Gelişimsel Değerlendirme

Gelişimsel Değerlendirme

• Gelişimsel değerlendirme, çocuk gelişimini bütüncül olarak inceleyen, farklı zamanlarda değerlendirmeler yaparak anlamaya yönelik bir süreçtir.
• Çocuk gelişimini iyi bilmek ve bütüncül bakabilmek, tek bir incelemeyle sınırlı kalmamak önemlidir.
• Müdahalelerin etkilerini incelemek için tek değerlendirme yeterli olmaz, gelişim süreç olduğu unutulmamalıdır.
• Normal gelişim, çocuğun büyüme, gelişim ve kazanılan becerilerinin akranlarıyla benzer bir seyir izlemesi olarak tanımlanır.
• Tipik gelişim eğrileri ve aralıkları bir çerçeve sunsa da, her çocuğun gelişiminin genetik ve çevresel özelliklerine göre özgün olarak değerlendirilmesi gereklidir.
• Gelişimsel dönüm noktaları (örneğin, desteksiz oturma, ilk kelime, yürüme) gelişimin izlenmesini kolaylaştıran becerilerdir; genel olarak belirli yaş aralıklarında kazanılma eğilimindedirler.
• Gelişim, genetik ve çevre şartlarının etkileşimidir; genel bir olgunlaşma yörüngesi vardır ve beceriler ardışık bir şekilde kazanılır (örneğin, destekli oturma, desteksiz oturma, emekleme, yürüme).
• Gelişimsel değerlendirme normları, belirli dönemlerde beklenen becerileri belirler ve gelişimin kronolojik bir sıra izlemesini varsayar.
• Gelişim alanları (sosyal, dil, ince motor, kaba motor) birbirleriyle etkileşim içindedir ve birbirlerini etkiler.
• Çocuk gelişimi, mizaç, cinsiyet gibi biyolojik özellikler, aile ekonomisi, ebeveynlerin eğitim seviyesi, çocuk ve ebeveyn sağlığı ve çocuk yetiştirme stilleri gibi birçok faktörden etkilenir.
• Gelişimsel problemler, çocuğun günlük yaşamını olumsuz etkileyen, tüm gelişim alanlarının benzer şekilde etkilendiği zihinsel yetersizlik veya dil bozukluğu gibi sorunları içerir.
• Gelişimsel değerlendirmede, çocuğun doğum ayı önemlidir; erken doğan bebeklerde kronolojik yaş yerine düzeltilmiş yaş kullanılmalıdır.

Gelişimsel Değerlendirme Araçları

• Ülkemizde çeşitli gelişimsel değerlendirme araçları kullanılmaktadır (Ankara Gelişim Tarama Envanteri, Denver II Gelişimsel Tarama Testi, Gazi Erken Çocukluk Gelişimi Değerlendirme Aracı, Bayley Bebekler İçin Gelişim Değerlendirme Ölçeği, Vineland Uyumsal Davranış Ölçeği, Vineland Sosyal-Duygusal Erken Çocukluk Ölçeği vb.).
• Araç seçimi, çocuğun klinik durumuna göre belirlenir.
• Değerlendirme öncesinde çocuğun geçmişi ve gelişimsel seviyesi hakkında bilgi toplamak faydalıdır (örneğin, ebeveynlerden bilgi almak, oyun oynamak).
• Çocuğun gelişimsel seviyesini belirlemek, davranışlarının ona göre değerlendirmesini sağlamak ve psikososyal ihtiyaçlarını belirlemek önemli amaçlardır.
• Gelişimin takip edilmesine, sorunların anlaşılmasına ve ihtiyaç duyulan alanlarda müdahale edilmesine olanak sağlıyor.
• Çocuğa yapılan müdahalelerin etkinliğini değerlendirmek ve etkili bir müdahale planı yapma olanağı tanıyor.

Gelişimsel Problemler

• Gelişim gecikmesi, gelişim alanlarında anlamlı bir gecikme olduğunda ortaya çıkar.
• Gelişimsel gerileme, çocukta kazanılmış becerilerin kaybı durumunu ifade eder.
• Gelişimsel sapma, tipik gelişim sürecinde olmayan davranış veya özellikler ile ifade edilir.
• Gelişimsel bozukluklar, gelişimin tüm alanları benzer şekilde etkilendiğinde, günlük yaşamı olumsuz etkileyen sorunlar olarak tanımlanır.

Gelişimsel Değerlendirme Sonuçlarının Yorumlanması

• Gelişim testi sonuçları yorumlanırken çocuğun klinik durumu ve çevresel faktörler dikkate alınmalıdır.
• Sonuçlar, tıbbi durum, çevresel uyaranlar, ebeveyn etkileşimi gibi etkenler değerlendirilerek yorumlanır.
• Sonuçlar, olası bir tanıya işaret edebilir veya başka testlerin gerekliliğini ortaya koyabilir.
• Her çocuğa özel uyarlanmış ve ihtiyaç duyduğu müdahalenin alınması esastır.