Ежелгі Қазақстан тарихы

• Ежелгі Қазақстан тарихы Қазақстан аумағында адамдардың пайда болуынан басталып, түрлі археологиялық мәдениеттер мен мемлекеттердің қалыптасуын қамтиды.

Ерте кезеңдер

• Палеолит дәуірі Қазақстан жеріндегі адамдардың ең алғашқы іздерін қалдырды, ол шамамен 1 миллион жыл бұрын басталған.
• Мезолит және неолит дәуірлерінде адамдардың өмір сүру жағдайлары жақсарып, жаңа құралдар мен технологиялар пайда болды.
• Энеолит дәуірінде (б.з.д. 3-2 мыңжылдықтар) мал шаруашылығы мен егіншілік дами бастады.

Қола дәуірі

• Қола дәуірінде (б.з.д. 2-1 мыңжылдықтар) Қазақстан аумағында Андрон мәдениеті гүлденді.
• Андрондықтар мал шаруашылығымен, егіншілікпен және металлургиямен айналысқан.
• Олардың қоғамдық құрылымы патриархалдық болған және рулық қауымдастықтарға негізделген.

Темір дәуірі

• Темір дәуірінде (б.з.д. 1 мыңжылдық) сақтар, үйсіндер және қаңлылар сияқты көшпелі тайпалардың мемлекеттері қалыптасты.
• Сақтардың өнері мен мәдениеті жоғары деңгейде дамыды, олардың зергерлік бұйымдары мен қару-жарақтары ерекше стильмен көзге түседі.
• Үйсіндер мен қаңлылар да өздерінің мемлекеттік құрылымдарын құрып, сауда және мәдени байланыстарды дамытты.

Түркі дәуірі

• VI-VIII ғасырларда Қазақстан аумағында Түркі қағанаты үстемдік етті.
• Түркілер Орталық Азиядағы көптеген тайпаларды біріктіріп, қуатты империя құрды.
• Қағанаттың құрамында сауда, қолөнер және мәдениет дамыды, түркі жазуы пайда болды.
• VIII-X ғасырларда Қазақстан аумағында Қарлұқ қағанаты, Оғыз мемлекеті және Қимақ қағанаты сияқты мемлекеттер пайда болды.
• Бұл мемлекеттердің әрқайсысының өзіндік саяси және мәдени ерекшеліктері болды.

Моңғол шапқыншылығы

• XIII ғасырда Қазақстан аумағын Моңғол империясы жаулап алды.
• Моңғол шапқыншылығы қалалардың қирауына, халықтың қырылуына және экономиканың құлдырауына әкелді.
• Қазақстан Алтын Орданың құрамына кірді, бұл аймақтың саяси және әлеуметтік өміріне үлкен өзгерістер әкелді.

Қазақ хандығының құрылуы

• XV ғасырда Алтын Орданың ыдырауынан кейін Қазақ хандығы құрылды.
• Керей мен Жәнібек хандар Әбілқайыр ханның билігіне қарсы шығып, өздерінің ұлыстарын құрды.
• Қазақ хандығы қазақ халқының этникалық және саяси бірігуінің негізі болды.

Қазақ хандығының нығаюы

• XVI-XVII ғасырларда Қазақ хандығы нығайып, территориясын кеңейтті.
• Қасым хан, Хақназар хан және Тәуекел хан сияқты билеушілер мемлекеттің саяси және экономикалық қуатын арттырды.
• Қазақ хандығы Ресеймен, Орта Азия хандықтарымен және Жоңғарлармен белсенді саяси және сауда байланыстарын жүргізді.

Жоңғар шапқыншылығы

• XVII-XVIII ғасырларда Қазақ хандығы Жоңғар шапқыншылығына ұшырады.
• Жоңғарлар қазақ жерлерін тонап, халықты қырды, бұл қазақ халқы үшін ауыр кезең болды.
• Аңырақай шайқасы сияқты ірі шайқастарда қазақтар жоңғарларға қарсы күресте ерлік көрсетті.

Ресей империясының отарлауы

• XVIII ғасырдың ортасынан бастап Қазақстан біртіндеп Ресей империясының құрамына қосыла бастады.
• Кіші жүз, Орта жүз және Ұлы жүз Ресейдің протекторатына өтті.
• Ресей отарлау саясаты қазақ жерлерін тартып алуға, қазақтарды өз жерінен ығыстыруға және дәстүрлі өмір салтын өзгертуге бағытталды.

Ұлт-азаттық қозғалыстар

• XIX ғасырда Ресей отарлауына қарсы қазақтардың ұлт-азаттық қозғалыстары күшейді.
• Исатай Тайманов, Махамбет Өтемісов және Кенесары Қасымов бастаған көтерілістер халықтың наразылығын көрсетті.
• Бұл қозғалыстар қазақтардың өз тәуелсіздігі үшін күресуге деген ұмтылысын айқын көрсетті.

XX ғасырдың басы

• XX ғасырдың басында Қазақстанда саяси және мәдени жаңару процестері басталды.
• Алаш қозғалысы қазақ зиялыларының басын қосып, қазақ халқының саяси және мәдени автономиясын талап етті.
• 1917 жылы Алашорда үкіметі құрылды, бірақ ол Кеңес өкіметінің орнауымен жойылды.

Кеңес дәуірі

• 1920 жылы Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы құрылды.
• 1936 жылы Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы болып қайта құрылды.
• Кеңес дәуірінде Қазақстанда индустрияландыру, коллективтендіру және мәдени революция жүргізілді, бұл қазақ халқының өміріне үлкен өзгерістер әкелді.

Тәуелсіздік

• 1991 жылы Қазақстан тәуелсіздігін жариялады.
• Қазақстан Республикасы жаңа мемлекеттік құрылымды қалыптастырды, экономикалық реформалар жүргізді және халықаралық аренада өз орнын алды.
• Тәуелсіз Қазақстан өзінің тарихи және мәдени мұрасын сақтауға және дамытуға бағытталған.

Археологиялық ескерткіштер

• Қазақстан аумағында көптеген археологиялық ескерткіштер бар, олардың ішінде Ботай мәдениеті, Берел қорғандары, Есік қорғаны және Отырар қаласы ерекше орын алады.
• Бұл ескерткіштер Қазақстанның ежелгі тарихы мен мәдениеті туралы құнды мәліметтер береді.

Мәдени мұра

• Қазақстанның мәдени мұрасы бай және алуан түрлі, ол халық ауыз әдебиетін, музыкасын, қолөнерін және салт-дәстүрлерін қамтиды.
• Қазақ халқының тарихы мен мәдениетін зерттеу және сақтау Қазақстан үшін маңызды міндет болып табылады.