Definicje pojęć demograficznych

Nauka zajmująca się badaniem prawidłowości rozwoju ludności na danym obszarze, uwzględniając czynniki ekonomiczne i społeczne.

Zmiany w liczebności i strukturze ludności spowodowane narodzinami, zgonami, ślubami i rozwodem lub separacją.

Przemieszczenie ludności wynikające ze zmiany miejsca zamieszkania, np. przeprowadzka ze wsi do miasta.

Proces integracji społeczno-ekonomicznej ludności w miastach i przystosowanie do kultury miejskiej.

Historyczny proces zmian w reprodukcji ludności, związany z modernizacją społeczeństw, charakteryzujący się spadkiem urodzeń i zgonów.

Zbiór danych o ludności, przeprowadzany w określonym momencie w całym kraju.

Regularne gromadzenie danych o ludności, np. poprzez zgłoszenia urodzeń, zgonów, ślubów i rozwodów.

Moment w czasie, w którym spis ludności rejestruje dane o wszystkich mieszkańcach danego obszaru.

Tradycyjny sposób reprodukcji ludności charakteryzujący się wysokimi wartościami urodzeń i zgonów, a także niskim przyrostem naturalnym.

Nowoczesny sposób reprodukcji charakteryzujący się niskimi wskaźnikami urodzeń i zgonów, co skutkuje niskim przyrostem naturalnym.

Moment krytyczny spisu to określony dzień, na który ustala się stan faktyczny dotyczący danych spisowych.

Separacja to rozkład pożycia małżeńskiego, który nie rozwiązuje formalnie związku małżeńskiego. Oznacza to, że małżonkowie przestają żyć razem i nie mają obowiązku wspólnoty życia.

Separacja prawna to formalne uchylenie wspólnoty małżeńskiej, bez prawa wstępowania w nowy związek małżeński.

Rozwód to formalne rozwiązanie związku małżeńskiego przez sąd.

Proces starzenia się ludności charakteryzuje się wzrostem odsetka ludzi w starszym wieku przy jednoczesnym spadku liczby dzieci i młodzieży.

Współczynnik gęstości zaludnienia to stosunek liczby osób do powierzchni obszaru.

Schorzenia, których rozwój, przebieg i powikłania są ściśle związane z nieprawidłowym sposobem odżywiania. Mogą być wywołane zarówno nadmiernym, jak i niedoborem składników odżywczych, a także jakością diety. Styl życia, w tym aktywność fizyczna, również odgrywa istotną rolę w ich występowaniu.

Nadmierna masa ciała wynikająca z przewlekłego nadmiaru kalorycznego.

Choroba przewlekła charakteryzująca się zaburzeniem w wytwarzaniu insuliny lub jej działaniu, prowadząca do podwyższonego poziomu glukozy we krwi.

Choroby układu krążenia, takie jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze i zawał serca, które są częściowo spowodowane przez dietę bogatą w tłuszcze nasycone, cholesterol i sól

Stan charakteryzujący się niedoborem żelaza w organizmie, prowadzący do zmniejszonej ilości hemoglobiny we krwi, co skutkuje niedotlenieniem tkanek.

Współczynnik dzietności to liczba dzieci urodzonych na jedną kobietę w wieku rozrodczym (15-49 lat).

Wspólczynnik dzietności na poziomie 2,10 ÷ 2,15 oznacza, że liczba urodzonych dzieci wystarcza do zastąpienia obecnego pokolenia.

Struktura ludności podzielona według grup wiekowych, uwzględniająca płeć.

Piramida z szeroką podstawą, zwężającą się w górę, typowa dla krajów o dużej liczbie urodzeń, krótkiej średniej długości życia i szybkim wzroście populacji.

Piramida z wąską podstawą i szeroką środkową częścią, reprezentująca kraje o małej liczbie urodzeń, dużej średniej długości życia i starzejącym się społeczeństwie.

Piramida z kształtem dzwonu, symbolizująca stałą liczbę urodzeń i zgonów, co oznacza stabilny wzrost populacji.

Stosunek liczby kobiet do liczby mężczyzn w danej populacji.

Stosunek liczby mężczyzn do liczby kobiet w danej populacji.

Okres w życiu człowieka, w którym jest on zdolny do pracy, dla mężczyzn 18-64 lata, dla kobiet 18-59 lat.

Podstawowe dane demograficzne zbierane podczas spisów powszechnych, obejmujące liczbę ludności, strukturę wieku, płeć, stan cywilny, urodzenia, zgony i migracje.

Wskaźnik określający relację liczby osób uczących się na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności w grupie wiekowej odpowiadającej temu poziomowi nauczania.

Wskaźnik określający relację liczby osób uczących się w danej grupie wiekowej na danym poziomie kształcenia do liczby ludności tej samej grupy wiekowej.

Odsetek osób po 60. roku życia w danym społeczeństwie. Społeczeństwo uważa się za stare, gdy ten odsetek przekracza 12%.

Średnia liczba lat, które osoba może jeszcze żyć w danym wieku, obliczana dla całej populacji.

Wartość środkowa w uporządkowanym szeregu danych, dzieląca populację na dwie równe części.

Okres życia od 60. roku życia, podzielony na trzy etapy: wiek podeszły (60-75), wiek starczy (75-90) i wiek sędziwy (90 i więcej).

Natężenie urodzeń w badanej populacji w określonym czasie. Wyraża się liczbą urodzeń na 1000 mieszkańców.

Liczba zgonów niemowląt (poniżej 1. roku życia) na 1000 urodzeń żywych.

Kategorie wskaźników służące do oceny zdrowia populacji.

Najczęstsze przyczyny zgonów w populacji.