2. Rachunek dochodu narodowego

Podręczniki

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R., "Ekonomia. Makroekonomia". Wydanie III, PWE, Warszawa 2003 i nowsze.
• Samuelson P.A., Nordhaus W.D., "Ekonomia". Tom 2, PWN, Warszawa 2004 i nowsze.
• Szczepaniec M., "Makroekonomia. Przewodnik", Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2014.
• Kwella E., "Teoria Makroekonomii". Tom 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002.

Sylabus

• Wprowadzenie do makroekonomii
• Rachunek dochodu narodowego
• Konsumpcja i inwestycje. Keynesowski model równowagi
• Budżet państwa i dług publiczny
• Polityka budżetowa
• Pieniądz i bankowość komercyjna
• Bank centralny i polityka pieniężna
• Zatrudnienie i bezrobocie
• Inflacja
• Niewidzialna ręka rynku - klasyczny model funkcjonowania gospodarki

Ekonomia jako dyscyplina naukowa

• Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (1776) - Adam Smith, "Bogactwo Narodów"
• Ekonomia klasyczna
• Liberalizm gospodarczy
• Niewidzialna ręka rynku

Przykład definicji ekonomii

• Ekonomia to nauka o dokonywaniu wyborów. Bada, w jaki sposób ludzie dobierają ograniczone zasoby, aby wytwarzać dobra.

John Maynard Keynes

• Autor książki "Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza" (1936)
• Zwolennik interwencjonizmu państwowego
• W latach 30. XX w. pojawił się wyraźny podział na mikroekonomię i makroekonomię.

Mikroekonomia a makroekonomia

• Mikroekonomia bada poszczególne rynki, zachowania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.
• Makroekonomia bada zachowania gospodarki traktowanej jako całość. Przedmiotem zainteresowania makroekonomii są m.in. PKB, inflacja i bezrobocie.

Ekonomia pozytywna a ekonomia normatywna

• Ekonomia pozytywna opisuje stan rzeczy (np. Stopa inflacji wynosi 4%).
• Ekonomia normatywna dotyczy ocen stanu rzeczy i sądów wartościujących (np. Stopa inflacji powinna wynosić 2,5%).

Zasoby (czynniki produkcji/czynniki wytwórcze)

• Ziemia - grunty i zasoby naturalne
• Praca
• Kapitał (fizyczny) - dobra trwałe, np. maszyny, budynki
• Organizacja/przedsiębiorczość (niektórzy dodają)
• Zasoby są wykorzystywane do wytwarzania dóbr. Dobra (towary i usługi) służą zaspokajaniu potrzeb. Zasoby są ograniczone, a potrzeby nieograniczone.

Główne cele makroekonomiczne

• Wysoki, rosnący poziom produkcji
• Wysoki poziom zatrudnienia, niski poziom bezrobocia
• Stabilny poziom cen
• Stabilny kurs waluty, zbilansowanie eksportu i importu

Narzędzia makroekonomii

• Polityka fiskalna (rządu)
• Polityka monetarna (banku centralnego)
• Polityka dochodowa (bezpośrednia kontrola cen i płac)
• Polityka w zakresie handlu zagranicznego, polityka kursowa

Zagregowany popyt (AD)

• Zagregowany popyt (łączny popyt, popyt globalny) to zależność między całkowitą ilością towarów i usług, jaką gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd chcą nabyć, a ogólnym poziomem cen.
• Składniki zagregowanego popytu: wydatki konsumpcyjne (C), wydatki inwestycyjne (I), wydatki rządowe (G), eksport netto (nX).

Determinanty zagregowanego popytu

• Dochody ludności
• Oczekiwania (np. dotyczące dochodów)
• Polityka gospodarcza państwa (fiskalna, monetarna)

Determinanty wzrostu zagregowanego popytu

• Wzrost dochodów ludności
• Oczekiwania (np. dotyczące wzrostu dochodów)
• Ekspansywna polityka państwa (fiskalna, monetarna)

Zagregowana podaż (AS)

• Zagregowana podaż (łączna podaż, podaż globalna) to zależność pomiędzy całkowitą wielkością produkcji (realnym PKB), jaką wszyscy producenci chcą zaoferować, a ogólnym poziomem cen.
• Determinanty zagregowanej podaży: rozmiary zasobów, technologia, koszty zasobów, regulacje państwa

Równowaga makroekonomiczna

• Wykres przedstawiający krzywą AS (krótkookresową – SAS) i AD w stosunku do realnego PKB

Model ruchu okrężnego

• Przedstawia przepływ strumieni rzeczowych i pieniężnych między różnymi podmiotami (np. gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami).
• Założenia: zamknięta gospodarka (brak eksportu i importu), gospodarka bez państwa, gospodarstwa domowe jako właściciele zasobów, gospodarstwa domowe wydatkują cały dochód.

Wydatki na towary i usługi

• Gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd

Inwestycje

• Wydatki przedsiębiorstw na budowle, budynki, ich wyposażenie, maszyny, urządzenia, środki transportu oraz wydatki na budowę domów i bloków mieszkalnych. Zmiana stanu zapasów również jest uwzględniona.

Wydatki państwowe (G)

• Wydatki na towary i usługi dokonywane przez państwo na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym (np. edukacja, drogi, obrona narodowa). Nie obejmują zasiłków, stypendiów, emerytur ani rent.

Dobra finalne a dobra pośrednie

• Dobra finalne – towary i usługi nabywane przez ostatecznych użytkowników (nie w celu dalszego przetwarzania czy odsprzedaży).
• Dobra pośrednie – nabywane w celu dalszego przetwarzania bądź sprzedaży.
• PKB to wartość wytworzonych dóbr finalnych.

Metoda dochodowa

• W celu policzenia wartości produkcji metodą dochodową dodajemy wynagrodzenia czynników wytwórczych (np. renty, płace, zysk, dywidendy, procenty).

Wartość dodana

• Przyrost wartości dóbr w wyniku danego etapu przetwarzania. To różnica między ceną sprzedaży na danym etapie a ceną zakupu dóbr na poprzednim etapie.

Nominalny PKB a realny PKB

• Nominalny PKB – mierzony w cenach bieżących, zmiennych w danym okresie.
• Realny PKB – mierzony w cenach stałych z roku bazowego.
• Deflator PKB to stosunek nominalnego PKB do realnego PKB.

Nominalny PKB Polski

• Wartości nominalnego PKB Polski z lat 1990, 1991 i 2023 (w mld zł). Z podaniem źródła.

Pozostałe wskaźniki

• Produkt narodowy brutto (PNB) – całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług. PNB to PKB powiększony o dochody netto z tytułu własności za granicą.
• Dochód netto z tytułu własności za granicą to różnica pomiędzy dochodami podmiotów krajowych z zagranicy a dochodami obcych państw w danym kraju.
• Produkt narodowy netto (PNN) i dochód narodowy (DN)

PKB w cenach bieżących za 2022 r.

• PKB w cenach bieżących (w mld USD) dla Stanów Zjednoczonych, Chin i Japonii z podaniem źródła.

PKB wg parytetu siły nabywczej za 2022 r.

• PKB wg parytetu siły nabywczej (w mld dolarów międzynarodowych) dla Chin, Stanów Zjednoczonych i Indii z podaniem źródła.

PKB per capita wg parytetu siły nabywczej za 2022 r.

• PKB per capita (w dolarach międzynarodowych) dla różnych krajów (np. Luksemburg, Irlandia, Singapur, Katar, Stany Zjednoczone, Polska, Chiny, Indie). Z podaniem źródła.

PKB per capita wg parytetu siły nabywczej za 2022 r., EU-27 = 100

• PKB per capita (w stosunku do EU-27 = 100) dla kolejnych krajów. Z podaniem źródła.

PKB Polski w cenach bieżących za 2023 r.

• Wartość PKB Polski w 2023 roku (w mld zł) z podaniem źródła.

Zmiana realnego PKB Polski

• Zmiana realnego PKB Polski w 2023 roku w porównaniu do 2022 i 2021 roku, wyrażona w procentach.