Đại cương gãy xương

Study Notes

Gãy xương (GX) được định nghĩa là sự phá hủy đột ngột các cấu trúc bên trong của xương do nguyên nhân cơ học, gây gián đoạn truyền lực qua xương hoặc sự gián đoạn về cấu trúc giải phẫu bình thường của xương.
Hệ xương khớp có các chức năng: bảo vệ (hộp sọ, lồng ngực, ống sống,...), nâng đỡ (bộ xương là trụ cột cơ thể), và vận động (các xương nối với nhau qua khớp).
GX là tai nạn phổ biến ở mọi lứa tuổi, giới tính, thời gian và địa điểm.
Cơ chế chấn thương trực tiếp gây ra GX hở nặng nhất, thường là gãy ngang.
Cơ chế chấn thương gián tiếp bao gồm uốn bẻ, vặn xoắn, ép, dồn nén có thể gây ra gãy chéo, gãy xoắn, gãy nát, lún xương, gãy xoắn có mảnh gãy thứ ba hình chêm.
GX có thể không di lệch hoặc có di lệch, với 5 kiểu di lệch cơ bản: sang bên, chồng ngắn, xa nhau, gập góc, xoay.

Gãy xương kín được phân loại theo mức độ tổn thương mô mềm:
- Độ 0: GX không có hoặc có tổn thương mô mềm nhẹ.
- Độ 1: GX có xây xát da nông hoặc chạm thương mô mềm.
- Độ 2: GX có xây xát da sâu hoặc chạm thương da và cơ khu trú.
Gãy xương hở được phân loại dựa vào độ nghiêm trọng của vết thương phần mềm và mức độ phơi nhiễm xương:
- GX hở độ 1: vết thương nhỏ, da và mô mềm bị tổn thương nhẹ, xương không phơi nhiễm.
- GX hở độ 2: Vết thương lớn hơn, da và mô mềm bị tổn thương nặng, xương có thể phơi nhiễm một phần.
- GX hở độ 3: vết thương rất lớn, da và mô mềm bị tổn thương nghiêm trọng, xương phơi nhiễm hoàn toàn.

Sử dụng phim X - quang để xác định vị trí GX, đường gãy, di lệch, tình trạng mô mềm.
Bệnh sử: thông tin về tuổi, giới tính, cơ chế chấn thương, sơ cứu, thời gian từ lúc bị chấn thương.
Triệu chứng lâm sàng: nhìn (sưng, bầm tím, biến dạng, vết thương, lộ đầu xương), sờ (sưng đau, điểm đau chói, tiếng lạo xạo).

Mục tiêu:
- Giảm đau.
- Khôi phục chức năng của chi.
- Ngăn ngừa biến chứng.
Phương pháp điều trị:
- Bất động: nẹp, bột, khung xương ngoài, phẫu thuật cố định nội khung.
- Phục hồi chức năng: tập luyện vận động.

Biến chứng sớm: sốc, nhiễm trùng, chèn ép khoang, tổn thương mạch máu thần kinh.
Biến chứng muộn: cứng khớp, teo cơ, tổn thương dây thần kinh, loãng xương, viêm khớp.

TKV là trật khớp ổ chảo - chỏm xương cánh tay, gây mất tiếp xúc của diện khớp giữa hai thành phần này.
TKV là trật khớp phổ biến nhất trong trật các khớp lớn, thường gặp ở người lớn trẻ khỏe.
Các thành phần giữ vững khớp vai gồm: bao khớp, các dây chằng, nhóm gân cơ xoay, sụn viền ổ chảo.

Nắn khớp: Nắn càng sớm càng tốt, gây tê, gây mê để giảm đau.
Bất động: Thời gian bất động dựa vào thời gian lành bao khớp, xương gãy, sự phục hồi chức năng của khớp.
Phẫu thuật: Xét trong trường hợp nắn bảo tồn không hiệu quả, hoặc có tổn thương mạch máu thần kinh nghiêm trọng.