Dula sa Panahon ng Katutubo

Narito ang mga study notes na hango sa iyong ibinigay:

Dula sa Panahon ng mga Katutubo

• Bago dumating ang mga Kastila, ang buhay ng mga katutubo ay umiikot sa ritwal, sayaw, at awit, na nauukol sa iba't ibang aspeto ng buhay.
• Ang mga katutubo ay likas na mahilig sa awit, sayaw, at tula, na nagbigay-daan sa pagkabuo ng dula.
• Ang mga awiting-bayan ay mga anyo ng tula na may damdamin, na ipinahihiwatig ng tugtugin at indayog.
• Ayon kay Epifanio delos Santos Cristobal, ang mga awiting-bayan ay maaaring uriin sa mga sumusunod:
  • Soliranin - awit sa paggaod
  • Talindaw - awit sa pamamangka
  • Diona - awit sa panliligaw at kasalan
  • Uyayi - awit sa pagpapatulog ng bata
  • Dalit - himno
  • Kumintang - awit sa pakikidigma
  • Sambotani - awit sa pananaig
  • Kundiman - awit sa pag-ibig
  • Holohoo - awit na pampatigil sa pag-iyak ng sanggol.
  • Umbay - malungkot na awit, awit ng naulila
  • Umiguing - awit ng mananahi
  • Ombayi at Sambitan - awit ng mga kaibigan at kamag-anak kapag may namatay
  • Tagulaylay - inaawit kapag may namatay.
• Ang mga katutubong sayaw ay naglalarawan ng iba't ibang aspeto ng buhay.
• Ilan sa mga ito:
  • Balitaw (Bisaya) - isinasayaw ng magkaharap na lalaki at babae habang umaawit at nagliligawan.
  • Tiklos (Leyte) - isinasayaw kapag naghahanda sa pagtatanim at paglilinis ng bukid at gubat.
  • Pondang-pondang (Antique) - isinasayaw ng mga bagong kasal.
  • Sayaw sa Palay at Sayaw sa Salakot - naglalarawan ng mga lalaki at babaeng nagtatanim ng palay.
  • Tinikling - sayaw ng mga Bisaya gamit ang dalawang kawayan, ginagaya ang kilos ng ibong may mahabang binti.
  • Kinnotan (Ilokano) - ginagaya ang taong kinagat ng langgam.
  • Diwata (Subanon) - pag-aalay ng pagkain sa espiritu upang magtagumpay sa pakikipagdigmaan.
  • Karatong (Maranaw) - pagtawag sa espiritu bago makipagdigma.
  • Kaligaun (Higa-onon) - ginaganap upang bigyan ng maligaya at masaganang buhay ang bagong kasal.
  • Binua-bua (Manobo) - paghingi ng anak.
  • Kadsagayan a Pakat (Maguindanao) - sayaw ng pakikipagkaibigan.
  • Pangalay - sayaw ng pag-ibig ng mga Tausug.
• Ang mga ritwal na may kinalaman sa pananampalataya ay isinasadula at isinasagawa batay sa okasyon.
• Mayaman din ang mga katutubo sa mga epikong-bayan, tulad ng Biag ni Lam-ang, Hiraya at Hinilawod, Hari sa Bukid, at Indarapatra at Sulayman.
• Ang mga awit, sayaw, at ritwal ay mapagkikitaan ng katangian ng dula, ngunit hindi ito umunlad bilang isang anyo ng dula.
• Ang dulaang Pilipino ay nag-ugat sa mga sayaw, ritwal, at awit ng mga katutubo.
• Mayroon ding mga tradisyong pasalita, gaya ng mimesis, na makikita sa mga ritwal ng mga katutubo.
• Mayroon ding mga tauhan tulad ng baylan, katalonan, manganawa, mangyisilat, manggagaway, hokloban, silagan, manananggal, aswang at manggagayuma.
• Dahil walang templo, ang mga ritwal ay isinasagawa sa bakuran, sa banal na punong-kahoy o ilog, o sa silid ng baylan.
• Bago dumating ang mga Kastila, mayroon na tayong ilang mga tradisyonal na anyo ng dula tulad ng balak at bikal, karilyo, bayok, kasayatan, dallot, dalling-dalling at hugas-kalawang.

Bikal at Balak

• Noong ika-17 dantaon, uso sa Bisaya ang pagtatanghal ng dalawang awit: ang bikal at balak.
• Ang bikal ay maaaring awitin ng dalawang babae o dalawang lalaki na nagtatalo sa berso.
• Ang balak naman ay ang pagsusuyuan ng dalaga't binata sa pamamagitan ng awit.

Karilyo

• Maraming nagsasabi na ang uri ng dulang ito ay dala rito sa ating bansa ng mga taong unang nanirahan dito.
• lto'y dahil sa pagkakahawig ng karilyo sa Wayang Orang at Wayang Purwa ng Java.

Bayok o Embayoka

• Ito'y isang pagtatamong patula ng mga Maranaw na nilalahukan ng isang lalaki at isang babae na binabayaran ng salapi o kasangkapan.

Kasayatan

• Ang bayok ay sinusundan ng isang sayaw ng panyo na tinatawag na kasayatan at sinasalihan ang mga dalaga't binata at nahahati sa dalawang pangkat.

Dallot

• Sa mga Ilokano, ito'y awit ng pag-ibig nang ang lalaki at babae awit at nagpapahayag nila ang tula sa saliw ng kutibeng, gitara ng mga Ilokano.

Pamanhikan

• Ang pamamanhikan ay ang pagdalaw ng mga magulang ng binata sa bahay ng pangangasawahing dalaga.
• Sa mga Tagalog ito ay tinatawag na Bulong sinusundan ito ng Kayare, ang pagkakasundo Dulog, pahintulot sa kasal Maninilbihan sa bahay ng babae loob ng siyam na araw,
• Ang ikasampung araw ay tinatawag na Desposoryo, paghahatid ng mga magulang at kamag-anak ng lalaki sa dadadalaw sa babae, dala-dala ang mga kagamitan sa araw ng kasal susundan ito ng kasalan at Uling Bahay paghahatid ng bagong kasal sa bahay ng lalaki..

Dung-aw

• Sa mga Ilokano isang tulang panambitan na binibigkas sa piling ng bangkay ng anak, asawa o magulang.

Hugas-Kalawang

• Isang tradisyon ng mga taga-gitnang Luzon at ito'y nagtataglay rin ng mimesis.

Dalling-Dalling

• Isang tradisyonal na anyo ng dula ng mga Tausug sa Sulu.

Dula sa Panahon ng mga Kastila

• Sa tatlong daang taon, iba't ibang uri ng dulang sekular at panrelihiyon ang namayani sa pananakop ng mga Kastila bansa.
• Nicanor Tiongson, inilahad niya na ang dulang sekular ay nagaganap bilang bahagi ng pagdiriwang ng pistang bayan
• Sekular kabilang ang - Komedya isinasabuhay ang paniniwala ni Kristyano at relihiyosong kaisipan.
• -Ang dulaang panrelihiyon ay maaarin paghatiin ayon sa pagkahaba nito. tuld ng Senakulo nagsisimula sa Linggo ng Palaspas hangang Linggoog Pagkabuhay.
• Tibag na nagsisimula sa Linggo.
• Mayroon ding mga dula-tula na binuo tulad ng Duplo, Karagatan at nagkaroon ito ng bagong modipikasyon panta-hanan na tulad ng bulaklakan huego de prenda.
• May ilang Pilipino ay nagtangkang sa wikang Kastilanag sumulat ng ilang sarswela ngunit ang mga ito ay sa wikang Kastila parin.

Moro-Moro

• Ito ay isang dulang maka-relihiyon na kinagigiliwan ng mga Pilipino noong Panahon ng mga Kastila at binubuo ang pangunahing tauhan nito'y mga Kristyano a Muslim.

• Heneral Sebastian H. Corcuera at siya ang namuno sa matagumpay na pabagsak ng mga Muslim sa Kotabato noong Pebrero 1687. • Sa larong ito, nilusob ng mga Kristiyano ang moog na pinamumunuan ni Cachil Corrolat. • Isinulat ito ni Padre Jeronimo Perez sa kadahilanang naging inspirasyon niya ang laro. • Coronada at ito ang paksa ng pagkalupig ng moog mo Ito'yitinanghal sa Casa dela Compania sa Maynila noong Hulyo 5, 1637, • naganap na ang pagtatanghal ng ganitong uri na ginanap bininuagan si Sultan Ali Mudin ng JoloAbril 29, 1750. • Pinalabas ang isang isangan komedyang ngGobernador Heneral sa MaynilaEnero 22, Mayo 2, 1848. KASAYSAYAN AT PAG-UNLAD NG DULAANG PILIPINO.
• Ang dula ay kadalasang napapalooban ng mga milagro at kababalaghang lubos na kinagigiliwan ng mga Ito ay nasusulat sa mga berso ang Sukat ito ay at ang itinakda saknong kundi sa plasa na may tatlongbundok.
• OROSMAN AT ZAFIRA
• DON NIÑO AT SELINDA -

7. ALMANSOR AT ROSALINA
8. LA INDIA ELEGANTE EL NEGRITO AMANTE JOSE DE LA CRUZ

• AURELIO TOLENTINO HONORATO DE VERA Gatmaitan THE COMEDIA (MORO-MORO) QUEZON KOMEDYA INC. PAET, LAGUNA DRAMA GROUP
• Ang karaniwang paksain sa dula- ito ay maglahad tradisyon at at kabanata ng pilipino sa pagsasanay sa rebolusyong ng panahon
• Ang pangunahing layunin sa dula -maging edukasyon kapahaman kultura at sning pamamahalagahan naturing panitican SENAKULO ang ginanaganap
• KWARSMA at karagdagan nito ay sa labakantig lote gabi sa nakahiligang aliwan
• Pagsasadula ng buhay at pagpapkasakit ni hesus at ito mga pyesa senokulo na batay pasan
• ang tagalog yatao ay nagtagubillin kaluluwa ng taong naghihingo
• Kinuha inspirayon at nasulat ni gaspar at naipalimbag sa aklat
• hindi lang na ito lang ang naisalin ng pilipino meron padin don luis guian
• Ang pinakatanyag sa senakulo pinasikat ni Pilapil KARAGATAN Pagtawag sa panginginoon maging gabay ng larong ito may ibatibang uri anyong dula
• batay sa matandang sa mga ang prinsipisa binata na mahirapan
• mga sumasali binatilyuhan pabilog. DUPLO (Pagtatalong patula) pata ng isapa hindi mabilang panahong ang ginawa ito SALUBONG tuwing pasko sa pagkabuhay serimonya na ginaganap sa prusesyon o resirition at mahal ng birhin PAGLAKAD NG ESTRELLA AT ANG belen Tuwing disyembre siyam at sa loob na araw simbang gabe altar ng simgahan sa kato liku at na ginaganap

PINETENCIA Ayon kay Federico Licsi espinio - semana saya mga pangungutan nakatabon ng mukha kalahatin at nakatali saulo habang nakapako sa ilalim ng init nsa ilog

CARILLO Ayon kay Raymundo Bañas - kauna-unahapang ay nang 1879 at itinanghal nila sa ganoon ulit

IBANG KATAGA SA IBA’T IBANG LUGAR PUTEJE Nilalagay pagbibigay halagahan trabaho pangangalaga sa ng katutubo sa

JUEGO DE PRENDA

• Laro kapag pasiyamo tinatabawag sa bilasayon at mararaming sa paaran ang paglalaro nito kasama at sa hari at pagsimula sa ang kandlao sempleng pospor BULAKLAKAN
• Sa katagalugan ay ang lahat narin ang itatago at gagamitin lahat ito sa ==End of response==