Trắc Nghiệm Mắt

Giải phẫu và Sinh lý Cơ quan Thị giác

• Cơ quan thị giác giúp nhận thức thế giới bên ngoài qua kích thích ánh sáng dưới dạng hình ảnh và màu sắc.
• Khoảng 90% lượng thông tin đến não là nhờ mắt.
• Trẻ mù bẩm sinh sẽ chậm phát triển trí tuệ.
• Cơ quan thị giác gồm 2 phần: bộ phận phụ của mắt (hốc mắt, mi mắt, kết mạc, lệ bộ) và nhãn cầu.

Hốc mắt (Ổ mắt)

• Nhãn cầu nằm trong hốc mắt do các xương sọ và xương mặt tạo thành.
• Hốc mắt giống như hình tháp, có 4 cạnh, rỗng, có đỉnh quay về phía sau, đáy hướng ra trước.
• Thành trên hốc mắt do xương trán và xương bướm tạo thành và liên quan với xoang trán.
• Thành dưới hốc mắt tạo bởi xương gò má và xương hàm trên và liên quan với xoang hàm.
• Thành trong hốc mắt tạo bởi xương sàng, xương giấy, xương lệ, có liên quan với xoang sàng và xoang bướm.
• Thành ngoài hốc mắt tạo bởi xương gò má và xương bướm.
• Hốc mắt thông với tầng giữa nền sọ qua lỗ thị giác và khe bướm, hố chân bướm hàm qua khe bướm hàm, hốc mũi qua ống lệ mũi.
• Lỗ thị giác chứa dây thần kinh thị giác và động mạch mắt.
• Khe bướm chứa các dây thần kinh vận động và cảm giác của nhãn cầu (III, IV, V, VI).
• Sáu cơ vận nhãn: 4 cơ thẳng (ngoài, trong, trên, dưới) và 2 cơ chéo (bé, lớn).

Mí mắt và kết mạc

• Mỗi mắt có 2 mí mắt (trên và dưới) giao nhau ở hai khóe mắt trong và ngoài, giới hạn giữa là khe mí.
• Bờ tự do của mỗi mí mắt có từ 1 đến 2 hàng lông mi, cùng các tuyến Moll và Zeiss.
• Cấu tạo mí mắt từ trước ra sau gồm 4 lớp: da, cơ, sụn, kết mạc.
• Lớp da mịn màng nhưng tổ chức dưới da lỏng lẻo nên dễ phù.
• Lớp cơ gồm cơ vòng mi (nhắm mắt, do dây VII chi phối), cơ nâng mí (mở mắt, do dây III chi phối), cơ Muller (trương lực mí mắt, do hệ giao cảm chi phối).
• Lớp sụn là mô xơ dày, chứa nhiều tuyến meibomius.
• Kết mạc là màng mỏng, trong suốt, chứa tổ chức bạch huyết và các tuyến nước mắt phụ, phủ mặt trước nhãn cầu trừ giác mạc.
• Chức năng của mí mắt và kết mạc là che phủ và bảo vệ phần trước nhãn cầu.
• Mí mắt tạo ra sự thấm ướt và dàn đều lớp màng nước mắt trên bề mặt giác mạc, che bớt ánh sáng quá mạnh.

Lệ bộ

• Tuyến lệ chính nằm trong hố lệ, ở góc trên ngoài hốc mắt.
• Tuyến lệ phụ nằm rải rác ở kết mạc, tiết nước mắt bảo vệ giác mạc khỏi bị khô và có tính chất sát trùng nhẹ.
• Nước mắt tập trung ở hồ lệ trước khi vào các lỗ lệ rồi đi theo các lệ quản đổ vào túi lệ, sau đó theo ống lệ mũi để đào thải ở hốc mũi.

Nhãn cầu

• Nhãn cầu có dạng hình cầu, đường kính trước sau khoảng 23mm, thể tích chừng 6,5ml.
• Vỏ bọc nhãn cầu gồm 3 lớp: củng - giác mạc, màng bồ đào và võng mạc; bên trong chứa thủy dịch, thể thủy tinh và dịch kính.
• Lớp xơ gồm củng mạc và giác mạc.
• Củng mạc là lớp vỏ xơ rất dai, dày khoảng 1mm, màu trắng, chiếm 4/5 sau, nối tiếp với giác mạc phía trước.
• Giác mạc là một chỏm cầu trong suốt, không có mạch máu và phong phú về thần kinh, chiếm 1/5 trước, dày 0,5 đến 1mm, đường kính ngang khoảng 11 - 12mm.
• Cấu tạo giác mạc từ trước ra sau: thượng mô, màng Bowmann (tổn thương sẽ để lại sẹo), nhu mô (lớp dày nhất), màng Descemet (được tổng hợp và phục hồi bởi nội mô giác mạc), nội mô (bảo đảm sự trong suốt của giác mạc). Vùng rìa là vùng trung gian (1 - 2mm) giữa củng mạc và giác mạc, chứa hệ thống thoát thủy dịch.
• Lớp mạch gồm mống mắt, thể mi và hắc mạc.
• Mống mắt nằm trước thể thủy tinh, giới hạn một lỗ tròn ở giữa, đường kính khoảng 3mm gọi là đồng tử.
• Mống mắt cấu tạo bởi lớp nhu mô ở phía trước và lớp tế bào sắc tố ở phía sau, có 2 cơ trơn: co đồng tử (hình vòng, chi phối bởi hệ thần kinh phó giao cảm), giãn đồng tử (hình nan hoa, chi phối bởi hệ thần kinh giao cảm); điều chỉnh lượng ánh sáng vào võng mạc.
• Thể mi là chỗ dày nhất của lớp mạch, nối tiếp giữa mống mắt và hắc mạc, cấu tạo gồm nhu mô, thượng mô chia 2 vùng: vùng phẳng (pars plana) rộng khoảng 4mm, phía sau được giới hạn bởi miệng thắt (ora serrata); vùng nếp mi (pars plicata) rộng khoảng 2mm và nằm ở phía trước, có khoảng 60 đến 70 nếp mi; tiết thủy dịch và góp phần điều tiết để nhìn gần.
• Hắc mạc là một mô liên kết giàu mạch máu và sắc tố, nằm giữa củng mạc và võng mạc; tạo buồng tối và nuôi duỡng 1/2 ngoài của võng mạc.
• Lớp thần kinh là võng mạc, lớp lót trong nhất của nhãn cầu, dày 0.4mm, mỏng hơn ở vùng hoàng điểm và vùng ora serrata; bám dính hắc mạc từ phía trước (ora serrata) đến phía sau quanh bờ dây thần kinh thị.
• Về mặt cấu tạo, võng mạc được chia thành 10 lớp, lớp ngoài cùng là lớp biểu mô sắc tố; 9 lớp trong chứa 3 lớp neuron (tế bào nón và que, tế bào lưỡng cực, tế bào hạch).
• Vùng hoàng điểm (macula lutea): vùng trung tâm có hình bầu dục, đường kính ngang khoảng 6mm; hố trung tâm (fovea centralis) có đường kính khoảng 1,5mm; trung tâm hoàng điểm (foveola) chỉ chứa toàn tế bào nón, thị lực tốt nhất.
• Dĩa thị (gai thị): nằm cách hoàng điểm 3mm về phía mũi, chứa các sợi thần kinh nhưng không có tế bào nón hoặc que, tương ứng với điểm mù trên thị trường; hình tròn hoặc bầu dục, đường kính khoảng 1,5mm.
• Miệng thắt (ora serrata): là giới hạn phía trước của võng mạc.
• Chức năng của võng mạc là biến đổi các kích thích ánh sáng thành các xung điện nhờ phản ứng quang hóa học và sự hiện diện của các sắc tố thị giác.
• Hai tế bào võng mạc quan trọng nhất về mặt chức năng là tế bào nón và tế bào que.
• Tế bào nón phân bố ở trung tâm võng mạc, giúp mắt nhìn rõ vật trong điều kiện ánh sáng bình thường và phân biệt các màu sắc.
• Tế bào que phân bố ở ngoại biên võng mạc, giúp mắt nhìn thấy trong môi trường ánh sáng yếu và về đêm.
• Các môi trường trong suốt: giác mạc, thủy dịch, thể thủy tinh.
• Thủy dịch là chất dịch trong suốt sản xuất bởi thể mi, thành phần chủ yếu là nước (99%), chứa trong khoảng không gian từ mặt sau giác mạc đến mặt trước thể thủy tinh; mống mắt ngăn thành 2 khoang (tiền phòng và hậu phòng).
• Thủy dịch từ hậu phòng sẽ đi ra tiền phòng qua đồng tử; ở góc tiền phòng có hệ thống vùng