Economie I - Speltheorie en Marktwerking

Economie I (BESPO1173- BESPO1173A) - Speltheorie en Marktwerking

• Coördinatieprobleem: Het referentieprobleem in de economie
• Economische wetenschap (Colander, 2006): De studie van hoe mensen hun wensen en verlangens coördineren, rekening houdende met beslissingsmechanismen, sociale gebruiken en politieke realiteiten van de samenleving.
• Hoofdstukken 3 & 4: Bespreken markten en prijsmechanismen die de coördinatie tussen kopers en verkopers organiseren.
• Markten: Als concept beperkt om verschillende vormen van menselijke coördinatie te bestuderen.
• Oplossing: Speltheorie, initieel een hobbydiscipline onder wiskundigen, gebaseerd op bordspellen en de analyse van economisch gedrag.
• Speltheorie (Von Neumann & Morgenstern, 1944): Toegepast op economisch gedrag, een wiskundige toolbox voor strategisch gedrag sinds de jaren '50.
• Individuele beslissingen: Studenten geven zakgeld uit in een boekhandel, daarbij maximizeren ze hun nut binnen hun budget door boeken te kiezen die hen het meeste nut opleveren; zolang er geen andere student hetzelfde boek wil, is er geen sociale interactie en hoeven ze geen rekening te houden met anderen. Keuzes worden complexer/interessanter met interactie, en optimale keuzes hangen af van de keuzes van anderen.
• Speltheorie - Inhoudstafel: Het gevangenendilemma, coördinatiespelen, speltheorie en marktwerking, bindende afspraken, sociale normen en overheidsinterventie, en samenwerking.
• Spelers, acties en resultaten: Spel = situatie waarbij rationele beslissingsnemers acties ondernemen (keuzes), rekening houden met reacties van andere spelers om een zo goed mogelijk resultaat (payoff) te bereiken.
• Resultatenmatrix (pay-off matrix): Geeft een uitkomst voor elke speler rekening houdend met de combinaties van alle spelers. Strategie = actieplan.
• Het gevangenendilemma: Bekennen is de beste optie voor speler 1 ongeacht wat speler 2 doet; 'bekennen' = dominante strategie; 'ontkennen' = ondergeschikte strategie. Individuele rationaliteit leidt tot collectieve irrationaliteit.
• Nash-evenwicht: Een combinatie van strategische keuzes waarbij geen enkele speler zijn strategie wil veranderen gegeven de strategie van de andere spelers.
• Het belang van coördinatie: Het blijft vaak een uitdaging om het gedrag van verschillende spelers op elkaar af te stemmen. Zie bijvoorbeeld coördinatiespelen met strategieën voor voetbal of bioscoop. Coördinatie kan gemakkelijker door afspreken, maar afspraken zijn niet altijd nodig. Technologie (bijv. VHS vs. Video 8, Azerty vs. Qwerty) kan een voorbeeld van coördinatie worden. Coördinatie is belangrijk in vele situaties waarbij deelnemers afgestemd moeten zijn. Het kan moeilijk zijn om te bepalen welk Nash-evenwicht gekozen zal worden (bijv. links vs rechts rijden)
• Het belang van normen: Sociale normen kunnen bepalen wie leidt en wie volgt. Simultaan vs. sequentieel spel (leider eerst, dan volger). Een spel kan eenmalig of herhaald zijn, en normen (bijv. elk om beurt kiezen) kunnen de oplossing bieden voor het verdelingsprobleem.
• Bindende afspraken, sociale normen en overheidsinterventie: Gevangenendilemma en 'battle of the sexes' leren dat een dominante uitkomst niet altijd de beste is en dat coördinatie naar een betere uitkomst niet altijd evident is. Afspreken soms ongeloofwaardig of moeilijk; verdelingsprobleem bv. bij 'battle of sexes'. Afspraken gemakkelijker bij herhaalde interactie. Normen en instituties kunnen 'efficiëntie' verbeteren (bv.: overheid als economische agent met dwangmacht).
• Experimenten: Het Publieke Goed Spel: Soms goede samenwerking, maar soms niet. Welke factoren verklaren succes in samenwerking? Experimenten in een laboratorium om de context te controleren; publieke goedspel, uitbereiding gevangenendilemma met meerdere personen en acties. Resultaten variëren: hangt af van parameters (bijv. aantal deelnemers, mogelijkheid tot straffen); bijdragen dalen soms met herhalingen, eigenbelang speelt een rol. Aantal deelnemers, mogelijkheid tot straffen, etc. spelen een rol.

Speltheorie en marktwerking (lezen, niet voor examen)

• Dit onderwerp is niet verder uitgewerkt in de gegeven slides.