Finanse Publiczne: Zagadnienia Podstawowe

Finanse publiczne

• Finanse publiczne to nauka o zarządzaniu finansami państwa, obejmująca wydatki publiczne, procesy gromadzenia środków publicznych i opodatkowanie.

Gospodarka liberalna, neoliberalna, kolektywistyczna

• Gospodarka liberalna: preferuje ograniczoną rolę państwa z naciskiem na wolny rynek
• Gospodarka neoliberalna: faworyzuje minimalną ingerencję państwa w gospodarkę
• Gospodarka kolektywistyczna: promuje znaczną kontrolę państwa nad gospodarką w celach społecznych i ekonomicznych

Prawo Wagnera

• Wydatki publiczne stale rosną, w odniesieniu do PKB, jak i w liczbach bezwzględnych

Paradoks niezrównoważonego budżetu Keynesa

• W warunkach kryzysu spada produkcja, spada dochód narodowy, spadają dochody przedsiębiorców i dochody gospodarstw domowych

Rodzaje dóbr

• Dobra publiczne: finansowane z funduszy publicznych, każdy może z nich korzystać, może być konsumowane przez wiele osób jednocześnie, są dostarczane bezpłatnie
• Dobra społeczne: nie jest dobrem prywatnym, ale na skutek doktryny społecznej i prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej jest dostępne tak jak dobro publiczne
• Dobra prywatne: w pełni wykluczalne i w całości finansowane z funduszy prywatnych
• Efekt gapowicza: niektórzy korzystają z dóbr publicznych, ale nie ponoszą za nie kosztów

Cel państwa przy realizacji funkcji stabilizacyjnej

• Ograniczanie lub eliminowanie takich niepokojących zjawisk jak inflacja, bezrobocie, osiąganie i utrzymywanie w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego

Niesprawność mechanizmu rynkowego

• Nadmierne zróżnicowanie dochodów jednostek/obywateli/społeczeństwa ogranicza dostęp części z nich do dóbr
• Pełna swoboda obywateli może wyrządzić szkodę wszystkim
• Zysk jako podstawowe kryterium działania przedsiębiorstw dążenie do max zysku powoduje efekty uboczne

Wady i zalety aktywnej i pasywnej polityki fiskalnej

• Aktywna polityka fiskalna: stosowanie wybranych narzędzi fiskalnych w celu przeciwdziałania cyklicznym wahaniom koniunktury
• Zalety: stabilizacja gospodarki, rozwój gospodarczy, stymulowanie wzrostu gospodarczego i inwestycji
• Wady: ryzyko deficytu budżetowego, opóźnione efekty, inflacja, wpływ na aktywność gospodarczą i zachęty do inwestycji
• Pasywna polityka fiskalna: minimalna ingerencja państwa w ekonomię
• Zalety: redukcja kosztów (mniejsze wydatki publiczne)