Podcast
Questions and Answers
Қай ғалым электр құбылыстары туралы алғашқы еңбектер жазған?
Қай ғалым электр құбылыстары туралы алғашқы еңбектер жазған?
- Әбу Райхан Беруни (correct)
- Аристотель
- Фалес Милецкий (correct)
- Ибн Сина
Электрленген дене басқа денелерді тарту үшін қандай күйде болуы керек?
Электрленген дене басқа денелерді тарту үшін қандай күйде болуы керек?
- Сұйық күйде
- Электрленген күйде (correct)
- Қатты күйде
- Газ тәрізді күйде
Гректер «электрон» сөзін қай затқа байланысты қолданған?
Гректер «электрон» сөзін қай затқа байланысты қолданған?
- Қағаз
- Смола (correct)
- Желім
- Сабан
Шыны таяқшаны қабаттастырғанда не болады?
Шыны таяқшаны қабаттастырғанда не болады?
Каһрабо атауы қандай мағына білдіреді?
Каһрабо атауы қандай мағына білдіреді?
Әбу Райхан Беруни электрленудің тек бір түрін зерттеген.
Әбу Райхан Беруни электрленудің тек бір түрін зерттеген.
Берунидің есімі Ай кратері мен Күн жүйесіндегі кіші ғаламшарға берілген.
Берунидің есімі Ай кратері мен Күн жүйесіндегі кіші ғаламшарға берілген.
Эбонит таяқша тері қолғапқа үйкегенде теріс зарядталады.
Эбонит таяқша тері қолғапқа үйкегенде теріс зарядталады.
Шыны таяқша шәйі матамен үйкелгенде оң (+) зарядталады.
Шыны таяқша шәйі матамен үйкелгенде оң (+) зарядталады.
Әбу Райхан Беруни Кемпірқосақ атты зерттеу жүргізген.
Әбу Райхан Беруни Кемпірқосақ атты зерттеу жүргізген.
Шыны таяқшаны тері қолғаппен үйкегенде ол өзденесін тартады.
Шыны таяқшаны тері қолғаппен үйкегенде ол өзденесін тартады.
Электрленген денелердің бір-біріне тартылуы мен қашуы олардың зарядтарының таңбасына байланысты.
Электрленген денелердің бір-біріне тартылуы мен қашуы олардың зарядтарының таңбасына байланысты.
Берунидің туған жері Хорезм.
Берунидің туған жері Хорезм.
Эбонит таяқша күкіртсіз резеңкеден жасалады.
Эбонит таяқша күкіртсіз резеңкеден жасалады.
Денелердің зарядтану процесі электрлену деп аталады.
Денелердің зарядтану процесі электрлену деп аталады.
Flashcards are hidden until you start studying
Study Notes
Электр құбылыстарының тарихы
- Пластмассадан жасалған заттар (тарақ, қаламсап) және шыны таяқша арқылы электрлену құбылыстарын байқауға болады.
- Электрленген денелер қағаз қиқымдарын өзіне тарту қасиетіне ие.
- Қараңғыда шыны таяқша ысқыланғанда дыбыс шығып, ұшқындар көруге болады.
Ертедегі зерттеушілер
- Фалес Милецкий (б.з.д. 625-547) аң терісіне үйкелген денелердің жеңіл заттарды тартуын сипаттаған.
- Әбу Райхан Беруни (973-1048) электр құбылыстары туралы ғылыми жұмыстар жазған.
Электр терминінің шығуы
- Ертедегі гректер қылқанжапырақты ағаштар қалдығының тасқа айналған желімін «электрон» деп атаған.
- «Электр» термині «электрон» сөзінен шыққан.
- Гректердің «электрон» деп атаған желімін орыстар «янтарь», шығыс халықтары «каһрабо» деп атайды.
Kaһрабо және оның мағынасы
- «Каһрабо» парсы тілінен шыққан, сабан тартушы мағынасын білдіреді.
- Аң терісіне үйкелетін каһрабо сабан түйірлерін өзіне тартады.
Электрленген денелердің қасиеттері
- Электрленген денелер басқа заттарды, оның ішінде қатты денелерді де тартуға қабілетті.
- Мысалы, электрленген таяқша майда қағаз түйірлерін және ағатын суды өзіне тартады.
- Шыны таяқша шәйіге үйкелгенде, шәйінің де жеңіл заттарды тарту қасиеті пайда болады.
Электрлену процесі
- Екі дене бір-біріне үйкелгенде екеуі де электрленеді.
Әбу Райхан Беруни
- Әбу Райхан Беруни (973-1048) – астроном, математик, географ, фармаколог және тарих-энциклопедист.
- Хорезмнің Кат қаласында дүниеге келген.
- Геодезияның негізін қалаушы ретінде танымал.
- Зат түзілісі, денелердің зарядтануы, және Жер массасының орталығының әсері туралы Аристотель идеяларын ғылыми негіздеген.
- Ай кратері мен Күн жүйесіндегі 1986 жылы табылған кіші ғаламшар оның есімімен аталған, бұл ғылымдағы үлесін бағалаудың символы.
Электрлену
- Электрленудің екі түрі болады: оң (+) және теріс (-) зарядты.
- Денелердің электрленуі әр түрлі заттардың үйкелісінен туындайды.
- Шыны таяқша шәйі матадан теріс заряд алып, оң зарядталған болады; эбонит таяқша қолғақтан теріс заряд алып, теріс зарядталған болады.
- Эбонит таяқша күкірт қосылған каучуктан (қатты резеңкеден) дайындалады.
- Бір-бірімен әрекеттескенде, бірдей таңбалы зарядтар бір-бірінен қашады, ал әр түрлі таңбалы зарядтар бір-біріне тартылады.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
