Динамика бөлімі: Негізгі сұрақтар

Динамика

Динамика физиканың денелердің қозғалысын және оларға әсер ететін күштерді зерттейтін бөлімі.
Бұл бөлімде қозғалыстың себептері мен салдарын зерттейміз.

Қозғалыс жылдамдығы

Адамның қозғалыс жылдамдығы бірнеше факторға тәуелді.
Оларға: дененің массасы, бұлшықет күші, қозғалыс бағыты, кедергіс күші және басқа да факторлар жатады.

Күштің өлшем бірлігі

Күштің өлшем бірлігі - ньютон (Н).

Тепе-теңдік күйіндегі дене

Тепе-теңдік күйінде жатқан дене ауырлық күші мен қалыпты қысым күшінің әсерінде болады.

Инерция

Инерция - бұл дене тыныштық күйінде болса, тыныштық күйінде қалуға немесе қозғалыста болса, қозғалыс күйінде қалуға тырысатын қасиет.
Басқаша айтқанда, дене өз қозғалыс күйін өзгертуге қарсылық көрсетеді.

Динамика

Динамика бөлімінде денелердің қозғалысын және олардың әсер етуші күштердің әсерінен қалай өзгеретінін зерттейді
Адамның қозғалыс жылдамдығына мына факторлар әсер етеді: бұлшықет күші, кедергі, жердің тартылыс күші
Күштің өлшем бірлігі – ньютон (Н)
Тепе-теңдік күйінде жатқан дене тек ауырлық күшінің әсерінде болады
Инерция – дененің қозғалыстағы күйін сақтау немесе тыныштық күйінде қалу қабілеті
Күштің денеге әсері, дененің массасымен тығыз байланысты
Тепе-теңдік күйіндегі денеде ешқандай күш әсер етпейді немесе әсер етуші күштердің қосындысы нөлге тең
Дене қозғалысы кезінде күштің әсері, дененің жылдамдығын немесе бағытын өзгертуге бағытталады
Динамикада инерция, дененің жаңа күштің әсерінен қозғалысын өзгертпеу қабілетін сипаттайды

Динамика

Динамика - бұл денелердің қозғалысын және оларға әсер ететін күштерді зерттейтін физика бөлімі.

Ньютон заңдары

Ньютонның бірінші заңы (инерция заңы): денеге сыртқы күш әсер етпесе, ол тыныштық күйінде немесе бірқалыпты түзу сызықты қозғалыста болады.
Ньютонның екінші заңы: дененің үдеуі оған әсер ететін күшке тура пропорционал және дененің массасына кері пропорционал болады.
- Формула: F = ma (мұндағы F – күш, m – масса, а – үдеу)
Ньютонның үшінші заңы: әрекет күші әсер ету күшіне тең және оған қарама-қарсы бағытталған.

Бүкіләлемдік тартылыс заңы

Әлемдегі кез келген екі дене бір-біріне тартылады.
- Тартылыс күші дененің массаларына тура пропорционал және олардың арақашықтығының квадратына кері пропорционал болады.
- Формула: F = G (m1m2) / r² (мұндағы F – тартылыс күші, G – бүкіләлемдік тартылыс тұрақтысы, m1 және m2 – денелер массалары, r – олардың арақашықтығы)

Үйкеліс күші

Үйкеліс - бұл екі дене бір-біріне салыстырмалы түрде қозғалғанда немесе қозғалуға тырысқанда пайда болатын күш.
Үйкеліс түрлері:
- Тыныштық үйкелісі – денелер қозғалысқа келмегенде.
- Жылжымалы үйкеліс – денелер бір-біріне салыстырмалы түрде қозғалғанда.
- Доңғалақ үйкелісі – денелер дөңгелек болып қозғалғанда.
Үйкеліс күші жанасу беттеріне, үйкеліс коэффициентіне және қысымға байланысты.

Гук заңы

Серпімді денелердің деформациясы олардың серпімділік күшіне тура пропорционал болады.
- F = kx (мұндағы F – серпімділік күші, k – серпімділік коэффициенті, x – деформация)

Тест сұрақтары

Сұрақ 1: Инерция заңы не деп аталады?
- Жауап: Ньютонның бірінші заңы.
Сұрақ 2: Бүкіләлемдік тартылыс күшіне әсер ететін факторларды атаңыз.
- Жауап: Денелердің массалары және олардың арақашықтығы.
Сұрақ 3: Үйкеліс күшінің қандай түрлері бар?
- Жауап: Тыныштық, жылжымалы және доңғалақ үйкелісі.
Сұрақ 4: Серпімділік күші неге тура пропорционал болады?
- Жауап: Деформацияға.
Сұрақ 5: Дененің үдеуін анықтайтын формуланы жазыңыз.
- Жауап: a = F/m
Сұрақ 6: Бүкіләлемдік тартылыс тұрақтысын белгілеңіз.
- Жауап: G
Сұрақ 7: Ньютонның екінші заңы не дейді?
- Жауап: Дененің үдеуі оған әсер ететін күшке тура пропорционал және дененің массасына кері пропорционал болады.
Сұрақ 8: Үйкеліс күші қайда пайдаланылады?
- Жауап: Автокөліктердің тежегіштерінде, аяқ киімнің табанында, иірім беттерде.
Сұрақ 9: Денелердің тыныштық күйінде болуы неліктен?
- Жауап: Инерция күші.
Сұрақ 10: Гук заңын формуламен жазыңыз.
- Жауап: F = kx