Dalumat at SAWIKAAN

Dalumat

• Ang Dalumat, pagdadalumat, o pagteteorya ay tumutukoy sa paraan ng pag-iisip o pagpapaliwanag sa mga bagay o pangyayari.
• Ito ay binubuo ng konsepto, ideya, at teoryang inihain ng mga iskolar.
• Ayon kay Nuncio (2004), may tatlong hakbang ang dalumat: pagtukoy sa teorya, pagkalap ng datos, at pagpapaliwanag kung paano gagamitin ang teorya.
• Mahalaga ang paggamit ng wikang Filipino sa pagdadalumat dahil kailangang linangin ang wikang Pambansa.
• Kailangang paunlarin ang kamalayang Pambansa, hindi lamang dayuhang wika.
• Kailangang itaguyod ang pambansang pagkakakilanlan at pagkakaisa.
• Ang Sikolohiyang Pilipino ay tumutukoy sa sikolohiya mula sa karanasan at oryentasyon ng mga Pilipino, nakabatay sa kultura at gumagamit ng sariling wika.

SAWIKAAN

• Ang SAWIKAAN ay samahan na nagsimula noong 2004.
• Sinusubaybayan nito ang pag-unlad ng wikang Filipino batay sa umiiral na gamit ng mga salita sa diskurso ng lipunan.
• Ito ay isang pagsusuri sa Sawikaan bilang venue para talakayin ang trend ng/o pinagdadaanan ng mga salitang pumapasok sa wikang Filipino sang-ayon sa karanasan ng Lipunang Filipino.
• Ito ay taunang kumperensiya sa wika, timpalak, at aklat na itinataguyod ng Filipinas Institute of Translation, Inc. (FIT).
• Layunin nito na magsulong ng pagsasalin at pagpapaunlad ng modernong Filipino.
• Ayon kay Mario I. Miclat, ang SA-WI-KA-AN ay Bagong Likha (Modernong Filipino), na may kahulugang pagkabanyuhay ng Salita sa pamamagitan ng wika.
• Ayon kay Galileo S. Zafra (2005), isa itong masinsinang talakayan para piliin ang pinakanatatanging salitang namayani sa diskurso ng sambayanan.
• Mahalaga ang SAWIKAAN upang pag-usapan ang mga salitang nagiging bahagi ng diskursong Filipino sa araw-araw.
• Natatampok dito ang mga natural na salita na pumapasok sa bokabularyo ng Filipino o kaya'y pagsilang sa mga dati nang salita na may bagong kahulugan.
• Isa itong mahalagang batis sa pag-aaral ng kasaysayan ng wika sa konteksto ng lipunang Filipino.
• Mga pamantayan sa pagpili: salitang bagong imbento, hiram, o lumang salita ngunit may bagong kahulugan
• Mga isinasaalang-alang: kabuluhan sa buhay ng mga Pilipino, pagsasalamin sa lipunan, lalim ng saliksik, at paraan ng pagpepresenta sa madla.
• Mga pangunahing batayan: kabuluhan sa buhay ng mga Pilipino, lawak at lalim ng saliksik, at paraan ng presentasyon.
• Itinataguyod ito ng FIT noong 2004, at sinundan noong 2005, 2006, 2007, 2010, 2012, 2014, at 2016.
• Sa mga panahong walang Sawikaan, idinaos ng FIT ang Ambagan-ang kumperensiyang nakatuon naman sa mga ambag na salita ng iba't ibang wika sa Filipinas para sa pag-unlad ng wikang pambansa.
• Ang 2018 Salita ng Taon ay may labing-isang nominadong salita.

Salita ng Taon 2004

• CANVASS ang salita ng taon sa 2004

Salita ng Taon 2005

• HUWETENG ang salita ng taon sa 2005

Salita ng Taon 2006

• LOBAT ang salita ng taon sa 2006

Salita ng Taon 2007

• MISKOL ang salita ng taon sa 2007

Salita ng Taon 2010

• JEJEMON ang salita ng taon sa 2010

Salita ng Taon 2012

• WANGWANG ang salita ng taon sa 2012

Salita ng Taon 2014

• SELFIE ang salita ng taon sa 2014

Salita ng Taon 2016

• FOTOBAM ang salita ng taon sa 2016

Salita ng Taon 2018

• TOKHANG ang salita ng taon sa 2018
• Bisayang salita, “TOKTOK” (Katok) at “HANGYO” (Pakiusap)
• Kapag napapatay ang suspek sa drugs sa 2018

Dalawa Pang nominadong salita sa 2018:

• Ni Ralph Fonte at Ari Santiago ang DENGVAXIA, na Nanging kontrobersyal nang aminin ng Sanofi Pasteur na ito ay may malalang epekto.
• DDS, na Ni Schedar Joson ay Orihinal na tinutukoy ang Davao Death Squad at ginamit na pangangampanya noong 2016.
• DILAWAN, by Ni Jonathan Geronimo at John Robert Bautista na Tagapagutya sa Yellow Crowd Mga tagasuporta ng pamilya Aquino at ng Liberal Party.
• FAKE NEWS, Ni Danilo Arao na Tawag ng mga tao sa tunay na balita na hindi nila gusto na mapanlinlang.
• FEDERALISMO, ni Xavier Alvaran: ang Sistemang isinusulong ng administrasyong Duterte.
• FOODIE, Ni Mykel Sarthou: Taong mahilig kumain o mahilig sumubok ang mga bagong putahe na Kadalasan, kinukuhanan din nila ng litrato ang kanilang pagkain
• QUO WARRANTO, Ni Aileen Sicat na Nagbigay ng Petisyong kumukwestiyon sa kwalipikasyon ng opisyal sa isang posisyon
• RESIBO, Ni Zarina Joy Santos Eliserio na Ebidensya o Katunayan
• TRAIN, Ni Junilo Espiritu:Batas na nagbaba ng income tax rate pero nagpataw ng buwis sa ilang produkto.
• TROLL; Ni Roy Rene Cagalingan na Taga pang iinis at naghahamon

SAWIKAAN 2020

• Ngayong Salita ng Taon 2020 Edisyong Pandemya, pag-usapan natin ang mga salitang tumatak sa lipunan sa panahon ng pandemya at alamin kung gaano at paano nito nabigyan ng higit na kulay ang diskursong Filipino sa kasalukuyan. sa pagsisimula ng krisis naging laman ng diskurso ang mga salitang pangkalusugan, pang-agham, pang-edukasyon, at pang-ekonomiya.

Kultura sa Pilipinas

• Ang kultura ng Pilipinas ay pinaghalong impluwensya ng mga katutubong tradisyon, mangangalakal, at mananakop.
• Angpananakop ng mga Kastila sa Pilipinas sa pamumuno ng Mehiko ay may malaking kontribusyon
• Ang Wikang Pilipino, mas kilala bilang Tagalog, ay maraming hiniram na salita mula sa Kastila.
• Karamihan sa mga tradisyon ay magkahalong Kristiyano, Pagano, at lokal na seremonya.
• Bawat taon, ang mga bayan ay nagsasagawa ng malalaking Pista at may mga patimpalak ng katutubong pagsayaw.
• Sa katimugang bahagi ng bansa, ang mananalig Islam ay nagdiriwang din ng kanilang mga tradisyon.
• Ang mga mangangalakal galing sa India, Malaysia, Indonesia,Tsina at Hapon ay may malaking kontribusyon din sa Kultura ngPilipinas sa pamamagitan ng Hinduismo at Budismo.
• Ang karma, tradisyon, mga pamahiin, at mga pagkain ang minana sa mgamangangalakal na Instik.
• Isang paraan ng pamumuhay ng mga taong nagpapakita ng kaugalian, tradisyon, sining,sistema ng edukasyon, musika at pamahalaan.
• Ang Lipunang Pilipino ay magkahalong lipunan na kung saan maraming tradisyon at grupo.

Kaugaliang Pilipino

• Nabuo ang Bayanihan sa mga samahan ng mga magkakapitbahay na nagtutulungan kahit kailan o saan man kailanganin ng tulong na kabaligtaran ng ugaling indibidwalismo
• Kaugaliang Pilipino ay Matinding pagmamahal sa Anak at Mag- asawa
• Karaniwan na may mga Kamag-anak sa bahay: Sa mga lalawigan, ang mga nayon ay kadalasang binubuo ng iisang angkan, at halos lahat ay mag-kakakilala.
• Pakikisama ay ang kaugaliang Pilipino na nagnanais magkaroon ng maganda at mabuting pakikitungo.
• Hiya:ang kaugalian na nagpapakita ng tamang kaugulian mula sa lipunan
• Parable de Honor. Kahit anong mangyari dapat isa kang salita
• Amor Properio. Pagmamahal sa sarili. Dapat kang maging palaban para sa iyung sarili
• Delicacy. Kailangan dapat kang kumilos sa tama at nakalagay sa lugan.
• Utang na Loob. Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan: Dapat ang iyong ginagawa ay nagpapasalamat sa sa iyo tumulong

Mga Pambansang Pagdiriwang

• Ay isang araw ng ipinagdiriwang na nagpakahaga kay kalayaan, kasaysayan at pagkakaisa

Ang Bagong Taon

• Ang Bagong Taon ay ipinagdiriwang sa bawat isang Enero para masama ang mag anak at bumati.

Araw ng Rebolusyong EDSA

• Araw ng kung saan nagkita ng libo - libong tao nagbawi kay Ferdinand Marcos

Araw ng Kagitingan

• Araw ng pagsuporta sa mga soldier sa Bundok Samat
• Bataan.Tuwing sasapit ang Abril 9.

Araw ng manggagawa

• Tuwing Mayo 1 para suportahan lahat ng tao na may trabaho.

Kalayaan

• Tuwing Hunyo 12 ang panahon na naging freeman and pilipinas.

Araw ng mga Bayani

• Tuwing Agusto 26 nag alay ng mga bulaklak at may mga palatuntunan poa sakania.

Mga Pagdiriwang na Pangrelihiyon

• Isinasagawa sa halos ng panahun: ipinapakita ang katangiang filipino

Araw ng Puso

• Tuwing Pebrero 14 nagbibigay ang mga tao and importansya sa mga tao na mahal na mahal mo.

Linggo ng Pag-iwas sa Sunog

• May araw 7 araw lang kung saan tinuro kung paano iwasa ang pagkasunog.

Araw ng mga Ina/mga Ama

• Ginunita ang ang mabuting gawa ng mamay at daddy. Tuwing Mayo at Hunyo ang pagdiriwang

Linggo ng Wika

• Tuwing Araw na 19 ipinapakita ng pilipino and kahalagahan ng Filipino.

Araw ng mga Nagkakaisang Bansa

• Tuwing Oktubre 24 para makikiisa kay pagtutulong ng ibang bansa at ang layon nito

Linggo ng Mag-Anak

• Ginugunita ang Araw ng pagsuporta sa pamilya

Araw ng mga Guro

• Ginagunita para pasasalamat at malaman and kabutihan ng ating guro

Araw ng Maynila/Araw ng Lungsod Quezon

• Tuwing Hunyo oAgosto 19

Pagrelihiyon na Pagdiriwang

• Pagpasko: Desyembre 25 para kay jesus
• Ati Atihan: sa Calibo Aklan maraming taong nanalo nanalo na pinapa kita ang kanilang kataan
• Mahal na Araw- panahon ng saerifikasyon para kay jesus Morionies: Pagsuporta para kay Jesus
• Pahiyas: Pagaalay sa Santo na San Isidro de Labrador
• At panghuli Ramadan and puasa bilang pasasalamat.