Διαχείριση Αποβλήτων & Φυσικοί Πόροι

UrbanWINS

• Η Cremona συντονίζει το ευρωπαϊκό σχέδιο UrbanWINS για τη διαχείριση αποβλήτων.
• Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2016 και, σε συνεργασία με άλλα πανεπιστήμια, επιχειρήσεις και ΜΚΟ, μελετά τη διακίνηση υλικών σε 24 ευρωπαϊκές πόλεις.
• Στόχος του προγράμματος είναι η απόκτηση μιας ολιστικής στρατηγικής για την υιοθέτηση και εφαρμογή σχεδίων πρόληψης και διαχείρισης αποβλήτων από τους Δήμους.

Φυσικοί πόροι και ενέργεια

• Η χρήση συστημάτων φωτισμού LED για τον δημόσιο φωτισμό και σε δημόσια κτίρια συνεισφέρει στην ενεργειακή αναβάθμιση.
• Παράδειγμα αποτελεί το Μπουένος Άιρες (Αργεντινή).
• Οι στόχοι για τη βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης δημοσίων κτιρίων πρέπει να είναι ολιστικοί στους ΟΤΑ.
• Πόλεις όπως το Λας Βέγκας (ΗΠΑ) και ευρωπαϊκές πόλεις όπως το Μόναχο, η Φρανκφούρτη και η Βαρκελώνη αποτελούν παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών.
• Η συλλογή όμβριων υδάτων χρησιμοποιείται για επαναχρησιμοποίηση.
• Στο Τόκιο (Ιαπωνία), κάθε κτίριο πρέπει να διαθέτει υπόγεια δεξαμενή όμβριων υδάτων για το σύστημα ύδρευσης.
• Στην Κοπεγχάγη, τα όμβρια ύδατα που συλλέγονται από ηλιακά στοιχεία αξιοποιούνται για τις αποχετευτικές ανάγκες των κτιρίων και την άρδευση κοινόχρηστων χώρων.
• Οι πρακτικές αυτές παρέχουν σημαντική εξοικονόμηση κόστους στα δημτις ά τέλη.
• Στη Σαγκάη και το Xiamen (Κίνα) εφαρμόζεται ειδικό πρόγραμμα για την αξιοποίηση της απορροής των όμβριων υδάτων και τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων.
• Οι οροφές κτιρίων έχουν καλυφθεί με ειδικά φυτά που απορροφούν τα όμβρια ύδατα, τα οποία στη συνέχεια αποθηκεύονται και χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες των κτιρίων.
• Έχουν κατασκευαστεί πεζοδρόμια με ημιπερατά υλικά, τα οποία επιτρέπουν την κατείσδυση και εμπλουτισμό των όμβριων υδάτων.
• Η ΤΑ μπορεί να διερευνήσει κυκλικές πρακτικές για τη μείωση της διαρροής νερού από τα δίκτυα ύδρευσης και διανομής.
• Στην Κύπρο και την Κρήτη υλοποιείται το πρόγραμμα SmartWater2020 με τον εκσυγχρονισμό τεσσάρων (4) οργανισμών ύδρευσης.
• Η Google δημιούργησε εργαλείο για τον υπολογισμό της ωφέλιμης επιφάνειας στις αστικές στέγες για ανάπτυξη φωτοβολταϊκών πάνελ.
• Ο Δήμος του Ντένβερ (ΗΠΑ) αξιοποιεί ήδη το εργαλείο.

Υποδομές / Διαχείριση τεχνικών έργων

• Τα δημόσια κτίρια και οι αδόμητοι χώροι αποτελούν σημαντικό περιουσιακό στοιχείο των ΟΤΑ.
• Τα προγράμματα αξιοποίησης κτιριακών αποθεμάτων που υλοποιεί η ΤΑ της Σεούλ (Ν. Κορέα) είναι προς αυτή την κατεύθυνση.
• Η ανάπτυξη Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων (ΟΠΣ) για τα περιουσιακά στοιχεία των δήμων, όπως υλοποίησε η ΤΑ του Winnipeg (Καναδάς), συμβάλλει στην παρακολούθηση και διαχείριση υποδομών και κτιριακού αποθέματος.
• Η οδοποιία αποτελεί πρόσφορο έδαφος αξιοποίησης δευτερογενών ΑΕΚΚ («απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων).
• Οι εργασίες για τη διαπλάτυνση του αυτοκινητόδρομου Μ25 στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτέλεσαν χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής πρακτικών Κυκλικής Οικονομίας.
• Η διαχείριση του κτιριακού αποθέματος, σε συνδυασμό με τη χρήση ανθεκτικότερων υλικών και την αξιοποίηση δευτερογενών οικοδομικών υλικών αποτελεί διαδεδομένη πρακτική της ευρωπαϊκής Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
• Κοινό χαρακτηριστικό των πρακτικών αυτών αποτελεί η προσαρμογή των τεχνικών επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των υλικών.
• Η ομαδοποίηση και η κατηγοριοποίησή τους γίνονται ανάλογα με τις ανάγκες και τους στόχους που έχουν τεθεί προς αξιοποίηση.
• Στην πόλη Kerkrade (Ολλανδία) κατασκευάζονται τρία πιλοτικά συγκροτήματα κατοικιών από υλικά που ανακτήθηκαν από την κατεδάφιση υφιστάμενων πολυκατοικιών.
• Για την κατασκευή δημιουργήθηκε τράπεζα υλικών κατεδάφισης, τα υλικά ομαδοποιήθηκαν σε 24 κατηγορίες και στόχος είναι η μέγιστη αξιοποίηση τους (75 - 100%).
• Στον δήμο Φεράρα (Ιταλία) οι ΔΑ και οι φορείς του ιδιωτικού τομέα συνεργάζονται σε πρόγραμμα ανάκτησης αδρανών υλικών, που εν συνεχεία αξιοποιούνται σε θεμελιώσεις, στην οδοποιία και σε επιχώσεις.
• Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι δράσεις μιας κοινοπραξίας, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής της Βιέννης (Αυστρία), που αφορούν αποσυναρμολογήσεις υλικών μεγάλων βιομηχανικών εγκαταστάσεων.
• Τα αποσυναρμολογημένα υλικά επαναχρησιμοποιήθηκαν, σχεδόν στο σύνολό τους, ενώ ανακυκλώθηκε το 10% των υπολειμμάτων από την κατεδάφιση.
• Η καινοτομία της δράσης έγκειται στην απορρόφηση μακροχρόνια ανέργων για την υλοποίηση του έργου, ενώ σε εθνικό επίπεδο εκτιμάται ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να απασχολήσει έως και 9.000 εργαζόμενους.
• Τα οφέλη των κυκλικών δράσεων μπορεί να είναι συγχρόνως οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά.
• Για παράδειγμα, ο εκσυγχρονισμός του κτιριακού αποθέματος και η ενεργειακή αναβάθμισή του συνδυάζεται με περιορισμένες εκπομπές CO2 και μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος.
• Παράλληλα, με τη συλλογή και διαλογή υλικών κατασκευών και κατεδαφίσεων καθίσταται ικανή η μελλοντική αξιοποίηση τους ή μεταπώληση τους.
• Στο Brummen (Ολλανδία) η επέκταση του Δημαρχείου πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας υψηλής ποιότητας δομικά υλικά με παράλληλη υψηλή κυκλικότητα.
• Στην Κοπεγχάγη (Δανία), ο Δήμος έχει χαρτογραφήσει εγκαταλειμμένα κτίρια και υλικά και τις δυνατότητες αξιοποίησής τους.
• Στην περιοχή Orestad θα κατασκευαστεί ο πρώτος οικισμός από ανακυκλωμένα τούβλα και λοιπά υλικά από κατεδαφισμένα κτίρια.
• Η χαρτογράφηση της θέσης και ο προγραμματισμός της κατασκευής των αναγκαίων έργων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά την κυκλικότητα, παρέχοντας πληροφορίες για τη ζήτηση πόρων, τη χρήση και τις ανάγκες διάθεσης.
• Στο Βανκούβερ (Καναδάς) δημιουργήθηκε δημοτικό κέντρο αποδόμησης, όπου τα αποθηκευμένα υλικά μπορούν είτε να επιδιορθωθούν, είτε να αξιοποιηθούν ή να μεταπωληθούν.
• Έχοντας αποκεντρωμένα τέτοια σημεία εντός του Δήμου, ο Δήμος μπορεί να διευκολύνει την ανταλλαγή, την επαναχρησιμοποίηση και την αξιοποίηση υλικών.

Λοιπές καινοτόμες ιδέες

• Η δυναμική εφαρμογή εύρεσης θέσης στάθμευσης που εφαρμόζεται στο Σαν Φρανσίσκο (ΗΠΑ), στην οποία η τιμολογιακή πολιτική για τη στάθμευση καθορίζεται από το αποτύπωμα στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης του κέντρου και τον περιορισμό στις εκπομπές ρύπων.

Επιδιόρθωση, επαναχρησιμοποίηση, μείωση προς διάθεση υλικών

• Παραδείγματα ανάπτυξης μεθόδων κατασκευής με επαναχρησιμοποιούμενα υλικά συνέβαλαν στη μεταφορά τεχνογνωσίας και τη διάδοση των πρακτικών που ακολούθησαν.
• Η Αποθήκη Επαναχρησιμοποιημένων Οικοδομικών Υλικών του Χιούστον δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής και αναδιανέμει οικοδομικά υλικά δωρεάν σε ΜΚΟ, εκπαιδευτικά ιδρύματα και δημόσιους φορείς.
• Στο δημοτικό πάρκο επαναχρησιμοποίησης Alelyckan, στο Γκέτεμποργκ (Σουηδία) οι δημότες μεταφέρουν προϊόντα προς ανακύκλωση, δωρίζουν επαναχρησιμοποιήσιμα αγαθά ή ανταλλάσσουν προϊόντα, τα οποία επισκευάζονται ή επιδιορθώνονται επί τόπου.
• Όλοι οι επισκέπτες ενθαρρύνονται να δωρίσουν ή να πουλήσουν αντικείμενα που δεν χρειάζονται πλέον για επαναχρησιμοποίηση.
• Όμοια πρωτοβουλίες λαμβάνουν χώρα στο Marche (Ιταλία), στη Βιέννη (Αυστρία), στο Ντόρμουντ (Γερμανία), το Wrap UK (Αγγλία) κ.α.
• Στην αγορά μεταχειρισμένων 48er-Basar (a second-hand Shop in Vienna) εκτίθενται προς πώληση υλικά των κέντρων ανακύκλωσης, αντικείμενα που δεν ζητήθηκαν από τις υπηρεσίες εύρεσης απολεσθέντων και αντικείμενα/προϊόντα/εξοπλισμός του Δήμου που δεν χρησιμοποιούνται πλέον.
• Παρόμοια στρατηγική εφαρμόζεται και στο Μόναχο (Γερμανία), στο εμπορικό κέντρο μεταχειρισμένων Halle 2.

Μεταποίηση

• Ο Δήμος του Kalundborg στη Δανία αποτελεί πρωτοπόρο Δήμο στην προώθηση της βιομηχανικής συμβίωσης
• Στο Ηνωμένο Βασίλειο, κατά την εφαρμογή του προγράμματος βιομηχανικής συμβίωσης, την περίοδο μεταξύ 2003 - 2013, επιτεύχθηκε μείωση του κόστους κατά 1,1 δις στερλίνες, εκτρέποντας 45 εκατομμύρια τόνους υλικού από τη διάθεση σε χώρους υγειονομικής ταφής.

Συνεργασία και δικτύωση

• Η προώθηση εταιρικών σχέσεων αποτελεί θεμελιώδη πτυχή στο πλαίσιο ανάπτυξης της κυκλικής οικονομίας και επιτυγχάνεται μέσω διαφορετικών εργαλείων και προσεγγίσεων.
• Στο Maribor (Σλοβενία), τη Φλάνδρα (Βέλγιο) και την Extremadura (Ισπανία) η ανάπτυξη της στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία βασίζεται στη δημιουργία ευρύτερων δεσμών και συνεργασιών.
• Στη Φινλανδία, η στρατηγική για την Pit- me, στοχεύει στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών ως καταναλωτών, μέσω υλοποίησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων για θέματα κυκλικής οικονομίας
• Η συνεργασία μεταξύ της Αυτοδιοίκησης και αρμόδιων τοπικών φορέων μπορεί να στοχεύει στην ενημέρωση, την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση πολιτών ή φορέων σχετικά με την ενσωμάτωση των αρχών της κυκλικής οικονομίας.
• Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η κυκλικότητα αποτελούν συχνά μέρος των κοινωνικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών.

Cradle-to-cradle (από λίκνο σε λίκνο)

• Ο Δήμος του Venlo (Ολλανδία) χρησιμοποίησε τις αρχές C2C (Customer to Customer) στον σχεδιασμό και τις προμήθειες που αφορούσαν στην κατασκευή του νέου Δημαρχείου της πόλης.

Εμπόριο

• H σπατάλη σε τροφές/ τρόφιμα αποτελεί ζήτημα υψηλής προτεραιότητας για την ΕΕ, με την πρόληψη και τη δωρεά τροφίμων να αποτελεί πρόταση για τον αποτελεσματικότερο έλεγχο και μετριασμό του φαινομένου.
• Το 2016, η Γαλλία επέβαλε στις αλυσίδες υπεραγορών την υποχρεωτική δωρεά τροφίμων σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες.
• Σε πόλεις, όπως οι Βρυξέλλες (Βέλγιο), εφαρμόζονται προγράμματα ενημέρωσης, μέσω ιστοσελίδων, με στόχο τη μείωση των αποβλήτων τροφών.
• Στο Κλουζ-Ναπόκα (Ρουμανία), δημιούργησαν την υποδομή για τη συγκέντρωση του αδιάθετου πλεονάσματος από τη τοπική βιομηχανία τροφίμων και ποτών και συντόνισαν τη μεταφορά και διάθεσή του σε ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες.

Οικονομική Διαχείριση και Προμήθειες

• Τα παραδείγματα πράσινων - κυκλικών προμηθειών, που εφαρμόστηκαν από ευρωπαϊκούς Δήμους, είναι πολλά.
• Με τη στήριξη της κεντρικής διοίκησης, στην Ολλανδία υλοποιούνται πάνω από 227 προγράμματα, στο πλαίσιο του Green Deal, ενώ το 2015 τα επιτυχώς ολοκληρωμένα ανέρχονταν στα 185.
• Στο Βέλγιο, οι δημόσιες προμήθειες θα πρέπει, έως το 2020, να διέπονται από 100% βιώσιμα κριτήρια.
• Ο Δήμος της Βαρκελώνης (Ισπανία) επανεξέτασε και ανέπτυξε νέους κανόνες, οι οποίοι ρυθμίζουν την ένταξη κριτηρίων βιωσιμότητας στις δημόσιες συμβάσεις.
• Στο Πόρτο (Πορτογαλία)θηκε διαγωνισμός για την ανανέωση των συσκευών/πολυμέσων του, ώστε να αποκτήσει νέα, που θα συνέβαλαν σε εξοικονόμηση ενέργειας, σε ποσοστό τουλάχιστον κατά 10%, σε σχέση με τα προηγούμενα,.
• Ο Δήμος του Sarpsborg (Νορβηγία) πραγματοποίησε διαγωνισμό για τις υπηρεσίες αποκομιδής απορριμμάτων,θέτοντας μεταξύ άλλων κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.
• Ο δήμος του Ντύσελντορφ (Γερμανία), ανέπτυξε εσωτερικό κανονισμό πράσινης προμήθειας ανακυκλωμένου χαρτιού για την κάλυψη των αναγκών του Δήμου .

Καλές πρακτικές στη βιομηχανία

• Η εταιρεία Orange Fiber ανέπτυξε και κατοχύρωσε δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας στην Ιταλία και προώθησε και νέες καλές πρακτικές σε Εθνικό και σε Διεθνές επίπεδο.
• Συγκεκριμένα κατασκεύασε υψηλής ποιότητας νήμα χρησιμοποιώντας τα απόβλητα των υποπροϊόντων της φλούδας των πορτοκαλιών, έτσι ώστε όλα τα παραπάνω να μην καταλήγουν στο περιβάλλον χωρίς κάποια ουσιαστική χρήση
• Η Εταιρεία ΙΚΕΑ από τον Ιούλιο του 2018 και συγκεκριμένα η ΙΚΕΑ Αυστρίας, προσφέρει την ευκαιρία στους πελάτες της να αγοράσουν έπιπλα τα οποία έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί από άλλους ανθρώπους και πλέον δεν τα χρειάζονται.
• Ένα σημαντικό παράδειγμα κυκλικών πόλεων αποτελεί η Κυκλική Κοπεγχάγη στη Χώρα της Δανίας όπου έχει ως σκοπό να ακολουθήσει τους Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς στόχους διαχείρισης ανακύκλωσης και αποβλήτων.
• , η Daimler της Γερμανίας εφαρμόζοντας το μοντέλο παράτασης της ζωής των προϊόντων συνειδητοποίησε ότι οι μπαταρίες και τα ηλεκτρονικά οχήματα ακόμη και μετά από 10 χρόνια είναι χρήσιμα και έχουν αξία για την παραγωγή ενέργειας.
• Ένα ακόμη σημαντικό μοντέλο κυκλικής Οικονομίας αποτελεί το επιχειρηματικό μοντέλο της εταιρείας Mitsubishi Elevators Europe.
• Προσφέρει τους ανελκυστήρες με τη μορφή Υπηρεσίας που επιτρέπει περισσότερη ανταγωνιστικότητα
• Το έργο Circle House (2020) κυκλικό σπίτι είναι ένα έργο και αποτελείται από 60 μονάδες στέγασης, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 2020.
• Η BioSupPack έχει ως στόχο να παρέχει νέες, ανταγωνιστικές ως προς το κόστος και ευέλικτες λύσεις συσκευασίας βιολογικής βάσης

Τοπική αυτοδιοίκηση

• Ο Δήμος Παύλου Μελά στόχευε στη κυκλική οικονομία σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ανέλαβε τη διαδικασία ανακύκλωσης με την τοποθέτηση νέων Μπλε κάδων και με στόχο να αυξηθούν.
• Η ορθή διαχείριση απορριμμάτων μπορεί να πετύχει πρόληψη και μείωση αυτών με τελική διάθεση στο ΧΥΤΑ.