Экология негіздері мен терминдері
28 Questions
10 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Экология терминін алғаш ұсынылған ғалым кім?

  • И.Шмидт
  • Д.Ламарк
  • Э.Геккель (correct)
  • А.Тенсли

Аутэкология бөлімінің зерттеу обьектісі қандай?

  • экожүйелер
  • қауымдастықтар
  • ағзалар (correct)
  • популяциялар

Синэкология бөлімінің зерттеу обьектісі не?

  • бірыңғай түрлер
  • популяциялар
  • қауымдастықтар (correct)
  • ағзалар

Абиотикалық факторларға қандай элемент жатады?

<p>температура (D)</p> Signup and view all the answers

Комменсализм қай фактордың мысалы болып табылады?

<p>биотикалық (D)</p> Signup and view all the answers

Популяцияның тұрақты деп аталу үшін туылу және өлім саны қандай қатынаста болуы керек?

<p>туылу саны мен өлім-жітім саны шамамен тең (D)</p> Signup and view all the answers

Экожүйенің абиотикалық компонентінің мысалы қандай?

<p>топырақ (D)</p> Signup and view all the answers

Қазақстанда басты су артериясы ретінде қандай өзен аталады?

<p>Иртыш (D)</p> Signup and view all the answers

Озон қабатының атқаратын қызметі неде?

<p>ультракүлгін сәулелерден қорғау (D)</p> Signup and view all the answers

Парниктік эффекттің түзілуінде негізгі рөл атқаратын қосылыс қандай?

<p>көміртек диоксиді (D)</p> Signup and view all the answers

Экологиялық мониторингтің мақсаты неде?

<p>антропогенді әсерді зерттеу (A)</p> Signup and view all the answers

Суды тазалаудың нейтрализация әдісі қандай?

<p>химиялық (D)</p> Signup and view all the answers

Қазақстандағы алғашқы қорық қандай?

<p>Ақсу-Жабағалы (D)</p> Signup and view all the answers

Тірі ағзаларды қоршап, онымен тікелей бөлігін атаңыз.

<p>мекендейтін орта (C)</p> Signup and view all the answers

Биоценоз термині кімнің авторы?

<p>К.Мебиус (C)</p> Signup and view all the answers

Тропосфера қандай қабатқа жатады?

<p>Жер бетіне ең жақын қабат (A)</p> Signup and view all the answers

Адамдардың биосфераға оң әсері неге негізделеді?

<p>Табиғи ресурстарды қалпына келтіру (A)</p> Signup and view all the answers

Рекультивация әдісінің негізгі мақсаты қандай?

<p>Жер өнімділігін қарғау және сақтау (A)</p> Signup and view all the answers

Ластану дегеніміз не?

<p>Физикалық, биологиялық және химиялық агенттердің ортаға енуі (A)</p> Signup and view all the answers

Биосферадағы үлкен зат айналымының атауы не?

<p>Геологиялық (D)</p> Signup and view all the answers

Экологиялық мониторинг не үшін қажет?

<p>Қоршаған табиғи ортаны қорғау үшін (D)</p> Signup and view all the answers

Азаматтық қорғаныс құрамаларының негізгі міндеттері қандай?

<p>Жауап беру мен көмек көрсету (B)</p> Signup and view all the answers

Төтенше жағдайлар туралы заң қандай жылы қабылданды?

<p>1996 (A)</p> Signup and view all the answers

Тіршілік қауіпсіздігінің негізгі мақсаты не?

<p>Адамды қоршаған ортаның зиянды әсерлерінен қорғау (D)</p> Signup and view all the answers

Жер сілкінісінің өзі қандай ауытқу түріне жатады?

<p>Сейсмикалық (D)</p> Signup and view all the answers

Детритофагтар қандай организмдер болып табылады?

<p>Шіріген өсімдіктермен қоректенетін организмдер (C)</p> Signup and view all the answers

Кенеттен пайда болатын зілзала дегеніміз не?

<p>Материалдық құндылықтардың жоғалуы мен өлім-жітім (A)</p> Signup and view all the answers

Табиғи сипаттағы төтенше жағдай қанша түрге жіктеледі?

<p>4 (B)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Э. Геккель

Экологиялық ғылымның негізін қалаушы және "Экология" терминін алғаш рет қолданған ғалым.

Экология

Тірі ағзалардың өзара әрекеттесуі мен қоршаған ортамен байланысын зерттейтін ғылым.

Аутэкология

Экологияның бөлімі, жеке ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейді.

Демэкология

Экологияның бөлімі, попyляциялардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейді.

Signup and view all the flashcards

Синэкология

Экологияның бөлімі, қауымдастықтардың қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейді.

Signup and view all the flashcards

Абиотикалық факторлар

Тірі ағзалардың тіршілігіне әсер ететін тірі емес факторлар. Мысалы: температура, жарық, ылғалдылық.

Signup and view all the flashcards

Биотикалық факторлар

Тірі ағзалардың бір-біріне әсер ететін факторлар.

Signup and view all the flashcards

Антропогендік факторлар

Адамның әрекетінен туындайтын экологиялық факторлар.

Signup and view all the flashcards

Популяцияға тән белгілер

Популяцияның негізгі сипаттамаларын анықтайтын олардың саны, жастық құрамы, туу және өлім көрсеткіштері.

Signup and view all the flashcards

Популяция

Белгілі бір аймақты мекендейтін бір түрдің ағзаларының жиынтығы.

Signup and view all the flashcards

Тұрақты популяция

Туу саны өлім санымен теңескен популяция.

Signup and view all the flashcards

Экожүйе

Тірі ағзалар мен олардың мекендейтін ортасының бір-бірімен тығыз байланысқан жүйесі.

Signup and view all the flashcards

Экожүйенің биотикалық компоненті

Экожүйені құрайтын тірі ағзалар.

Signup and view all the flashcards

Экожүйенің абиотикалық компоненті

Экожүйені құрайтын тірі емес компоненттер. Мысалы: топырақ, су, ауа.

Signup and view all the flashcards

Вернадский биосферада бөлген тірі заттар функциясы

Тірі ағзалардың әр түрлі қызметтерін сипаттайтын факторлар, мысалы, газ алмасу, заттарды шоғырландыру және тотығу-тотықсыздану реакциялары

Signup and view all the flashcards

Биоценоз терминінің авторы кім?

Немец ғалымы, биоценоз терминін ұсынған. Ол биоценозды сулы ортадағы барлық тірі ағзалар мен оларды қоршаған ортадан тұратын күрделі жүйе деп атады.

Signup and view all the flashcards

Атмосфераның Жер бетіне ең жақын қабаты?

Жер бетіне ең жақын қабат, онда ауа райы құбылыстары жүреді және тірі организмдердің негізгі көпшілігі орналасқан

Signup and view all the flashcards

Адамның биосфераға оң әсері?

Адамдардың биосфераға әсер етуінің оң жақтары. Мысалы, табиғи ресурстарды қалпына келтіру, қоршаған ортаны жақсартуға бағытталған іс-әрекеттер

Signup and view all the flashcards

Рекультивация әдісінің қызметі?

Жердің өнімділігін сақтауға және қалпына келтіруге бағытталған іс-әрекет. Мысалы, топырақтың құнарлылығын арттыру, шөлейттенуді тоқтату

Signup and view all the flashcards

Қоршаған ортаның химиялық ластануы?

Қоршаған ортаға зиянды әсер ететін химиялық заттар. Мысалы, ауыр металдар, пестицидтер, пластмасса - қоршаған ортаны ластайды

Signup and view all the flashcards

Биосфера қабатындағы ақыл-ой сферасы?

Ақыл-ой сферасы, адамзаттың ғылыми, мәдени және технологиялық дамуы биосфераға әсер ететін кезең

Signup and view all the flashcards

Жер бетіндегі жасыл өсімдіктердің бірінші ретті өнімнің биомассасының жиналуының энергетикалық көзі?

Күн сәулесі - өсімдіктер арқылы энергия алудың негізгі көзі. Фотосинтез арқылы өсімдіктер күн энергиясын химиялық энергияға айналдырады

Signup and view all the flashcards

Антропогендік факторларға жататындар?

Адамның әсері. Мысалы, өндіріс қалдықтары, ауыл шаруашылығында химиялық заттардың қолданылуы - қоршаған ортаны ластайды

Signup and view all the flashcards

Экологиялық ортаның биотикалық факторлары?

Тірі организмдердің қоршаған ортаға әсер етуінің түрлері. Мысалы, фитогендік - өсімдіктер, зоогендік - жануарлар, микробиогендік – микроорганизмдер

Signup and view all the flashcards

Ормандарды шабу қандай экологиялық факторға жатады?

Адамның іс-әрекеті. Мысалы, ормандарды кесу, өзендерді құрғату, жануарларды аулау - қоршаған ортаға кері әсер етеді

Signup and view all the flashcards

Ағзалардың тіршілігіне қолайлы экологиялық фактордың қарқындылығы?

Экологиялық фактордың тірі организмге ең қолайлы әсер ететің күші. Оптимумда организм жақсы өсіп, дамиды және көбейеді

Signup and view all the flashcards

Биоценозда түрдің алатын орны?

Биоценоздың қалыптасуына бағытталған факторлар. Мысалы, азық-түлік, жауынгер, бәсекелестер

Signup and view all the flashcards

Атмосфера қабаттарын ата?

Атмосфераның әр қабатының ерекшеліктері. Мысалы, тропосфера - ауа райы қабаты, стратосфера - озон қабаты

Signup and view all the flashcards

Табиғатты қорғаудың қалдықсыз технологияны құрумен айналысатын түрі?

Табиғатты қорғаудың ғылыми негіздеріне негізделген әдістері. Мысалы, қалдықсыз технология, табиғи ресурстарды үнемдеу, биологиялық әртүрлілікті сақтау

Signup and view all the flashcards

Биосферадағы үлкен зат айналымының атауы?

Биосферадағы барлық заттардың айналым процесі, ол өте ұзақ және Жердің геологиялық тарихымен байланысты

Signup and view all the flashcards

Қоршаған ортаны қорғауда жалпы бақылау шаралары?

Қоршаған ортаның жағдайын бақылау және болжау. Экологиялық мониторинг - қоршаған ортаны қорғауға бағытталған мониторинг

Signup and view all the flashcards

Ластану дегеніміз?

Қоршаған ортаға зиянды әсер ететін физикалық, химиялық немесе биологиялық заттардың енуі. Мысалы, ауаның, судың немесе топырақтың ластануы

Signup and view all the flashcards

Шіріген өсімдіктермен қоректенетін организмдер?

Шіріген өсімдіктер мен жануарлар қалдықтарымен қоректенетін организмдер. Мысалы, жәндіктер, құрттар және саңырауқұлақтар

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Экология термині мен бөлімдері

  • Экология терминін алғаш рет Э. Геккель ұсынған
  • Экология — тірі ағзалардың қоршаған ортамен қарым-қатынасы туралы ғылым
  • Аутэкология — ағзалардың зерттеу обьектісі
  • Демэкология — популяциялардың зерттеу обьектісі
  • Синэкология — қауымдастықтардың зерттеу обьектісі

Абиотикалық және биотикалық факторлар

  • Абиотикалық факторларға температура жатады
  • Биотикалық факторларға комменсализм жатады
  • Антропогендік факторларға өнеркәсіптің дамуы жатады
  • Экологиялық фактор — тіршілік ету ортасының жағдайы

Популяцияның сипаттамалары

  • Популяцияға тән белгілер: барлық аталғандар, жастық құрамы, даралар саны, өлім-жітім мөлшері

Жер планетасының экологиялық мәселелері

  • Қазақстандағы негізгі экологиялық мәселе - сапалы тұшы судың жетіспеуі
  • Жер планетасының экологиялық мәселелерінің зерттеу обьектісі — әлемдік экология

Экожүйе компоненттері

  • Экожүйенің негізгі функционалды бірлігі — экожүйе
  • Экожүйенің биотикалық компоненті — тірі ағзалар
  • Экожүйенің абиотикалық компоненті — топырақ

Су ресурстары мен Қазақстан

  • Су ресурстарының механикалық ластануы — судың әртүрлі заттармен және қатты қалдықтармен ластануы
  • Қазақстанның басты су артериясы — Ертіс

Ресурстар

  • Сарқылмайтын ресурстарға күн энергиясы жатады
  • Сарқылатын, бірақ қалпына келетін ресурстарға өсімдіктер жатады
  • Минералды ресурстарға мұнай және тас көмір жатады.

Продуценттер

  • СО2 сіңіріп, оттегі бөліп шығаратын табиғи ресурс — продуценттер

Стратосфера мен Озон қабаты

  • Стратосфераны әр 1000 м биіктікте температураның 50С төмендеу қасиеті сипаттайды
  • Озон қабатының атқаратын қызметі - ультракүлгін сәулелерді сіңіру

Биосфера және атмосфера

  • Биосфера құрамына тірі заттар, биогенді заттар және биокосты денелер кіреді
  • Гидросфера — биосфераның 75% бөлігін алып жатыр
  • Атмосфера қабаттары: тропосфера, стратосфера, мезосфера, термосфера, экзосфера

Экологиялық мониторинг

  • Экологиялық мониторинг — қоршаған табиғи ортаны қорғауда жалпы бақылауіс стратегиясы

Төтенше жағдайлар

  • Төтенше жағдайлардың келесі түрлері бар: объектлік, жергілікті, аумақтық және кең ауқымды
  • Тіршілік қауіпсіздігі адамның өмір сүру ортасымен қауіпсіз қарым-қатынасына және оның қорғалуына бағытталған шаралар
  • Төтенше жағдай кезіндегі тәуекелділік сипаттамасы — физикалық немесе заң тұлғасының әрекеті нәтижесінде адам өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға, мемлекеттік мүлікке төнетін қауіпті анықтау

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Экология сұрақтар PDF

Description

Бұл викторина экологияның негізгі терминдері мен бөлімдерін қамтиды. Экологияның аутэкология, демэкология, және синэкология сияқты негізгі аспектілерін зерттей отырып, экологиялық факторлар мен популяциялардың сипаттамаларын білуге көмектеседі.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser