Диуани Хикмет: Қысқаша шолу

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Диуани хикмет жинағында қайырымды болуға, жоқ жітікке көмек беруге шақырады?

Досқа сатылмауға

Жеке мүдде үшін әрекет етуге

Адамдарды кемсітуге

Жақсылық жасауға (correct)

Диуани хикмет жинағының тақырыбына қарай қанша топқа жіктеледі?

Екі топқа (correct)

Төрт топқа

Бес топқа

Үш топқа

Диуани хикмет жинағының ең толық нұсқасы қашан жарық көрді?

1878 жылы (correct)

1902 жылы

1901 жылы

1492 жылы

Диуани хикмет жинағында не туралы баяндалады?

Адамның нәпсісі мен өмірдің мәні (A) Signup and view all the answers

Диуани хикмет жинағының жазылу тілі?

Шағатай тілі (C) Signup and view all the answers

Диуани хикмет жинағында қандай құндылықтар дәріптеледі?

Адамгершілік және имандылық (D) Signup and view all the answers

Диуани хикмет жинағында доңыздықтың нені ғайбаттайтыны туралы не айтылады?

Дүниеқоңыздық (D) Signup and view all the answers

Диуани хикмет жинағы қандай бағытты ұстанады?

Сопылық (C) Signup and view all the answers

Диуани хикмет жинағында не туралы сарналанады?

Адамның кемелдік қасиеттері (C) Signup and view all the answers

Диуани хикмет жинағында нені өткір сынайды?

Әділетсіздік пен арамдықты (D) Signup and view all the answers

Диуани хикмет жинағында қанша буынды өлеңдер кездеседі?

11-12 буынды (C) Signup and view all the answers

Аллаға жақындай түсу үшін адамның қандай төрт басқыштан өтуі қажет?

Шариғат, Тариқат, Мағрифат, Хиқиқат (D) Signup and view all the answers

Сопылық философиясының мақсаты неден тұрады?

Алланың разылығын алу (D) Signup and view all the answers

Диуани хикметті қазақ тілінде кімдер аударған?

М.Жармұхаммедұлы, С.Дәуітұлы, М.Шафағи, Б.Сағындықов (D) Signup and view all the answers

Сопылық поэзияның негізгі мақсаты неден тұрады?

Алланың дидарын көруге деген ынтығын жырлау (C) Signup and view all the answers

Ахмет Иассауи кесенесі қай жылы салынған?

1396-1399 жылдар (D) Signup and view all the answers

Иассауи ілімі қазақ даласында кімдердің шығармаларына ықпал етті?

Шәкәрім, Абай (B) Signup and view all the answers

Диуани хикметтің поэтикасын алғаш рет зерттеген кім?

Ф.Көпрүлзаде (D) Signup and view all the answers

Ахмет Иассауи шығармаларының басты тақырыбы не?

Руханилық және әділдік (B) Signup and view all the answers

Ахмет Иассауи шығармаларының қайсысы ислам философиясының мәселелеріне қатысты?

Диуани хикмет (A) Signup and view all the answers

Мағрифат сатысының негізгі талабы неден тұрады?

Күллі дүниенің болмысын танып, білу (B) Signup and view all the answers

Сопылықта әділдік жолына түсу не үшін маңызды?

Рухани өмірдің тазалығы үшін (B) Signup and view all the answers

2016 жылы қандай шешіммен Иассауи жылы аталды?

ЮНЕСКО (C) Signup and view all the answers

Study Notes

Диуани Хикмет: Қысқаша шолу

Диуани Хикмет - ХІІ ғасырда шағатай тілінде жазылған, адам рухани жетілуі мен даналық игеру жолын бейнелейтін ғибратты өлеңдер жинағы.
Жинақтың мағынасы: «Диуани» - жинақ, «Хикмет» - Алланың құдіретті жолы.
Жинақтағы өлеңдер: Сопылық ілім мен ақынның кезіндегі дәуір мен қоғам бейнесін жырлайтын екі топқа бөлінген. Бірінші тобы- үгіт, насихат, өсиет. Екіншісі- лирикалық шығармалар.
Алғаш жарияланған жыл: 1878 жыл
Жинақтағы хикметтер саны: 149 (кей деректер бойынша 152).
Ең толық нұсқасы: Қазан басылымы (149 хикмет, 109-ы Ахмет Иассауидікі).
Баспадан шыққан жерлері: Қазан (1887, 1901), Стамбул (1901), Ташкент (1902, 1911).
Қазақ тіліндегі басылымдар: 1990 жылдан бері 17 рет.

Ахмет Иассауи мен оның ықпалы

Ахмет Иассауи: Жинақтың авторлық философиясын қалыптастырған, ислам дінін поэзия арқылы жеткізген, философиялық тұжырымдар айтқан.
Диуани Хикметтегі басты тақырыптар: Нәпсіні тізгіндеу, өмірдің мәні, адамгершілік, имандылық, өзінің жасына дейінгі өмірі.
Құндылықтар: Адамның жан дүниесіне қажет құндылықтарды атап өту.
Рухани жетілу: Білім игерудің маңызын атап өту.
Кемел адам: Керемет адамның қасиеттерін сипаттау.
Әлеуметтік сын: Елді қанап, әділетсіздік танытқан тұлғаларды сынға алу.
Нәпсі: Нәпсіге құл болған адамның ізгі істерден алыстауын ескерту.
Дүниеқоңыздық: Дүниеқоңыздықтың адамды орға жығатыны.
Көмек беру: Қайырымдылық пен жоқшылыққа көмек берудің маңызын атап өту.

Диуани Хикмет философиясы мен әлеуметтік контексті

Ислам діні туралы: Мұсылмандықтың қағида шарттары мен Аллану тану жолын баяндау.
Адам табиғаты: Адамның табиғаты топырақ пен суға теңестірілген.
Сопылық: Сопылық мағынада топырақ адамның жаратылыс табиғатын, парасаттылық пен қарапайымдылықты көрсетеді.
Дәуірді бейнелеу: Ақын халқына жақсы мен жаман, ақиқат пен жалғанның арасын ажыратуына көмектесетін ақиқатшы.
Өлең құрылысы: 11-12 буынды, бір шумақта 4 тармақ, а-а-а-ә, б-б-б-ә ұйқасты.
Рухани жетілу сатылары: Шариғат, Тариқат, Мағрифат, Хиқиқат.
Сопылықтың мақсаты: Алланың дидарын көруге ынтықты, ғашықтық.
Мұсылмандық сатылары: Ислам, Иман, Ихсан.
Диуани Хикметті зерттеген ғалымдар: М.Ф.Копрүлзаде, А.К.Боровков, А.Н.Самойлович, Е.Э,Бертэльс, Э.Р.Рустамов, Н.М.Маллаев, Г.Ф.Благова және т.б.

Диуани Хикмет қазақ қоғамында

Қазақ тіліне аудармалары: М.Жармұхаммедұлы, С.Дәуітұлы, М.Шафағи, Б.Сағындықов және т.б.
Ахмет Иассауи еңбегін зерттегендер: Рахманқұл Бердібаев.
Жаңа деректер: 1928 жылы жарияланған Ахмет Иассауи поэзиясы мен философиясын жан-жақты зерттеген Ф.Көпрүлзаде сияқты зерттеушілер туралы.
Абай мен Иассауи: Абай Иассауи дінінің принциптерімен ұқсастықтар туралы пікірлер.
Абайдың Иассауи хикметінен алған ойлары: Алланың ақ жолын мойындамаудан сақтану, менмен, тәкаппар болмау, дүние-мүлік үшін арыңды сатпау, арамдықтан аулақ болу, ериншек болмау.
Ахмет Иассауи кесенесі: Ортағасырлық сәулет өнері үлгісі, 1396-1399 жж. Әмір Темірдің бұйрығымен салынған.
ЮНЕСКО қолдауы: 2016 жылдан бастап танымалдыққа ие болған.
Иассауи хикметтерінің ықпалы: Иассауи хикметтері С.Бақырғани, Қажы Бекташ сияқты тұлғалардың шығармаларына ықпал еткен.
Иассауи ілімінің жалғасы: Иассауи ілімі Қазақ даласында Шәкәрім, Абай поэзияларына ілімі ықпал еткен.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Бұл викторинада Диуани Хикмет шығармасының мазмұны мен тарихы қарастырылады. Ахмет Иассауидің даналығы мен сопылық ілім жайлы білімдеріңізді тексеріңіз. Оқушылар мен әдебиет сүйер қауым үшін маңызды ақпараттар жинақталған.