Daskyleion Antik Kenti

Daskyleion (= Balıkesir / Ergili)

• Daskyleion, Perslerin Anadolu'daki dört satraplık merkezinden biri olan Hellespontos Phrygiası satraplığının merkezidir.
• Daskylitis Limne (Manyas Gölü)'nün güneydoğu kıyısında, Ergili Köyü'nün 2 km batısında yer alır.
• En eski buluntular Tunç Çağı'na aittir ve Tunç Çağı sonrası İ.Ö. 8. yüzyıla tarihlenir.
• Kentin adı, Lydia kralı Gyges'in babası Daskylos'tan gelmektedir (Herodotos I. 8).
• Antik kaynaklar (Homeros, Herodotos, Strabon, Pausanias, Stephanos Byzantium), kentin daha erken dönemlerde Aphneion olarak adlandırıldığını belirtir.
• Lokalizasyonu Kurt Bittel tarafından 1952'de ve E. Akurgal tarafından 1954'te yapılmıştır.
• Kserkses yazılı bullalar bulunmuştur.
• Bursa Müzesi'nde bulunan Aramca yazılı Anadolu-Pers stili mezar taşına ev sahipliği yapar.

Kuş Cenneti ve Paradeisos

• Kuş Cenneti, antik dünyada Paradeisos olarak bilinen en eski resmi parklardan biridir ve M.Ö. 546 yılında Akhamenid Satrapları tarafından kurulmuştur.
• Ksenephon, Paradeisos'ta her türlü yiyeceğin bol olduğunu, etrafının çevrili büyük bahçelerle dolu olduğunu ve içinde her tür balığın bulunduğu bir çayın aktığını belirtir (Hellenika, IV, 1, 15).
• Antik yazarlar, Paradeisos'ta beyaz ve gri balıkçıllar, kaşıkçılar, pelikanlar, yaban ördekleri gibi kuşların yaşadığını, gölde ve derelerde büyük yayın balıklarının ve midyelerin bulunduğunu ifade ederler.
• Günümüzde bu görkemli devlet parkından geriye sadece 640 dekar sulak alan ve 240 çeşit göçmen kuş kalmıştır.
• Gölün ve parkın doğal ürünlerinin, o dönem insanları tarafından avlanarak tüketildiği, bulunan balık kılçıkları, kuş kemikleri, midye ve bronz olta iğneleri ile anlaşılmaktadır. Bu kalıntılar, Pers tabakalarında "in situ" olarak bulunmuştur.
• Milli Park çalışmaları sırasında Paradeisos'a işaret eden buluntular arasında, üzerinde kuş resimleri olan gümüş ve altın sikkeler ve bazı antik yol kalıntıları tespit edilmiştir.
• Tümülüsler, parkın aynı zamanda soyluların gömüldüğü bir nekropol alanı olarak kullanıldığını gösterir.
• M.Ö. 334'te Granikos'da Persleri yenen Aleksandros (Büyük İskender), komutanı Parmenion'a "Parkının güzelliği ile ün salmış Daskyleion'u ele geçir" emrini vermiştir.

Daskyleion'un Tarihi ve Yapısı

• Kyros, İ.Ö. 547'de Sardeis'i ele geçirip Lydia krallığına son verince, Daskyleion merkezli Hellespontos Satraplığı kurulmuştur.
• Daskyleion, İ.Ö. 334'e kadar Pers satrapları tarafından yönetilmiştir.
• İ.Ö. 280'de Bithynia kralı I. Nikomedes'in bölgeyi hâkimiyeti altına almasıyla Daskyleion'da Diadokhlar dönemi kapanmıştır.
• Apameia Antlaşması ile bölge Pergamon krallığına bırakılmakla beraber, Kyzikos'un gelişmesiyle Daskyleion önemini yitirmeye başlamıştır.
• Roma döneminde bu durum devam etmiş, Bizans döneminde ise sur kalıntıları tekrar önem kazandığını göstermektedir. Ancak bu dönemden sonra iskân edildiğine dair arkeolojik buluntu yoktur.
• Kentte Pre-Akhamenid, Lydia, Akhamenid ve Bizans dönemlerine ait dört ayrı sur sistemi bulunmaktadır.
• Surlar hem savunma hem de yeni yerleşim yeri oluşturma amaçlı kullanılmıştır.
• Üç mekanlı yapı kompleksi ilk olarak Phryg/Lyd döneminde yapılmış ve Pers döneminde de kullanılmaya devam etmiştir; adak çukurları ile işlevinin dinsel olduğu düşünülmektedir.
• İ.Ö. 5. yüzyıl başlarından itibaren in antis planlı bir andron bulunmaktadır.
• Daskyleion Satrabı I. Artabazos bu yapıyı yaptırmış, ardından II. Pharnabazos dahil üç satrap daha burada yaşamış olabilir (480-395 yılları arası).
• İ.Ö. 395'te kent, Sparta komutanı Agesilaos tarafından yıkılmış (Ksenophon, Hellenika, 4,1:33), bu yıkım arkeolojik verilerle de desteklenmektedir.
• Daskyleion'a özgü eserler bugün İstanbul, Bursa ve Bandırma müzelerinde sergilenmektedir.
• Stellerin genel özellikleri: 3 metre yüksekliğindeki stellerin yüzeyi panellere bölünmüş, panellerde yüzeysel kabartmalar bulunmaktadır. Detaylar ve giysiler boya ile verilmiştir.
• Pers soylularının günlük yaşamı ve ölü kültü ile ilgili bilgiler sunulmaktadır.
• Üzerlerinde Aramca yazıtlar bulunmaktadır ve bu yazıtlar lanetler içermektedir. Anadolu-Pers stili stellerin Phryg diline ait yazıtlar taşıdığı da görülmüştür.
• İ.Ö. 8. yüzyıla tarihlenen bir Kybele Tapınağı modeli bulunmuştur.
• Hisartepe'nin güney eteğinde Orta Akhamenid evre yapısının temeli mevcuttur.
• Hellenistik Dönem'e ait yol kalıntısı bulunmaktadır.
• Lydia Dönemi'ne ait iki evreli mutfak kalıntıları (İ.Ö. 600-540) mevcuttur.
• Erken Hellenistik döneme ait teras duvarı ve Hellenistik dönem evleri ve sokakları bulunmaktadır.
• Bizans surunun doğu kısmı kalıntıları vardır.

Allianoi (Paşa Ilıca / İzmir)

• Allianoi, Bergama'nın kuzeydoğusunda, Bergama-İvrindi karayolu üzerindeki Paşa Ilıcası mevkiinde yer alır.
• Kazı çalışmaları öncesinde, bölgede İvrindi-Bergama kara yolunda 1979 yılına kadar kullanılan bir Roma köprüsü ve Roma dönemine ait, zaman zaman tamir edilen bir ılıca yapısı bulunmaktaydı.
• Yerleşimle ilgili tek antik kaynak, İ.S. II. yüzyılda yaşamış Hadrianoutherai'lı sofist P. Aelius Aristides'tir.
• Yerleşim, Hellenistik dönemde Pergamon kentindeki Asklepion'a bağlı küçük bir sağlık merkezi olarak başlamıştır.
• Roma döneminde İ.S. II. yüzyılda yapılan binalarla gerçek bir ılıca ve yerleşim haline gelmiştir.
• Geç Antikçağ'da saldırı, yangın, sel ve deprem gibi felaketlerle zayıflamış olsa da, mevcut yapılar kullanılarak Geç Bizans'a kadar devam etmiştir.
• Allianoi, Bizans ile birlikte sona ermiş olsa da, ılıcanın bir bölümü günümüze kadar şifa arayanlara hizmet vermeye devam etmiştir.
• Alya Çayı'nın güney ve kuzeyinde konumlanan bir yerleşim planına sahiptir.
• Alanın keşfi, Yortanlı Barajı suları altında kalacak olması nedeniyle yapılan kurtarma kazıları ile gerçekleşmiştir.
• Baraj yapımı ilk kez 1963'te önerilmiş, Yortanlı ve Çaltıkoru barajlarının yapımına 1992'de başlanmış ve Bergama Müzesi'nce kurtarma kazıları 1994'te başlatılmıştır.
• 1998'den itibaren Paşa Ilıcası mevkiindeki kurtarma kazıları, Bergama Müze Müdürlüğü tarafından Prof. Dr. Ahmet Yaraş'ın başkanlığında 2006'ya kadar devam etmiştir.
• Yerleşim ve özellikle termal yapıları, Pergamon mimarisi ile benzerlikler göstermektedir.
• Propylon'a doğudan gelen dar sokağın kuzeyinde frigidarium, hypokaustumlu mekân ve oturma sekileri olan üç adet dinlenme mekânı gibi çeşitli termal odalar bulunmaktadır.
• Dere yatağındaki mimari kalıntılar, derenin iki yanındaki yapıları bağlayan iki köprüye işaret eder.
• Doğu köprüsü olarak tanımlanan bu köprü, diğer anıtsal binalarla birlikte İ.S. II. yüzyılda yapılmıştır.
• Çayın kuzeyinde yapılan kazılarda termalin sıcak bölümü ve kuzey sınırı ortaya çıkarılmıştır.
• Termale ait dört ayrı mekanın yanı sıra, kuzeydeki termal yapıların iki katlı olduğunu gösteren tonozlu bir koridor vardır.
• Kazılarda bulunan en popüler eserlerden biri, kuzeydeki termal yapının odalarından birinde bulunan, elinde istiridye kabuğu tutan Nymphe heykelidir. Daha sonraki bir dönemde heykelin göbek kısmının altına delik açılmış ve künkler aracılığıyla su getirilerek heykele yeni bir işlev kazandırılmıştır.