Eliza eta Kleroaren Egitura
44 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Zein egitura zuen Erdi Aroko Elizak?

  • Lau adar: klero erregularra, klero sekularra, klero laikoa eta klero militarra
  • Hiru adar: klero erregularra, klero sekularra eta klero laikoa
  • Bi adar: klero erregularra eta klero sekularra (correct)
  • Adar bat bakarrik: klero sekularra

Zein arauek zehaztu zuten klero erregularreko ordenen eguneroko bizitza?

  • Dekretu erreale
  • Lege zibilak
  • Erregelak (correct)
  • Kode penalak

Nork zuzentzen zuen monasterioa?

  • Abadeak edo abadesak (correct)
  • Apezpikuek
  • Erregeek
  • Aita Santuak

Zein taldek osatzen zuen klero sekularra?

<p>Kardinalek, apezpikuek, artzapezpikuek eta apaizek (C)</p> Signup and view all the answers

Zein botere zuen apezpikuak?

<p>Elizbarruti bat kontrolatzeko boterea (D)</p> Signup and view all the answers

Zein eragin izan zuen Elizak Erdi Aroko bizitzan?

<p>Erlijio-, ekonomiko- eta politiko-eragina izan zuen (D)</p> Signup and view all the answers

Zer egiten zuten monjeek monasterioen liburutegietan?

<p>Liburuak eskuz kopiatzen (B)</p> Signup and view all the answers

Zer egiten zuten monje eta mojek monasterioetan otoitz egiteaz gain?

<p>Baratzea lantzen, janaria prestatzen eta jopuak zaintzen ere aritzen ziren (C)</p> Signup and view all the answers

Zer zen eskumika?

<p>Eliza katolikoaren aurkako jarrera publizitate handiz baztertzen ari zena (B)</p> Signup and view all the answers

Zer da heresia?

<p>Erromako Eliza Katolikoaren dogma onartzen ez zuten erlijio korronteak (B)</p> Signup and view all the answers

Zer gertatu zitzaien katarismoaren jarraitzaileei?

<p>Erromako Elizak gogor zigortu zituen (B)</p> Signup and view all the answers

Zein zen katarismoaren ideia nagusia?

<p>Mundua bi mundutatik osatuta zegoela, ona eta gaiztoa (A)</p> Signup and view all the answers

Zer gertatu zen XI. eta XII. mendeen artean Europako kristautasunean?

<p>Kristautasunaren mugak hedatuz joan ziren (D)</p> Signup and view all the answers

Zeintzuk ziren Europako kristauak kristautasunera konbergitzen zituzten?

<p>Eslaviarrak eta katoliko alemaniarrak (B)</p> Signup and view all the answers

Nork kristautu zituen Balkanetako eta Errusiako eslaviarrena?

<p>Bizantziar ortodoxoek (C)</p> Signup and view all the answers

Zein herriak kristautu zituzten katoliko alemaniarrek?

<p>Herri paganoak eta eslaviarrak (D)</p> Signup and view all the answers

Zeintzuk ziren erromesbide nagusiak Erdi Aroan?

<p>Jerusalem, Santiago de Compostela eta Erroma (C)</p> Signup and view all the answers

Nola lagundu zuten erromesaldiek merkataritzaren garapenean?

<p>Erromesaldiek kultura eta idea-trukea sustatu zuten (D)</p> Signup and view all the answers

Zeintzuk ziren erromanikoaren arkitektura ezaugarriak?

<p>Handiak eta harrizko egiturak (A)</p> Signup and view all the answers

Nork antolatu zuen lehen gurutzada?

<p>Papa Urbano II.a (C)</p> Signup and view all the answers

Zertarako erabilitako ziren elizetako erliebe eta margolanak Erdi Aroan?

<p>Fededunengana Jainkoarengana hurbiltzeko (D)</p> Signup and view all the answers

Zein erlijio-ordenak erabili zuen erromanikoa bere monasterioetan?

<p>Cluny ordena (B)</p> Signup and view all the answers

Nola sendatu ziren sarrazenoak Erdi Aroan?

<p>Eraso bidez (C)</p> Signup and view all the answers

Zer hiri izan zen aita santuaren egoitza Erdi Aroan?

<p>Erroma (C)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarriez gain, "eskultura erromanikoaren" ezaugarri antzekoak ditu pintura erromanikoak?

<p>Begiak eta ahoa ia erabat itxita dituzte, begirada fixo eta distantziatu bat adierazteko. (D)</p> Signup and view all the answers

Zer da Ohol-pintura?

<p>Zurezko mihisean egindako pintura. (D)</p> Signup and view all the answers

Zertarako erabiltzen ziren miniaturak erromanikoan?

<p>Liburuak ilustratzeko. (C)</p> Signup and view all the answers

Zein da Europako arte erromanikoari buruzko albumeren helburua?

<p>Europako arte erromanikoaren irudiak biltzea eta hedatzea. (B)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarri ez da erromanikoaren eskulturaren ezaugarri bat?

<p>Giza trudiak errealistak ziren (C)</p> Signup and view all the answers

Zein elementu ez da eskultura erromanikoaren ohiko kokaleku bat?

<p>Katedraleko teilatuak (B)</p> Signup and view all the answers

Zergatik ziren eskultura erromanikoak "didaktikoak"?

<p>Eskritura Santuetako pertsonaiak eta gaiak irakastea zuten helburu (A)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarri dute eskultura erromanikoek giza trudien adierazpenean?

<p>Adierazpen zurruna eta eskematikoa (A)</p> Signup and view all the answers

Zer motatako eskulturak dira eskultura erromaniko gehienak?

<p>Erliebeak (D)</p> Signup and view all the answers

Zein arloetan aurkitzen dira eskultura erromanikoak ohikoenak?

<p>Kapiteletan eta portadetan (B)</p> Signup and view all the answers

Zer esan nahi du "eskematikoa" eskultura erromanikoetan?

<p>Eskulturak geometria zehatzekin eta xehetasun gabe sortuak direla (D)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarri ez da Eskultura Erromanikoan ohikoa?

<p>Eskulturak, normalean, errealistak (D)</p> Signup and view all the answers

Zein mendean hasi zen ijitoen lehenengo emigrazio-oldea Asia Txikira eta Bizantziar Inperiora?

<p>IX. mendean (D)</p> Signup and view all the answers

Zein dira ijitoekiko Europan jasandako jazarpenaren arrazoiak?

<p>Ijitoak beste erlijio bat zuten eta berezko ohitura eta bizimoduak zituzten. (D)</p> Signup and view all the answers

Zer da gurutzada baten helburua?

<p>Lur Santua musulmanen agintetik askatu. (D)</p> Signup and view all the answers

Zeintzuk dira musulmanen iritziak gurutzadei buruz?

<p>Gurutzadek indarkeria eta arpilaketa ekarri zituzten. (E)</p> Signup and view all the answers

Zein ordena militar sortu zen gurutzadetan parte hartzeko?

<p>A eta B (C)</p> Signup and view all the answers

Zein mendean hasi zen bigarren emigrazio-oldea, ijitoak mendebalderantz?

<p>XIII. mendean (C)</p> Signup and view all the answers

Zein da testuak ijitoen eta erromani terminoen jatorriari buruz esaten duena?

<p>Testuak ez ditu terminoen jatorriak aipatzen. (C)</p> Signup and view all the answers

Zein da testuak esaten duena ijitoen bizimoduari buruz Erdi Aroan?

<p>Ijitoak ibiltariak ziren, musika eta dantza eskainiz. (C)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Aita Santua

Eliza Erromatarraren burua zen, bai eta kristautasunaren erlijio-agintari gorena ere.

Klero Sekularra

Gotzainak, artzapezpikuak eta apaizak barne hartzen zituen. Apezpikuek elizbarruti bat kontrolatzen zuten.

Klero Erregularra

Erlijio ordenen kideek osatzen zuten, beren eguneroko lana eta betebeharrak erregelen bidez antolatuta.

Erregela

Ordenako kideen betebeharrak eta eguneroko zereginen ordutegia ezartzen zituzten arauen multzoa.

Signup and view all the flashcards

Elizaren botere ekonomikoa

Lurren zati handi bat monasterioen eta katedralen esku zegoen, eta errentak kobratzen zizkieten jopuei eta nekazariak hamarrena ordaintzen zuten.

Signup and view all the flashcards

Elizaren botere soziala

Elizak botere handia zuen gizartean, eguneroko bizitza edizioaren araberakoa baitzen (bataioak, ehorzketak, jaiak...)

Signup and view all the flashcards

Monasterioak

Monasterioak, otoitz eta meditazio lekuak ziren, baina baratzea lantzen ere aritzen ziren.

Signup and view all the flashcards

Monasterioak: Kulturguneak

Monjeek eskuizkribuak kopiatzen zituzten eta miniaturez apaintzen zituzten liburutegian.

Signup and view all the flashcards

Hegoaldean

Gurutzadetaraino, Iberiar penintsulako kristau erresumak musulmanen lurraldeak konkistatzen ari ziren.

Signup and view all the flashcards

Gurutzadak

Kristau erresumak musulmanen aurka borrokatzen ari ziren Lur Santua askatzeko.

Signup and view all the flashcards

Aita Santua eta errege-erregeak

Kristau erresumak Lur Santua konkistatzeko gurutzadetan parte hartu zuten.

Signup and view all the flashcards

Urbano II.a

Kristauak Lur Santua askatzera bildu zituen Urbano II.ak.

Signup and view all the flashcards

Gurutzaden arrazoiak

Gurutzadetan parte hartzeko arrazoiak fede askatasuna, abentura nahiak eta aita santuaren deia ziren.

Signup and view all the flashcards

Kristau eta musulmanen arteko gatazkak

Kristau eta musulmanen borrokak sarraskiak, arpilatzeak eta suntsipena ekarri zituzten.

Signup and view all the flashcards

Kristau erresumak Lur Santuan

Kristauak Lur Santuan erresumak sortu zituzten eta haiek defendatzeko euren armada sortu zuten.

Signup and view all the flashcards

Monje-soldaduak

Kristau erresumak defendatzeko monje-soldaduak egin zuten ordena militarrak.

Signup and view all the flashcards

Heresiak

Erromako Eliza nagusitik aldendu ziren erlijio-korronteak, haren dogmak onartzen ez zituztenak.

Signup and view all the flashcards

Katarismoa

XII. mendean Frantziako hegoaldean sortu zen eta azkar hedatu zen heresiak.

Signup and view all the flashcards

Errefektorioa

Monasterio bateko gelak, non eguneroko bazkaria hartzen zuten fraideek.

Signup and view all the flashcards

Kapitulu-gela

Monaasterio bateko gelak, non komunitatearen bilera eta eztabaidak egiten ziren.

Signup and view all the flashcards

Ostatua

Monasterioetatik kanpoko bidaiari eta bisitarientzat zegoen gelak, ostatua eskaintzen ziena.

Signup and view all the flashcards

Scriptorium

Monasterio bateko gela, non liburuaren kopiak egiten zituzten.

Signup and view all the flashcards

Kristautasunaren hedapena

XI. eta XII. mendeen bitartean, Europa kristauaren mugak zabaldu ziren iparraldean eta ekialdean, katoliko alemaniarrak eta bizantziar ortodoxoak herri paganoak eta eslaviarrak kristautuz.

Signup and view all the flashcards

Girola

Eliza erromanikoaren absidearen inguruan eraikitako korridorea da. Erromesak aldare nagusia atzetik inguratu zezaten, erromesbideetan erriki zienten elizetan erantsi zen.

Signup and view all the flashcards

Zer dira Erromesguneak?

Erroma, Jerusalem eta Santiago de Compostela bezalako hiriak, non kristauen erlikia garrantzitsuak edo toki sakratuak aurkitzen ziren.

Signup and view all the flashcards

Zer dira Erromesbideak?

Erdi Aroan, kristauen erlikia eta toki sakratuak ikusteko eta gurtzeko egindako bidaiekin lotutako bideen sareak.

Signup and view all the flashcards

Erdi-Puntuko Arkua

Eliza erromanikoen arku mota nagusia da. Oin biribila du eta bi zutabeek edo pilareek osatzen dute. Edozein espazio mota, hala nola leihoak, ateak edo nabeak, elkarri lotzeko erabiltzen zen.

Signup and view all the flashcards

Ertz-Ganga

Eliza erromanikoan alboko nabeak estaltzen zituzten gangak dira. Erdi-puntuko arkuez osatutako ganba batean, arku horiek ganbarekin paraleloak dira.

Signup and view all the flashcards

Zer ziren Gurutzadek?

Kristauak musulmanak garaitzeko borroka armatuko kanpaina zirela, XII. mendetik XIII. mende arte.

Signup and view all the flashcards

Zein zen Gurutzadearen helburua?

Gurutzadek lur santua, hau da, Jerusalem eta bere inguruak, kristauengandik konkistatuta zeuden musulmanen eskuetatik berreskuratu nahi zuten.

Signup and view all the flashcards

Kanoi-Ganga

Eliza erromanikoan nabe nagusia estaltzen zuen ganba mota da. Erdi-puntuko arkuez osatutako ganba batean, arku horiek ganbarekin perpendikularrak dira.

Signup and view all the flashcards

Alboko Nabeak

Eliza erromanikoaren nabe nagusiaren alboetan eraikitzen diren espazioak dira. Alboko nabeak erdi-puntuko arkuz banatuta daude eta ertz-gangaz estalita daude.

Signup and view all the flashcards

Zer da arte erromanikoa?

Europako arkitektura estilo bat da XI. eta XII. mendeen artean nagusitu zena. Eraikuntza handi, sendo eta trinkoa du, gangak, arkeak eta kupulak bezalako elementuak ditu.

Signup and view all the flashcards

Nola hedatu zen arte erromanikoa?

Erromanikoa Europa osoan zabaldu zen, hainbat hiri eta lurraldetako estilo komun bat bihurtuz, batez ere erlijio-eraikinetan.

Signup and view all the flashcards

Nabe Nagusia

Eliza erromanikoaren nabe nagusia da. Eliza perimetroaren luzeran zehar hedatzen den espazio luzea da eta kanoi-gangaz estalita dago.

Signup and view all the flashcards

Transeptua

Eliza erromanikoaren elementu nagusia da. Eliza gurutzatuko bi besoak nabe nagusiarekin elkartzen diren lekuan kokatzen da. Normalean, nabe nagusia baino txikiagoa da eta, beraz, gurutzadura edo transeptu deritzo.

Signup and view all the flashcards

Zein izan zen arte erromanikoaren jatorria?

Cluny-ko beneditarren ordenak garatu zuen estiloa, eta erlijio-eraikuntzetan erabili zenetik, erromesbideetan eta beste leku sakratuetan hedatu zen.

Signup and view all the flashcards

Pilareak

Eliza erromanikoaren elementu nagusia da. Nabeak elkarrengandik bereizteko erabiltzen diren elementu bertikal masiboak dira.

Signup and view all the flashcards

Nolakoa da Eliza erromanikoaren oinplanoa?

Eliza erromanikoak gurutze latindarreko itxura dute: oinplano nagusi bat eta besoak, horien artean gurutzadura dago, gurutzearen sinboloa.

Signup and view all the flashcards

Fresko-pintura

Tenplu erromanikoen barruko eta kanpoko hormak apaintzeko erabiltzen zen pintura mota da. Kolore biziz margotutako irudiak zituen, adierazkortasun handiagoa izan zezaten.

Signup and view all the flashcards

Tenperatu-pintura

Tenperatu-pintura ohol-pintura egiteko erabiltzen zen. Teknika honetan, pigmentuak arrautza-gorringoz nahasten ziren, eta horrek pintura-geruza fina eta iraunkorra sortzen zuen.

Signup and view all the flashcards

Eskultura erromanikoaren funtzio didaktikoa

Erromanikoan, eskulturaren helburua ez zen soilik apaintzea, baita erlijiozko mezuak zabaltzea ere. Ikusleak erlijiozko istorioak ikasi eta uler ditzaten nahi zuten.

Signup and view all the flashcards

Hierarkia erromanikoan

Erromanikoan, pertsonaiak hierarkizatuta irudikatzen ziren. Garrantzitsuenen figurak handiagoak egiten ziren, eta gainerako pertsonaiak txikiagoak.

Signup and view all the flashcards

Eskultura erromanikoaren ezaugarriak: estiloa

Erromanikoan, figurak zurrunak eta eskematikoak dira, eta adierazpena gutxi dute. Aurpegierak uniformeak dira, eta ez dute emoziorik adierazten.

Signup and view all the flashcards

Tenplu erromanikoak: irudiko bibliak

Tenplu erromanikoetan, eskulturak eta pinturak elkarrekin lan egiten dute erlijiozko mezua transmititzeko. Eszenak, istorioak eta pertsonaiak islatzen dituzte, ikusleei Bibliako gertaerak azaltzeko.

Signup and view all the flashcards

Pintura erromanikoaren funtzio didaktikoa

Tenplu erromanikoetan, pinturak ez du soilik apaintzeko balio, baita erlijiozko ikasgaiak transmititzeko ere. Ikusleei erlijiozko irakaspenak eta dogmak ikas ditzaten nahi zuten.

Signup and view all the flashcards

Pintura erromanikoaren ezaugarriak

Tenplu erromanikoetan, pinturak eskulturaren ezaugarri berdinak ditu: estilo eskematikoa, adierazkortasun gutxi eta pertsonaiak hierarkizatuta.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Eliza eta Kleroaren Egitura

  • Aita Santua zen Erromako apezpiku garrantzitsuena eta kristau komunitateko buru gorena.
  • Kleroak bi adarretan banatzen zen: klero sekularra eta erregularra.
  • Klero erregularra ordenetan antolatuta zegoen, bakoitzak bere erregela zeukan, eguneroko betebeharrak eta zereginak zehaztuz.
  • Ordena erregularren buruan, abade edo abadesak zeuden, komentuak edo monasterioak zuzentzen zituzten.
  • Klero sekularra kardinalek, apezpikuek, artzapezpikuek eta apaizeek osatzen zuten.
  • Apezpikuek botere handia zuten beren elizbarrutian, parrokia asko kontrola zituzten eta apaizei fededunei arreta ematen zietela agindu zieten.

Elizaren Erdi Aroko Gizartean

  • Elizak botere politiko eta ekonomiko handia izan zuen.
  • Aita santuek parte hartzen zuten Estatu kristauen gaietan eta erregeen arteko liskarretan bitartekariak izan ziren.
  • Monasterio eta katedralek lur asko kontrolatzen zuten.
  • Elizak errentak kobratzen zizkien jopuei eta nekazariak hamarrena ordaintzen zuten.
  • Elizako jarduerak, hala nola errituak, eguneroko ekintza eta jaialdiak eramaten zituen kristautasunaren arabera.
  • Kanpaiek nekazarien eguneroko bizimodua markatzen zuten eta urteroko jaialdiak antolatzen zituzten, besteak beste Jesusen jaiotza.
  • Elizak gerretan ere parte hartzen zuen, tregoak ezartzen eta armadak antolatuz.

Monasterioak

  • Monasterioak, komentuak eta abadiak otoitz, meditazio eta lanen guneak ziren, non monjek, fraideek eta mojek bizi ziren.
  • Monjeak eta mojak gizarteko beste aukerak izaten zuten hezkuntzan, idazketan eta artean.
  • Monasterioak kultura zentroak ere ziren, non testuak kopiatu eta apaintzen ziren, miniaturak sortuz.
  • Horrela, Erdi Aroko intelektualen eta greko-erromatarren lan asko gorde ahal izan zen, bestela galduko bazen.
  • Gehienak latinez idazten zituzten, Elizaren hizkuntza baitzen.
  • Eraikuntza handiak eta konplexuak ziren, Eliza, klaustroa, errefektorioa (jantokia), kapitulu-gela, ostatuak, liburutegiak eta baratzeak tartean.

Elizaren Botere Politikoa

  • X. mendean, Inperio Santuko enperadoreek Eliza Katolikoaren Estatuen gaineko boterea zuten, aita santu barneko kargu garrantzitsuak izendatzeko eskubidea ere zeukaten.
  • XI. mendean, Gregorio VII.a aita santuak Erreforma bat hasi zuen, Inperio Santuko enperadorearen boteretik askatzeko, eta Elizaren instituzioak kontrola zein duen zehaztuz.
  • Erabaki zen aita santua kardinalek hautatuko zutela, ez enperadoreak.
  • Apezpikuak aita santuak izendatzen zituzten.
  • Inperio Santuaren eta aita santutzaren arteko liskarrak ondorengo mendeetan iraun zuten.
  • Eskumikazioa (eliza baten agintetik kentzea) oso indartsua zen, eta errege edo enperadore bat eskumikatzen bazen, haren mendekoak betebeharretatik askatuta zeuden.

Heresiak

  • XI. eta XV. mendeetan, heresiak sortu ziren kristau artean.
  • Heresiak beste dogma batzuk defendatzen zituzten korronte erlijiosoak ziren, hala nola Jesusen lehen dizipuluen bizimodura hurbiltzea (pobreziaren ideal barne)
  • Katarismoa izan zen heresiarik indartsuenetako bat.
  • XII. mendean sortu zen, Frantziako hegoaldean, eta azkar zabaldu zen.
  • Katarismoa bi mundu bereizi eta kontrakoak zirela aldarrikatzen zuen: Jainkoaren mundu spirituala eta gaizkiaren espirituen mendeko mundu materiala.
  • Aita Santuak heresia horren jarraitzaileak zigortu eta jazarri zituen.

Gurutzadak

  • Europako mugak hedatu ziren Iparraldean eta Ekialdean kristauak eta ortodoxoak hedapenaren bitartez.
  • Gurutzadak kristauen eta musulmanen arteko borroka militarrak izan ziren, Lur Santua musulmanei kendu eta kristauak konkistatzeko.
  • Lehen gurutzada (1095-1099) Urbanoi II.a aita santuak deitu zituen.
  • Kristauen eta musulmanen artean borroka gogorrak sortu ziren, eta suntsipen baten zatia izan zen.
  • Lur Santuan erresuma kristauak sortu ziren, eta ordena militarrak antolatu ziren defendatzeko.

Erromesbideak

  • Lur jakin batzuetan, santuen erlikiak edo toki kristau garrantzitsuak bisitatzeko aukera zegoen.
  • Erromesbide nagusiak Erroma, Jerusalem eta Santiago de Compostela ziren.
  • Erromesek ostatuak eta ospitaleak lortu zituzten monasterioetan.
  • Horrek hirien eta merkataritzaren garapenari eta ideia eta ezagutza trukeari laguntzen zion.

Arte Erromanikoa

  • Erromanikoa estilo erlijioso, nazioartekoa zen, eta Cluny ordenako benediktinoek erabili zuten monasterioetan.
  • Estilo hori Erdi Aroko Europako erromesbideetan erabili zen eraikin askotan..
  • Eraikinak handi eta harrizkoak ziren, sabai pisutsuak behar zuten, beraz, teknikak berreskuratu behar izan zituzten.
  • Kanpoaldeko horma lodiak eta kontrahormak oso eraikuntza sendoak eta trinkolak izan zitezkeen, eta argi gutxi sartzen zen barrura.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Eliza eta kleroaren egituraren azterketa PDF

Description

Quiz hau Eliza eta Kleroaren egituraren funtsa azalduko du. Aita Santua, kleroaren bi adarrei eta Erdi Aroko gizartean denbora batean izan zuten botereari buruz ikasiko dugu. Elizak gizartean izandako eragina eta egonkortasuna aztertuko ditugu.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser