıkları kapsar. Ayrılan karşılık tutarı bu hesaba alacak “654. Karşılık Giderleri Hesabı’na borç kaydedilir, karşılık nedeninin gerçekleşmesi halinde “197. Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı”karşılığında bu hesaba borç kaydedilir.

Duran Varlıklar

• Duran varlıklar, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için elde edilen ve bir yıldan uzun süreyle veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tükenmesi öngörülmeyen varlıklardır. Duran Varlıklar; Ticari Alacaklar, Diğer Alacaklar, Mali Duran Varlıklar, Maddi Duran Varlıklar, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar, Gelecek Yıllara Ait Giderler, Gelir Tahakkukları ve Diğer Duran Varlıklar olarak sınıflandırılır.
• Ticari alacaklar grubunda, bir yıldan uzun vadeli senetli ve senetsiz alacaklar izlenir. Vadesi bir yılın altına düşenler, dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarılır.
• 220 Alıcılar: Faaliyet konusu olan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz alacakları ifade eder.
• 221 Alacak Senetleri: Faaliyet konusu olan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senede bağlanmış alacakları ve diğer her türlü senetli alacakları ifade eder.
• 222 Alacak Senetleri Reeskontu (-): Alacak senetlerinin bilanço tarihindeki değerini hesaplamak için kullanılan reeskont tutarlarının izlendiği hesaptır ve alacak senetleri hesabının altında bir indirim kalemi olarak gösterilir.
• 226 Verilen Depozito ve Teminatlar: İşletmenin başkalarına karşı üstlendiği işler veya sözleşmelere karşılık olarak geri alınmak üzere verilen uzun vadeli depozito ve teminatların izlendiği hesaptır.
• 227 Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-): Tahsil edilemeyen perakende satış alacakları için bilanço gününden önceki iki yılın verileri kullanılarak hesaplanan karşılıkların izlendiği hesaptır.
• Diğer alacaklar, ticari bir işleme dayanmayan ve bir yıldan uzun sürede tahsil edilmesi düşünülen alacakları kapsar.
• 228 Ortaklardan Alacaklar: İşletmenin ortaklarına borç verme gibi faaliyet dışı işlemlerinden kaynaklanan alacakların izlendiği hesaptır.
• 229 İştiraklerden Alacaklar: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemlerinden kaynaklanan iştiraklerden olan alacakların takibinde kullanılır.
• 230 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar: İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemlerinden kaynaklanan bağlı ortaklıklardan olan alacakların takibinde kullanılır.
• 231 Personelden Alacaklar: İşletme bünyesindeki personelin işletmeye olan uzun vadeli borçlarının takibinde kullanılır, verilen avanslar bu hesapta izlenmez.
• 232 Diğer Çeşitli Alacaklar: Ticari olmayan ya da yukarıda sayılan hesaplara dahil edilemeyen alacakların izlendiği hesaptır.
• 233 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-): Bilançoda diğer alacaklar grubunda bulunan senetli alacakların reeskont tutarlarının izlendiği hesaptır. Kasa stoğu ve maddi duran varlıklar için ayrılarak karşılık ayrılır.
• 234 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-): Vadesi geçmiş ve tahsilatı riskli şüpheli diğer alacaklar için ayrılan karşılık hesaplarını gösterir, teminatı aşan kısım için bu hesap kullanılır.

Mali Duran Varlıklar

• Belirli yasal gereklilikler veya uzun vadeli hedefler gözetilerek elde tutulan vadesi uzun menkul kıymetler ve paraya dönüşme özelliğini yitirmiş olan menkul kıymetler bu grupta takip edilir. Ayrıca başka bir işletmeye veya bağlı ortaklığa ortak olmak amacıyla edinilen sermaye payları da bu grupta yer alır.
• 235 BAĞLI MENKUL KIYMETLER: İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için iştirakler hesabında izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dışında kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliği kaybolduğu için elde tutulan menkul kıymetler bu hesapta izlenir. Bu menkul kıymetler elde edildiğinde veya bu gruba devredilmesi gerektiğinde “240. Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı”na borç; elden çıkarıldığında bu hesaba alacak kaydedilir.
• 236 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-): Bağlı menkul kıymetlerin piyasa veya borsa değerlerinde önemli ölçüde düşüşler olması halinde ortaya çıkabilecek zararların karşılanması amacıyla bu hesap kullanılır.
• 237 İŞTİRAKLER: İşletmenin başka şirketlerin yönetimine katılmak ve politikalarını belirlemek amacıyla edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının izlendiği hesaptır. Buradaki sermaye payı %50'yi geçemez veya oy hakları esas alınır. İştirak edilen şirketlerde en az %10 oy hakkına sahip olma şartı aranır.
• 238 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-): Bu hesap, iştiraklerle ilgili sermaye taahhütlerinin takibi için kullanılır. İştirak için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda “242. İştirakler Hesabı’ı karşılığında bu hesaba alacak, taahhüt yerine getirildikçe de hesaba borç kaydedilir.
• 239 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-): Ortaklık paylarının piyasa değerinde azalma olması durumunda kullanılır. Ayrılması kararlaştırılan değer azalma karşılıkları “654. Karşılık Giderleri Hesabı'na gider kaydı suretiyle bu hesaba alacak; kendisine karşılık ayrılmış olan iştirak payı elden çıkartıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na gelir kaydı suretiyle hesaba borç kaydedilir."
• 240 BAĞLI ORTAKLIKLAR: İşletmenin başka şirketlerin doğrudan veya dolaylı olarak %50'den fazla sermayesine veya oy hakkına sahip olduğu durumlarda kullanılır.
• 241 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-): Bağlı ortaklıklara sermaye taahhüdünde “245. Bağlı Ortaklıklar Hesabı” karşılığında bu hesaba alacak, taahhüt yerine getirildikçe de hesaba borç kaydedilir.
• 242 BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-): Ayrılması kararlaştırılan değer azalma karşılıkları, “654. Karşılık Giderleri Hesabı'na gider kaydı suretiyle bu hesaba alacak; kendisine karşılık ayrılmış olan bağlı ortaklık sermaye payı elden çıkartıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na alacak kaydı suretiyle hesaba borç kaydedilir.
• 243 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR: Yukarıdaki hesaplardan hiçbirine girmeyen mali varlıkların izlendiği hesaptır.