De raadsheer-fiscaal in de Nederlanden

De belangrijkste instellingen van de centrale macht in de Bourgondische Nederlanden, zoals de kanselier, Hofraad (Grand Conseil Ducal) en de ordonnantie van Thionville.

De kanselier van Bourgondië was de hoogste juridische adviseur en verantwoordelijk voor het administratieve en juridische beleid.

De Hofraad (Grand Conseil Ducal) was een belangrijk adviesorgaan dat de hertog advies gaf over belangrijke aangelegenheden, vooral inzake rechtszaken.

Een reeks wetten uitgevaardigd door Filips de Goede in 1454, die gericht waren op centralisatie en efficiëntie van het bestuur in de Bourgondische Nederlanden.

De landvoogd (gouverneur-generaal) was de belangrijkste vertegenwoordiger van de vorst in de Nederlanden, met veel macht en bevoegdheden.

Een adviesorgaan dat de vorst adviseerde over belangrijke kwesties, met een belangrijke rol in de bestuurlijke en politiek-militaire beleidsvorming.

De Staten-Generaal was een vergadering van afgevaardigden van de verschillende gewesten in de Nederlanden, die de vorst advies gaven en begrotingskwesties bespraken.

De centrale administratie en instellingen die de vorst hielpen bij het besturen van het land en het handhaven van de orde.

De vorst beheerde de staatsfinanciën en had macht over de benoeming van magistraten, baljuws in bepaalde gebieden en het bijeenroepen van de Staten.

De soeverein had de hoogste rechterlijke macht en kon het gerechtelijk personeel benoemen. Bepaalde misdrijven konden alleen door hem of zijn rechtbanken beoordeeld worden.

De soeverein leidde de economische politiek, organiseerde het douanestelsel, gaf toestemming voor kolonisatie en het aanleggen van wegen en kanalen.

De soeverein besliste over buitenlands beleid, verklaarde oorlog en ondertekende vredesverdragen.

De soeverein was de opperbevelhebber van het leger en kon troepen plaatsen in steden en op het platteland.

De soeverein bezat speciale rechten zoals de muntslag, het verlenen van privileges en eerbewijzen, en het verheffen in de adelstand.

De soeverein was de beschermer van de katholieke kerk en benoemde bisschoppen en abten. Hij gaf toestemming voor de publicatie van niet-dogmatische beslissingen van de kerkelijke autoriteiten.

De Raad van State was een belangrijk adviesorgaan van de soeverein, die hem hielp met beslissingen over beleid en bestuur.

Margaretha van Oostenrijk was de eerste officiele regentes (landvoogdes) van de Habsburgse Nederlanden, benoemd in april 1522. Dit markeert de start van de langdurige traditie van permanente landvoogdij.

Zelfs tijdens periodes dat Karel V en later Filips II in de Nederlanden verbleven en direct betrokken waren bij de Nederlandse regering, behielden de landvoogden of gouverneurs-generaal hun functie.

De enige periode zonder een gouverneur-generaal was van 1598 tot 1621, toen Albrecht en Isabella de soevereiniteit over de Nederlanden uitoefenden.

Maria van Hongarije, de weduwe van de koning van Hongarije, was de eerste landvoogdes die in het oude paleis van de hertogen van Brabant op de Coudenberg in Brussel verbleef.

Karel V benoemde zijn zus, Maria van Hongarije, tot landvoogdes na de dood van Margaretha van Oostenrijk in 1530.

Emmanuel Filibert van Savoye werd de eerste gouverneur-generaal van Filips II na diens troonsafstand in 1555.

Margaretha van Parma, een buitenechtelijke dochter van Karel V, volgde Emmanuel Filibert in 1559 op als landvoogdes. Zij nam ontslag in 1567 na de aankomst van de hertog van Alva.

Alva, een getrouwe dienaar van Filips II, nam de functie van landvoogd over van Margaretha van Parma in 1567.

Alexander Farnese, hertog van Parma, was de landvoogd van de Nederlanden gedurende bijna vijftien jaar, van 1578 tot 1592.

De meeste landvoogden waren leden van de Habsburgse dynastie. De Nederlandse bevolking zag dat als een blijk van betrokkenheid bij de Nederlanden.

De raadsheer-fiscaal was een belangrijke functionaris in de Geheime Raad. Hij verdedigde de belangen van de landsheer en zorgde ervoor dat wetten nageleefd werden.

De raadsheer-fiscaal kon zelf procedures starten in de Geheime Raad als hij vond dat de belangen van de landsheer geschaad werden. Hij superviseerde ook officieren-fiscaal in andere raden.

De Geheime Raad was een adviesorgaan voor de landvoogd of de soeverein. In de 16e eeuw werden adviezen mondeling gegeven, maar later schriftelijk.

De functie van raadsheer-fiscaal was een belangrijke rol in de overheidsstructuur van de Nederlanden. Hij vertegenwoordigde de landsheer en zorgde voor de naleving van de wet.

De raadsheer-fiscaal werd benoemd door de landsheer, nadat deze met de Geheime Raad had overlegd. Hij was een beroepsjurist met kennis van het Romeinse en/of canonieke recht.

De Raad van State, opgericht in 1531, was een belangrijk bestuursorgaan in de Habsburgse Nederlanden. Hij adviseerde de landvoogd en speelde een rol in de besluitvorming over diverse zaken, zoals bestuurlijke, militaire en financiële kwesties.

De Raad van State werd opgericht om de landvoogdes Maria van Hongarije te ondersteunen in het bestuur van de Nederlanden. Daarnaast diende hij ook als instrument om de macht van de adel te beteugelen.

De Raad van State bestond aanvankelijk uit edellieden, maar vanaf de 16e eeuw werden ook juristen in de Raad opgenomen. Dit leidde tot onenigheid met de edellieden.

Tijdens Filips II's regering (vanaf 1555) groeide de onvrede tussen de adel en de juristen in de Raad van State, wat leidde tot een toenemende politieke spanning.

De spanning in de Raad van State bereikte een hoogtepunt tijdens de opstand van Oranje in 1568. Dit was een belangrijke factor in de breuk tussen de Nederlanden en Spanje.

Na de opstand van Oranje werd de Raad van State opnieuw geïnstalleerd, maar deze nieuwe versie was anders samengesteld. De adel was minder prominent en werd vervangen door juristen ('togati').

De Raad van State was een belangrijk bestuursorgaan in de Habsburgse Nederlanden, die een rol speelde in de besluitvorming over diverse zaken. Het werd opgericht in 1531 en onderging diverse veranderingen doorheen de geschiedenis.

De Raad van State werd opgericht, samen met de Geheime Raad en de Raad van Financiën, die de 'Collaterale Raden' vormden.

De oprichting van de Raad van State was een logische stap in de evolutie van de Hofraad, een belangrijk bestuursorgaan uit de 15e eeuw.

De Raad van State moest naast de landvoogd ook de ambities van de adel in de Nederlanden kanaliseren. Dit betekende het vinden van een balans tussen de macht van de vorst en de machtsclaims van de adel.