فیزیولوژی جریان خون و شریانی

دستگاه گردش خون

• گردش خون فرایندی است که مواد مغذی را به بافت ها حمل می کند.
• گردش خون همچنین مواد زائد را از بافت ها خارج می کند.
• گردش خون هورمون ها را از یک قسمت بدن به قسمت های دیگر منتقل می کند.
• گردش خون شرایط مناسبی برای عملکرد مناسب سلول ها در تمام بافت های بدن ایجاد می کند.

انواع گردش خون

• گردش خون بزرگ (سیستمیک) خون را به تمام اندام های بدن غیر از ریه ها پمپ می کند.
• گردش خون کوچک (ریوی) خون را به ریه ها پمپ می کند تا تبادل گاز انجام شود.

اجزای سیستم گردش خون

• شریان ها رگ هایی هستند که خون را از قلب به بافت ها منتقل می کنند.
• شریانچه ها رگ های کوچک هستند که به شریان ها منتهی می شوند.
• مویرگ ها رگ های بسیار نازکی هستند که بین شریانچه ها و وریدچه ها قرار دارند و جایی است که تبادل مواد با بافت ها صورت می گیرد.
• وریدچه ها رگ های کوچکی هستند که خون را از مویرگ ها به وریدها منتقل می کنند.
• وریدها رگ هایی هستند که خون را از بافت ها به قلب برمی گردانند.
• اسفنگترهای پیش مویرگی عضلات صاف هستند که ورود خون به مویرگ های مختلف را کنترل می کنند.

حجم خون در قسمت های مختلف گردش خون

• وریدها 64% از حجم خون را در بر می گیرند.
• شریان ها 13-2% از حجم خون را در بر می گیرند
• عروق ریوی 9-3% از حجم خون را در بر می گیرند.
• مویرگ ها و آرتریول ها 70-5% از حجم خون را در بر می گیرند.

فشار خون در قسمت های مختلف عروق

• فشار خون در آئورت 80-120 میلی متر جیوه است.
• فشار خون در ابتدای آرتریول ها 70 میلی متر جیوه است.
• فشار در ابتدای مویرگ ها 30 میلی متر جیوه است.
• فشار در انتهای مویرگ ها 12-10 میلی متر جیوه است.
• فشار در دهلیز راست (انتهاي وریدی) صفر میلی متر جیوه است.
• فشار در شریان ریوی 25-8 میلی متر جیوه است.
• فشار در ابتدای مویرگ های ریوی 14-12 میلی متر جیوه است.
• فشار در انتهاي مويرگ هاي ريوي 7 میلی متر جیوه است.
• فشار در دهلیز چپ 4-3 میلی متر جیوه است.

جریان خون

• Q=AP/R (Q= جریان خون، AP= اختلاف فشار، R= مقاومت)
• برون ده قلب=(میانگین فشار شریانی - فشار دهلیز راست)/ مقاومت محیطی کل

رابطه ی جریان خون با فشار، شعاع، ویسکوزیته و طول رگ

• Q = (π ΔP r⁴) / (8 η L) (Q= جریان خون، ΔP= اختلاف فشار، r= شعاع رگ، η= ویسکوزیته، L= طول رگ)

عوامل مؤثر در کنترل جریان خون

• ویسکوزیته خون: غلظت خون
• شعاع رگ خونی: رابطه معکوس با مقاومت
• طول رگ خونی: رابطه مستقیم با مقاومت
• اختلاف فشار: رابطه مستقیم با جریان خون.
• عوامل متابولیک، عصبی و هورمونی

انواع جریان خون

• جریان لایه ای: جریان منظم و آرام خون در عروق
• جریان متلاطم (آشفته): جریان غیر منظم و نامنظم خون در عروق

عوامل موثر در آشفتگی جریان خون

• سرعت مایع (سرعت جریان)
• قطر رگ (قطر عروق)
• چگالی مایع
• ویسکوزیته مایع
• عدد رینولدز (اندازه گیری تمایل به آشفتگی)

کمپلیانس عروقی (حجم پذیری)

• c = ΔV / ΔP (c= کمپلیانس، ΔV = تغییر حجم، ΔP = تغییر فشار)

عوامل مؤثر در فشار نبض

• حجم ضربه ای: رابطه مستقیم با فشار نبض
• کمپلیانس شریانی: رابطه عکس با فشار نبض

روش های اندازه گیری فشار خون

• روش مستقیم
• روش غیرمستقیم (سمعی، لمسی)

نیروهای مؤثر در فیلتراسیون مویرگی

• فشار هیدرواستاتیک مویرگی (Pc)
• فشار هیدرواستاتیک بینابینی (Pif)
• فشار اسمزی کلوئیدی پلاسما (πp)
• فشار اسمزی کلوئیدی مایع بینابینی (πif)
• NFP=(Pc-Pif)-(πp-πif) (NFP= فشار خالص فیلتراسیون)

نقش سیستم لنفاوی

• حفظ تعادل مایع میان بافتی
• حمل پروتئین ها و چربی ها
• دفاع در برابر میکروب ها

خیز (ادم)

• تجمع مایع اضافی در بافت ها
• انواع خیز: داخل سلولی و خارج سلولی

عوامل مؤثر در کنترل جریان خون

• کنترل موضعی (محلی)
• کنترل هورمونی
• کنترل عصبی

تنظیم حاد جریان خون

• عوامل متابولیک: نیاز به اکسیژن، مواد دفعی.
• واکنش های خودکار رگ (خود تنظیمی)
• عوامل متابولیک (آدنوزین، دی اکسید کربن، یونهای هیدروژن، پتاسیم و ...).
• عوامل هورمونی (ناشی از شکستن لیپیدهای غشایی).

تنظیم دراز مدت جریان خون

• واسکولاریته: ساختن رگ های بیشتر

تنظیم هومورال جریان خون

• گشاد کننده های رگی : برادی کینین، هیستامین، نوراپینفرین،
• تنگ کننده های رگی: نورآدرنالین، اپی نفالین، آنژیوتانسین II، وازو پرسین.

تنظیم عصبی جریان خون

• سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک
• رفلکس بارورسپتوری