De rol van de overheid in Nederland

De rol van de overheid in Nederland

• De overheid is verantwoordelijk voor het maken van beleid en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.
• Het beleid wordt uitgevoerd op drie bestuurslagen: land, provincie en gemeente, die samenwerken met elk hun eigen bevoegdheden.

Bestuur van het land

• Het nationaal bestuur richt zich op landelijke kwesties.
• De Staten-Generaal, bestaande uit de Eerste en Tweede Kamer, vormen het parlement en controleren de regering.
• De regering, inclusief de koning en ministers, voert het dagelijks bestuur uit.
• Ministeries ondersteunen ministers bij beleid en wetgeving.
• Het landelijk bestuur is verantwoordelijk voor nationale infrastructuur, veiligheidsbeleid, volksgezondheid en onderwijs op nationaal niveau.

Bestuur van de provincie

• Het provinciale bestuur houdt zich bezig met regionale zaken.
• De Provinciale Staten vormen de volksvertegenwoordiging en bepalen het beleid.
• Het College van Gedeputeerde Staten vormt het dagelijks bestuur.
• De Commissaris van de Koning is voorzitter van beide en vervult een representatieve rol.
• Provincies zijn verantwoordelijk voor landelijk gebied, wegen, natuurbeheer en bereikbaarheid.

Bestuur van de gemeente

• Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor lokale zaken.
• De gemeenteraad is de volksvertegenwoordiging en controleert het college van burgemeester en wethouders.
• Het College van burgmeester en wethouders (B en W) vormt het dagelijks bestuur.
• De burgemeester is voorzitter en speelt rol in openbare orde en veiligheid.
• Gemeenten zijn verantwoordelijk voor lokale infrastructuur, sociale voorzieningen, handhaving en openbare orde.

De rol van de overheid en de verzorgingsstaat

• De overheid waarborgt welzijn en veiligheid.
• Provincie en gemeente zijn gebonden aan wetten van de landelijke overheid.
• De overheid garandeert openbare orde, beheert infrastructuur, en biedt gezondheidszorg en onderwijs.
• De overheid zorgt voor een minimumniveau van bestaanszekerheid, dit wordt aangeduid als een verzorgingsstaat.

De verzorgingsstaat

• Beschermt tegen inkomensverlies door werkloosheid, ziekte of ouderdom via uitkeringen zoals WW, WIA en AOW.
• Biedt collectieve voorzieningen zoals gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting.
• Streeft naar een rechtvaardige inkomensverdeling door belastingheffing en subsidies.
• Bevordert werkgelegenheid via beleidsmaatregelen en innovatie.

Nederland als democratische rechtsstaat en parlementaire democratie

• Nederland is een democratische rechtsstaat en een parlementaire democratie.
• Dit betekent dat de macht wordt verdeeld en gecontroleerd, burgers invloed kunnen uitoefenen op de politieke besluitvorming en de rechten van burgers worden beschermd door wetten en regels.

Democratische rechtsstaat

• Beschermt burgers tegen willekeur en machtsmisbruik.
• De macht is gebonden aan wetten, vastgelegd in de Grondwet.
• Grondrechten beschermen burgers tegen machtsmisbruik, zoals vrijheid van meningsuiting en godsdienst.
• De trias politica verdeelt de macht tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
• Rechters zijn onafhankelijk en onpartijdig.

Parlementaire democratie

• Burgers kiezen volksvertegenwoordigers die beslissingen nemen en het beleid controleren.
• De Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer), Provinciale Staten en gemeenteraad vertegenwoordigen het volk.
• Het kabinet legt verantwoording af aan de Tweede Kamer, die het vertrouwen kan opzeggen.
• Het parlement keurt wetsvoorstellen goed of af.
• Iedere burger boven de 18 jaar heeft het recht om te stemmen tijdens verkiezingen.
• Er is actief en passief kiesrecht.
• Besluiten worden genomen op basis van een meerderheid, maar er wordt ook rekening gehouden met minderheden.
• Nederland heeft een algemeen kiesrecht; alle volwassen burgers mogen stemmen, ongeacht geslacht, afkomst, religie of andere kenmerken.
• De bevoegdheden zijn vastgelegd in wet- en regelgeving.
• Democratische principes gelden op alle bestuurslagen.

Kiesstelsels - Evenredige vertegenwoordiging en meerderheidsstelsel

• Het kiesstelsel bepaalt hoe de volksvertegenwoordiging wordt gekozen.
• De twee meest voorkomende kiesstelsels zijn het stelsel van evenredige vertegenwoordiging en het meerderheidsstelsel.

Evenredige vertegenwoordiging

• Wordt in Nederland gehanteerd.
• Het totale aantal uitgebrachte stemmen wordt gedeeld door het aantal beschikbare zetels, resulterend in een kiesdeler.
• Elke partij krijgt zetels evenredig aan het percentage stemmen.
• Elke stem telt even zwaar mee, waardoor kleinere partijen kans maken op zetels.
• Coalities en compromissen zijn noodzakelijk.

Gevolgen van evenredige vertegenwoordiging

• Een breed scala aan partijen wordt vertegenwoordigd in het parlement, wat zorgt voor diverse standpunten en beleid.
• De noodzaak tot samenwerking tussen partijen