فەرمی توێژینەوە لە موکری خوێندنی

واتای توێژینەوە

• توێژینەوە چالاکییەکی زانستییە و پێویستە بە مانایەکی تەکنیکی بەکار بهێنرێت.
• توێژینەوە بریتییە لە لێکۆڵینەوە و لێکدانەوەی سیستماتیکی ماددە و سەرچاوەکان بۆ دەستنیشانکردنی راستییەکان و گەیشتن بە ئەنجامی نوێ.
• توێژینەوە "کارێکی نوێ و سیستماتیکییە بۆ زیادکردنی کۆی زانیارییەکان".

ئامانجەکانی توێژینەوە

• مەبەستی توێژینەوە دۆزینەوەی وەڵامی پرسیارەکانە بە بەکارهێنانی ڕێکارە زانستییەکان.
• ئامانجی سەرەکیی توێژینەوە دۆزینەوەی ڕاستییەکەیە کە شاراوە و تا ئێستا ئاشکرا نەبووە.
• هەر لێکۆڵینەوەیەکی توێژینەوە مەبەستی تایبەتی خۆی هەیە، بەڵام دەتوانین ئامانجەکانی توێژینەوە وەک خوارەوە دابەش بکەین:
  • بۆ ئاشنا بوون بە دیاردەیەک یان بۆ بەدەستهێنانی تێڕوانینێکی نوێ لەسەر ئەو دیاردەیە (توێژینەوەکانی ئەو جۆرە ناونراون بە توێژینەوە هەڵسەنگاندن یان پێشنیارکەر).
  • بۆ پیشاندانی وردی تایبەتمەندییەکانی کەسێکی تایبەت یان دۆخێک یان کۆمەڵێک (توێژینەوەکانی ئەو جۆرە ناونراون بە توێژینەوە وێنەگەری).
  • بۆ دیاری کردنی باوبوونی شتێک یان بەستراوەتییەکی لەگەڵ شتێکی تر (توێژینەوەکانی ئەو جۆرە ناونراون بە توێژینەوە دیاگنۆستیکی).
  • بۆ تاقیکردنەوەی فەرزییەکی پەیوەندیی هۆکار و ئاکامی نێوان گۆڕانکارییەکان (ئەم جۆرە توێژینەوانە ناونراون بە توێژینەوە تاقیکردنەوەی فەرزی).

هاندان لە توێژینەوەدا

• چی وا دەکات کە کەسێک هەوڵ بدات لە توێژینەوەدا؟ ئەم پرسیارە گرنگە.
• هۆکارەکانی هاندانی کەسێک بۆ ئەنجامدانی توێژینەوە دەکرێت یەکێک یان زیاتر لەمانە بن:
  • ئارەزوومەندی بەدەستهێنانی بڕوانامەی توێژینەوە لەگەڵ سوودەکانی.
  • ئارەزوومەندی رووبەڕووبوونەوەی ئەو ئەزموونەی چارەسەری کێشە چارەسەر نەکراوەکان دەکات، واتە نەخۆشییەکانی تایبەت بە کێشە پراکتیکییەکان دەستپێکی توێژینەوەیە.
  • ئارەزوومەندی بەدەستهێنانی شادی فیکری بۆ ئەنجامدانی کارێکی نوێ.
  • ئارەزوومەندی خزمەتکردنی کۆمەڵگا.
  • ئارەزوومەندی بەدەستهێنانی رێز و قبوڵ بوون.
• هەندێک هۆکاری تر دەکرێت هەبن کە مرۆڤ ناچار بکەن بە ئەنجامدانی توێژینەوە وەک ڕێنماییەکانی حکومەت، مەرجەکانی کار، حەز بۆ شتە نوێیەکان، ئارەزوومەندی تێگەیشتن لە پەیوەندییە هۆکارییەکان، بیرکردنەوە و هشیاری کۆمەڵایەتی، و هتد.

جۆرەکانی توێژینەوە

• جۆرە سەرەکییەکانی توێژینەوە بریتین لە:
  • وێنەگەری یان شیکارییەک: توێژینەوەی وێنەگەری لەخۆی گرتووە لێکۆڵینەوە و لێکدانەوە لە جۆرەکانی جیاواز. مەبەستی سەرەکیی توێژینەوەی وێنەگەری وێنەدان بە دۆخی ئێستا وەک خۆی. تایبەتمەندیی سەرەکیی ئەم ڕێگەیە ئەوەیە کە توێژەر هیچ کۆنترۆڵێک لەسەر گۆڕانکارییەکان نییە، تەنیا ئەوەی روویداوە یان روودەدات راپۆرت دەکات. لە توێژینەوەی شیکاریدا، لە لایەکی ترەوە، توێژەر ناچارە لە زانیارییەکانی پێشوودا بەکار بهێنێت یان شیکاریان بکات تاکوو ناڕەزایەتی لەسەر سەرچاوەکان بەرجەستە بکات.
  • کاربردی یان بنەڕەتی: توێژینەوە یان توێژینەوەی کردەیی، ئەم جۆرە توێژینەوەیە ئامانج دەکات بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشەیەکی ئیستاتی سەر بە کۆمەڵگا یان ڕێکخراوێکی پیشەسازی/بازرگانی، لەکاتێکدا توێژینەوەی بنەڕەتی سەرەتا پەیوەندییەکی بە گشتییەت و دروستکردنی تیۆری هەیە.
  • کۆمەڵناسی یان بەرهەم هێنانی تیۆریی: توێژینەوەی زۆرتر لەسەر خەڵک و کۆمەڵگە جەخت دەکات، لەکاتێکدا توێژینەوەی بەرهەم هێنانی تیۆری زیاتر لەسەر دروستکردنی بڕگەکان یان ڕێگاکانی ڕێکخستن و سەرنج دەخاتە سەر شتەکان.
  • هەژماری یان تێکەڵاو: توێژینەوەی هەژماری بەستنێکی ڕاستەوخۆی بە زانیارییە هەژمارییەکانەوە هەیە، لەکاتێکدا توێژینەوەی تێکەڵاو زۆرتر لەسەر تیۆری و شیکاری گرێدراوەی هۆکار و ئاکامە، و بە دوای ڕاستییەکانی وەرگرتن و شیکردنەوەی ئەو زانیارییانەدا دەگەڕێت.
  • کۆمەڵایەتی یان بەرهەم هێنانی تیۆریی: توێژینەوەی کۆمەڵایەتی سەرنج دەخاتە سەر جوراوجۆرییەکان و گرێدراوەیی لە نێوان کەسەکاندا، لەکاتێکدا توێژینەوەی بەرهەم هێنانی تیۆری زیاتر لەسەر شێوە و پەیوەندیی تایبەتی شتەکان جەخت دەکات، وەک چۆن لە زانستی کۆمپیوتەرەکان و فیزیکدا.
  • بەرهەم هێنانی تیۆریی یان پێداچوونەوەی تیۆریی: توێژینەوەی بەرهەم هێنانی تیۆریی بۆ بەدەستهێنانی زانستیی نوێ و لێکدانەوەی ئەو زانستییانە لە ڕێگەیی تاقیکردنەوە و شیکارییەوە، لەکاتێکدا توێژینەوەی پێداچوونەوەی تیۆریی سەرنجی خۆی لەسەر بەکارهێنانی ئەو زانستییانە لە بواری نوێدا دەخات، و تاقیکردنەوەیان بۆ بەکارهێنانی تازە دەکات، وەک چۆن لە فیزیک و زانستی کۆمپیوتەرەکاندا.
  • چالاکی یان چارەسەر: توێژینەوەی چالاکی زیاتر لەسەر چارەسەری قەیران و کێشەکان جەخت دەکات، لەکاتێکدا توێژینەوەی چارەسەر سەرنجێکی فراوانتری هەیە، و بەنیسبەت توێژینەوەی چالاکییەوە زیاتر لەسەر شیکارییەکان و دۆزینەوەی ڕێگاکانی بەدەستهێنانی چارەسەر بۆ کێشەکان جەخت دەکات.
  • شیکاریی یان تەفسیر: توێژینەوەی شیکاری زیاتر لەسەر بەکارهێنانی بڕگە و داتاکان دەچەسپێت، لەکاتێکدا توێژینەوەی تەفسیر زیاتر لەسەر نرخاندنی بڕگەکان و داتاکان جەخت دەکات.
  • شیکاریی یان داتاکۆک: توێژینەوەی شیکاری زیاتر لەسەر شیکردنەوەی داتاکان و بەستنێکی ڕاستەوخۆی بە داتاکانەوە هەیە، لەکاتێکدا توێژینەوەی داتاکۆک سەرنجی خۆی لەسەر شێوازی ئەو داتایانە دەخات.
  • بەرهەم هێنانی تیۆریی یان پێداچوونەوەی تیۆریی: توێژینەوەی بەرهەم هێنانی تیۆریی بۆ بەدەستهێنانی زانستیی نوێ و لێکدانەوەی ئەو زانستییانە لە ڕێگەیی تاقیکردنەوە و شیکارییەوە، لەکاتێکدا توێژینەوەی پێداچوونەوەی تیۆریی سەرنجی خۆی لەسەر بەکارهێنانی ئەو زانستییانە لە بواری نوێدا دەخات، و تاقیکردنەوەیان بۆ بەکارهێنانی تازە دەکات، وەک چۆن لە فیزیک و زانستی کۆمپیوتەرەکاندا.
  • چالاکی یان چارەسەر: توێژینەوەی چالاکی زیاتر لەسەر چارەسەری قەیران و کێشەکان جەخت دەکات، لەکاتێکدا توێژینەوەی چارەسەر سەرنجێکی فراوانتری هەیە، و بەنیسبەت توێژینەوەی چالاکییەوە زیاتر لەسەر شیکارییەکان و دۆزینەوەی ڕێگاکانی بەدەستهێنانی چارەسەر بۆ کێشەکان جەخت دەکات.

ڕێگاکانی توێژینەوە

• باسەکانی سەرەوەی جۆرەکانی توێژینەوە ئەو ڕاستییە دەردەخات کە دوو ڕێگەی سەرەکیی بۆ توێژینەوە هەیە، واتە ڕێگای هەژماری و ڕێگای تێكەڵاو.
  • ڕێگای هەژماری بەرهەمهێنانی داتایە بە شێوەی هەژماری کە دەتوانرێت بەشێوەیەکی فەرمی و سەخت شیکاری هەژماری بۆ بکرێت. ئەم ڕێگەیە دەتوانرێت بە شێوەیەکی پتر وەک ڕێگەیەکی کۆنترۆڵکراو بزانرێت کە بەکار دەهێنرێت بۆ لێکۆڵینەوە لەو شتانەی کە دەتوانرێت بە شێوەیەکی هەژماری پێوانە بکرێن.
  • ڕێگای تێكەڵاو دۆزینەوەی چارەسەری کێشەکانی ئەو شتانەیە بە بەکارهێنانی زانستییەکان و بە شیکردنەوەی داتاکانی کۆمەڵگا و زانستییەکان لە ڕێگەیی تاقیکردنەوە و لێکۆڵینەوەوە. ئەم ڕێگەیە زیاتر پشت بە زانیارییە تێکەڵاو و دەروونییەکان دەبەستێت، و دەتوانرێت بە شێوەیەکی پتر وەک ڕێگەیەکی لێکۆڵینەوەی ئازاد بزانرێت کە بەکار دەهێنرێت بۆ توێژینەوە لەو شتانەی کە تێکەڵاو و دەروونیین بەشێوەیەک کە هەژماری نەتوانێت ئاسان بەشێوەیەکی دروست شیکارییان بکات.

ڕێگای شیکاری لە توێژینەوەدا

• ڕێگای شیکاری پێوەرێکی سەرەکییە بۆ هەندێک توێژینەوە، بەتایبەتی لە توێژینەوەی شیکاری و داتاکۆکد. ئەم ڕێگەیە لە خۆی گرتووە شیکردنەوەی زانیارییەکان و خستنەڕووکردنی بە شێوەیەک کە دڵنیابێت کە زانیارییەکان بەشێوەیەکی دروست و لەڕێگەی ڕێکخستنێکی سیستماتیکی و شیکارییەوە خستنەڕوو دەکرێن.

کۆمەڵگای هەژماری لە توێژینەوەدا

• کۆمەڵگای هەژماری ڕێگایەکی گرینگە بۆ ڕێکخستنی داتاکان بە شێوەیەکی هەژماری لە توێژینەوەدا. هەندێک لە جۆرەکانی کۆمەڵگای هەژماری بریتین لە:
  • ڕێگای کۆمەڵگای هەژماریی ئاسایی: ئەم ڕێگەیە لەسەر بنەمای تێکەڵاوکردنی داتاکان لەسەر بنەمای لەسەرەوەی پێوانە و شیکردنەوە.
  • ڕێگای کۆمەڵگای هەژماریی گرافیکی: ئەم ڕێگەیە لەسەر بنەمای بەکارهێنانی نەخشە و گرافیک بۆ شیکردنەوە و خستنەڕووکردنی داتاکان.
  • ڕێگای کۆمەڵگای هەژماریی ستاتیکی: ئەم ڕێگەیە لەسەر بنەمای ئەو بەکارهێنانی ئاماری ستاتیکی و یاساکانی ستاتیستی بۆ شیکردنەوە و خستنەڕووکردنی داتاکان.

##   

ئەم توێژینەوەیە فەرمی توێژینەوە لە سەر پڕۆسەی موکری خوێندندە و ئامانجی توێژینەوەیە. لەو توێژینەوەدا، کێشەکان لە ناو توێژینەوە بەرز دەکرن. ئەم شێوەیە بە شێوەی تایبەتی دابنراوە.