Etnolinggwistikong Pangkat sa Mindanao

Katutubong komunidad sa Mindanao na may sariling wika, kultura, at tradisyon, na hiwalay sa mga Kristiyano at Muslim.

Batas na ipinasa noong 1997 upang protektahan ang mga karapatan ng mga katutubo at kanilang lupain.

Mga suliraning kinakaharap ng mga Lumad dahil sa pagbabago ng kanilang lupain at komersyalisasyon.

Etnolinggwistikong grupo sa Timog-Kanlurang Mindanao, partikular sa Timog Cotabato.

Mga karapatang dapat protektahan para sa mga grupong katutubo.

May-ari/nagsasagawa ng sariling wika, kultura, at tradisyon.

Rehiyon sa Pilipinas kung saan matatagpuan ang karamihan sa mga Lumad.

Mga suliranin at hindi pantay na pagtrato na kinakaharap ng mga katutubong komunidad.

Ang kanilang pangunahing tirahan ay nasa paligid ng Lawa Sebu.

Malapit na konektado sa tatlong lawa: Lawa Sebu, Lawa Siluton, at Lawa Lahit.

Mga Austronesian na may kaugnayan sa Proto-Malay, na dumating sa Mindanao gamit ang balangay.

"Tau Bi" - "tao" na naninirahan sa mga burol.

Pagsasaka, pangingisda, at pangangaso ang pangunahing kabuhayan.

Isang tela gawa sa abaka na may mga disenyo batay sa mga pangarap.

Simbolo ng kultura at pananampalataya, sagradong anyo ng sining.

Ginagawa sa pamamagitan ng ikat (itali/gawing buhol ang mga hibla ng abaka) bago ang paghabi, at maaaring tumagal ng dalawa hanggang anim na linggo.

Dating nakatira sa katimugang bahagi ng South Cotabato, timog-silangang Davao del Sur, at paligid ng Buluan Lake sa North Cotabato .Mayroon ding mga Blaan sa Sarangani Island, Sultan Kudarat, Maguindanao, at Cape San Agustin sa Davao Oriental.

May tatlong pangkat ang Blaan batay sa kanilang kinaroroonan: To Lagad (kabundukan), To Gutna/To Datal (kapatagan), at To Baba (baybayin).

Pagsasaka, pangingisda, at paggawa ng mga kagamitan gamit ang kahoy, kawayan, at iba pang likas na materyales ang kanilang tradisyunal na gawain.

Ang kanilang lipunan ay may mga lider na tinatawag na datu, at mahalaga sa kanila ang pamilya at komunidad.

Naniniwala sila sa isang kataas-taasang diyos na tinatawag na D'wata na lumikha ng langit, lupa, at lahat ng bagay sa mundo.

Kinikilala rin nila ang mga L'nilong, o espiritu na mas mababa sa D'wata, mga tagapangalaga ng kalikasan.

Naniniwala sila na ang kalikasan (hangin, lupa, tubig, kagubatan) ay pag-aari ng kanilang diyos at dapat gamitin nang may paggalang at responsibilidad.

Kilala sila sa kanilang masining na paggawa ng mga produkto tulad ng basket, abaniko, at iba pang artisanal na likha.

Ang 'Moro' ay isang termino na ginamit ng mga Espanyol upang tukuyin ang mga Muslim na lumalaban sa kanilang pananakop sa Mindanao at iba pang bahagi ng Pilipinas.

Ang 'Bangsamoro' ay isang termino na nangangahulugang 'lupain ng mga Moro,' na nagpapakita sa kanilang pagnanais para sa sariling pamamahala at pagkakakilanlan. Ito ay isang mahalagang konsepto sa pag-unawa sa kasaysayan at mga adhikain ng mga Moro.

Ang 'Muslim' ay tumutukoy sa mga tao na sumusunod sa relihiyong Islam. Ang kanilang pananampalataya ay nakasentro sa mga aral ng Qur’an at sa Limang Haligi ng Islam.

Ang 'Limang Haligi ng Islam' ay ang mga pangunahing tungkulin na dapat sundin ng mga Muslim: 1. Shahada (paniniwala sa nag-iisang Diyos at sa propetang si Muhammad), 2. Salat (pagdarasal nang limang beses araw-araw), 3. Zakat (pagbibigay ng tulong sa mga nangangailangan), 4. Sawm (pag-aayuno tuwing Ramadan), at 5. Hajj (paglalakbay sa Mecca kung kaya ng kalusugan at kakayahan).

Ang 'Sunni' ay isang sangay ng Islam na may pagkakaiba sa historikal at ritwal mula sa Shia. Ito ay nagmula sa salitang 'Sunnah,' na nangangahulugang mga kaugalian o gawain ng Propeta Muhammad.

Ang 'Shia' ay isa pang sangay ng Islam na may pagkakaiba sa historikal at ritwal mula sa Sunni. Ang Shia ay naniniwala na si Ali, ang pinsan at manugang ni Propeta Muhammad, ay ang tunay na pinuno ng Islam.

Ang 'MILF' ay isang grupo ng mga Moro na naglalayong isulong ang adhikain at karapatan ng mga Moro sa Mindanao.

Ang 'Bangsamoro Basic Law' ay isang batas na naglalayong magtatag ng Bangsamoro Autonomous Region, isang entididad na may sariling pamahalaan at may layuning kilalanin ang kultura at tradisyon ng mga Moro.

Isang malaking piraso ng tela na hinabi na may makulay na disenyo, karaniwang ginagamit ng mga babaeng Meranaw.

Tawag sa bahay ng mga Meranaw.

Ang tawag sa bangka ng mga Meranaw.

Isang epikong kwento ng mga Meranaw na nagpapakita ng kanilang kasaysayan at kultura.

Isang pre-Hispanic na pagsulat ng mga Meranaw na namana mula sa mga letra ng Arabiko.

Isang sikat na sayaw ng mga Meranaw na nagpapakita ng kanilang likhaing sining at pagmamahal sa kultura.

Ang pagsisikap ng mga Lumad at Moro na mapanatili ang kanilang mga tradisyon at wika sa kabila ng mga hamon.

Ang 'halal' ay isang salitang Arabic na nangangahulugang 'pinapayagan' o 'legal' ayon sa batas ng Islam. Ang mga pagkain at inumin na 'halal' ay nakakatugon sa mga pamantayan ng Islam at pinapayagan para sa pagkonsumo ng mga Muslim.

Ang 'Lumad' ay isang termino na ginagamit para sa mga katutubong grupo sa Mindanao, Pilipinas. Sila ay may sariling kultura, wika, at tradisyon na naiiba sa mga pangunahing kultura sa bansa.

Ang 'Blaan' ay isang pangkat etnolinggwistiko na nakatira sa South Cotabato at karatig na mga probinsya sa Mindanao, Pilipinas. Mayroon silang sariling wika, kultura, at tradisyon.

Ang 'T'boli' ay isang pangkat etnolinggwistiko na nakatira sa South Cotabato, Pilipinas. Sila ay kilala sa kanilang mga kasanayan sa paghabi at sariling kultura.

Ang 'T'nalak' ay isang tradisyonal na tela na gawa ng mga T'boli sa Mindanao. Ito ay gawa sa abaka at may mga disenyo na batay sa mga pangarap. Ang 'T'nalak' ay sagrado para sa mga T'boli at kadalasang ginagamit sa mga espesyal na okasyon.

Ang 'Maranao' ay isang pangkat etnolinggwistiko na nakatira sa Lanao del Sur at mga karatig na probinsya sa Mindanao, Pilipinas. Sila ay kilala sa kanilang mga kasanayan sa sining at arkitektura.

Ang Blaan ay naniniwala sa isang diyos na tinatawag na 'D'wata' na lumikha ng lahat. Naniniwala rin sila sa mga espiritu na tinatawag na 'L'nilong' na nagbabantay sa kalikasan. Mahalaga rin sa kanila ang paggalang sa kalikasan at pagpapanatili ng balanse nito.

Ang mga T'boli ay mga magsasaka at mangingisda. Ang pagtatanim ng palay at pangingisda ang kanilang pangunahing kabuhayan. Mayroon din silang mga kasanayan sa pagmimina at pangangaso.