Экология һәм аутэкология
56 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Жер сілкінісі кезінде бөлініп шыққан қуат немен өлшенеді?

  • Жерасты шкаласы
  • Дека шкаласы
  • Рихтер шкаласы (correct)
  • Кельвин шкаласы

    • Фосфорорганикалық заттарға жатады?

  • Ацетилен
  • Күкірт қышқыл
  • Зарин, зоман (correct)
  • Синилді қышқыл

    • Жер қыртысының жер астылық дүмпулері қалай аталады?

  • Жердің дүмпуі
  • Геологиялық өзгерістер
  • Жер сілкінісі (correct)
  • Сейсмикалық толқын

    • Сәулеленудің алғашқы реакциясы қандай?

    <p>Құсу</p> Signup and view all the answers

    Күн сәулелері ағзаға әсер еткен кездегі күй нені білдіреді?

    <p>Күн өтуі</p> Signup and view all the answers

    Адамның ұлпалары мен мүшелерінің зақымдалуы қалай аталады?

    <p>Жарақат</p> Signup and view all the answers

    Смог не болып табылады?

    <p>Ауаның қатты ластануы</p> Signup and view all the answers

    Жарақатты шокты емдеу үшін қай препарат қолданылады?

    <p>Промедол</p> Signup and view all the answers

    Экожүйедегі эволюция процесінің қарапайым бірлігі не?

    <p>Популяция</p> Signup and view all the answers

    Биоценоз терминінің авторы кім?

    <p>К. Мебиус</p> Signup and view all the answers

    Тірі ағзалар жиынтығы дегеніміз не?

    <p>Биоценоз</p> Signup and view all the answers

    Бастапқы сукцессия қайда басталады?

    <p>Жалаңаш тау немесе топырағы жоқ беттің үстінде</p> Signup and view all the answers

    Қандай ағзалар гетеротрофтарға жатады?

    <p>Барлық жануарлар</p> Signup and view all the answers

    Биосфераның негізгі компоненты нәрсә?

    <p>Тірі затлар</p> Signup and view all the answers

    Биосфераның даму сферасы ничек атала?

    <p>Ноосфера</p> Signup and view all the answers

    Пессимум зонасы дегеніміз не?

    <p>Ағзаның өте нашар жағдайда тіршілік етуі</p> Signup and view all the answers

    Тірі ағзалар арасындагы тарихи формация ничек атала?

    <p>Биогеоценоз</p> Signup and view all the answers

    Автотрофтарға жататын ағзалар қандай?

    <p>Өсімдіктер және жасыл балдырлар</p> Signup and view all the answers

    Экожүйе терминін кім енгізген?

    <p>А. Тенсли</p> Signup and view all the answers

    Кем биогеохимия принципын ясаган?

    <p>В. Вернадский</p> Signup and view all the answers

    Өсімдіктердің алдына қойылған экологиялық рөл қандай?

    <p>Продуценттер</p> Signup and view all the answers

    Биогеоценология нәрсәне өйрәнә?

    <p>Биогеоценоз законнары</p> Signup and view all the answers

    Фотосинтез нәтиҗәсендә күләменә нинди оттек бүлеп чыгара җитештерүче органик затлардан булуы мөмкин?

    <p>430-470 млрд т</p> Signup and view all the answers

    Табигый җир белән бәйле химик элементләр алмашауы ничек атала?

    <p>Биогеохимик процесс</p> Signup and view all the answers

    Гумус нәрсә тарафыннан барлыкка килә?

    <p>Үсемлекләрнең җир асты органик материаллары</p> Signup and view all the answers

    Канцероген нәрсә ул?

    <p>Катерле авырулар тудыручы фактор</p> Signup and view all the answers

    Биосфера ничәнче елда барлыкка килде?

    <p>3,8 миллиард ел</p> Signup and view all the answers

    ТЖ ескерту және болдырмау бойынша ҚР-да кайсы мемлекеттік жүйе бар?

    <p>Азаматтық қорғаныс</p> Signup and view all the answers

    Табиғи апаттар қатарына не жатады?

    <p>Жер сілкінісі</p> Signup and view all the answers

    Ядролық зақымдалу ошағы неше аймаққа бөлінеді?

    <p>4</p> Signup and view all the answers

    Папуляция дегеніміз не?

    <p>Бір түр дараларының шағын тобы</p> Signup and view all the answers

    Хлор әсер еткенде тыныс алу жолдарын қалай қорғауға болады?

    <p>2% ас содасы ерітіндісіне малынған таңғышты қолдану</p> Signup and view all the answers

    Азаматтық қорғаныс басшылығын кім жүргізеді?

    <p>ҚР Президенті</p> Signup and view all the answers

    Кәсіпорынның химиялық апаты қай түрге жатады?

    <p>Техногенді апат</p> Signup and view all the answers

    Қаладағы тез әрекет ететін отрядтың құрамында қанша адам болуы тиіс?

    <p>50-ден кем емес</p> Signup and view all the answers

    Ноосфера терминін ғылымға кім енгізді?

    <p>П.Тейяр де Шарден</p> Signup and view all the answers

    Ауаның құрамындагы оттегенең проценты ничә?

    <p>21%</p> Signup and view all the answers

    Экологиядә парниктік эффектны нәрсә дип атала?

    <p>Атмосферада көмір кышқыл газының көбеюе</p> Signup and view all the answers

    Экологиялық дағдарыс ничек атала?

    <p>Табигый һәм антропоген эффектлары һөҗүмендә балансның бозылуы</p> Signup and view all the answers

    Топырак түзілуе никадәр вакытта бара?

    <p>300 елда 0,5-2 см</p> Signup and view all the answers

    Дегумуфикация процессы нәрсәне аңлата?

    <p>Гумустың юкка чыга</p> Signup and view all the answers

    1973 елда беренче чиратта нинди экологиялық оешма эшли башлады?

    <p>Халыкара табигатьне саклау одагы</p> Signup and view all the answers

    Табигый ресурслар мониторингы нәрсәләрне үз эченә ала?

    <p>Ресурсларның санын һәм сыйфатын контрольдә тоту</p> Signup and view all the answers

    Семей полигонында ничә атомик җарылу сынау үткәрелде?

    <p>400 дән артыграк</p> Signup and view all the answers

    Пестицидләр нәрсәгә кулланыла?

    <p>Зиянкешләрдән һәм авырулардан сакларга</p> Signup and view all the answers

    Қазақстанда экологиялық апат зоналарының саны ничә?

    <p>4</p> Signup and view all the answers

    Гетеротрофтарның яшәү рәвеше ничек аңлатыла?

    <p>Дайын органик матдәләрне куллану</p> Signup and view all the answers

    Эврибионтлар үзләрен ничек хис итә?

    <p>Киң мохит шартларын кулланалар</p> Signup and view all the answers

    Стенобионтларның хиссе көчле мохит шартларында ничек билгеләү мөмкин?

    <p>Озын мохиттә яшәргә сәләтсез</p> Signup and view all the answers

    Популяция гомеостазы нәрсәне аңлата?

    <p>Агызманың үз-үзен тоту сәләте</p> Signup and view all the answers

    Тер бөлінуе нәрсәне аңлата?

    <p>Басым шартларына адаптация</p> Signup and view all the answers

    Минут momenten ничек билгеләнә?

    <p>Табигый циклларның узу вакытын</p> Signup and view all the answers

    Паразитизм нәрсәне аңлата?

    <p>Бер түрнең файда алуы, икенчесенә зыян китерүе</p> Signup and view all the answers

    Гаузе ережәсе нәрсәне аңлата?

    <p>Ике антагонист популяциясе бергђ яшәмми</p> Signup and view all the answers

    Бәсекелестік нәрсәне аңлатып бирә?

    <p>Агызманың ресурслар өчен ике яктан яраклашыу</p> Signup and view all the answers

    Толеранттылық законын кем бар?

    <p>В.Э.Шелфорд</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    Экология

    • Экология фәнені тирә ағзаларның бер-берлеш тәкъвасын, аралашыгын вэ тирә-юньк мөхит белән бәйләнешен тикшерә.
    • Тәбигать кануннарын төзүче – Б. Коммонер.
    • Экология терминнән беренче тапкыр файдаланган гәлим – Э. Геккель.
    • Экология термины 1866 елда кертүлгән.

    Аутэкология

    • Аутэкология – тупшак ағзалар вэ яки бер төрне тикшерә.

    Демэкология

    • Демэкология – халык экологиясы, ягъни халыкны тикшерә.

    Синэкология

    • Синэкология – ағзалар берләшмәләрен тикшерә.

    Урбоэкология

    • Урбоэкология – шәһәрләрне вэ аларны укыту процесшләрен тикшерә.

    Экология термины

    • 1927 елда Ч. Элтон беренче тапкыр экология китабын бастырган.
    • "Биосфера" терминнән беренче тапкыр Э. Зюсс файдаланган.
    • В. Вернадский биосфера фәненә нигез салган.

    Төр

    • Төр – ареалда үрсетеп торучы вэ уртак нәселе булган бусалай ағзалар тобы.

    Экология факторлар

    • Экология факторлар – бер тирә-юньк мөхитнең ағзаларға кысым ясаучы касиетләре вэ компонентлары.

    Абиотикалық фактор

    • Абиотика факторлар – тирә-юньк мөхитнең жансыз компонентлары. (мисал: температура, су, җил).

    Биотикалық фактор

    • Биотика факторлар – тирә-юньк мөхитнең тире ағзалары. (мисал: азык-төлек тәкъвимнәре).

    Антропоген фактор

    • Антропоген факторлар – кеше җәмгыяте кысым күрсәткән күренекле факторлар. (мисал: авыл хуҗалыгы, җәмгыять үсеннән).

    Фотопериод

    • Фотопериод – күн көннәременә ағзаларны яулап үрсеп булуы.

    Биосфера

    • Биосфера- җир бетендәге яни, тире вэ жансыз ағзаларның дөньяны төзеп ясалауы. Биосфераның киңлеге- 10-11 км тереңлектә вә 25 км атмосферада.

    Биосфераның компоненты

    • Биосфераның төп компонентлары: тірі затлар

    Биоценоз

    • Биоценоз - ягъни, ағзалар яки экожүйенің берлегннннән торган биология.

    Экожүйе

    • Экожүйе – жанды һәм жансыз ағзаларның бәйләнешле системаһы.

    Трофк тізбек

    • Трофк тізбек – затларны йоттып алган ағзалар арасында тәкъвимнәр. (мисал: өсэмдіктер, мәләннәр, йоттып алган хайваннар).

    Популяция

    • Популяция – ортак төрдән торган, ортак географик урыннарда яшәүче, бер үрсеп торуына үзара бәйләнешле ағзалар тобы.

    Биогеоценоз

    • Биогеоценоз - биосфераның бер өлеше буларак, тери вэ жансыз ағзалар арасындагы катнашын күрсәтә.

    Экология валенттілік

    • Экология валенттілік- ағзамның тирә-юньк мөхитнең бер генә өлешендә яшәү мөмкинлеген аңлата.

    Озон катламының бозулышы

    • Озон катламының бозулышы- халыкның тирә-юньнек мөхиткә тәсир итешү нәтиҗәсендә, озон катламында бозулышка китерә.

    Смок

    • Смог – тирә-юньнек мөхитнең, тәбигатьтең вэ кешннән катларган озынлыклар.

    Қосымша материалдар

    • Төрле факторлар
    • Табиғи ресурстар билгеләмәләре
    • Климат

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Related Documents

    Жауаптар экология PDF

    Description

    Экология фәненең төп төшенчәләрен өйрәнегез, шул исәптән аутэкология, демэкология, синэкология һәм урбоэкология. Тест экология термины, факторлары һәм төрләрен тормышка ашыра. Сораулар аша экосистемаларның тотрыклылыгын тикшерегез.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser