Chương 2: Tiêu hóa và Chuyển hóa chất dinh dưỡng

Là quá trình phá vỡ cấu trúc thức ăn thành những hợp chất đơn giản hơn để cơ thể dễ dàng hấp thụ.

Là quá trình thu nhận chất dinh dưỡng từ thức ăn đã được tiêu hóa vào cơ thể.

Là quá trình vận chuyển các chất dinh dưỡng đã được hấp thụ đi khắp cơ thể để nuôi dưỡng các tế bào.

Là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng đã được hấp thụ để tạo ra năng lượng hoặc các thành phần cấu trúc cần thiết cho cơ thể.

Bao gồm tất cả các cơ quan và tuyến liên quan đến quá trình tiêu hóa thức ăn.

Là hoạt động cơ học và hóa học để phá vỡ thức ăn thành các hợp chất đơn giản.

Cơ thể hấp thụ trực tiếp nước, vitamin và chất khoáng từ ruột non vào máu.

Tế bào sử dụng các chất dinh dưỡng này để nuôi sống và thực hiện các chức năng của cơ thể.

Là quá trình thức ăn được chuyển hóa thành những hợp chất đơn giản hơn.

Là quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng từ ruột non vào máu.

Là những phần lồi nhỏ trên thành ruột non, tăng diện tích tiếp xúc để hấp thụ chất dinh dưỡng.

Là nơi hấp thụ hầu hết các chất dinh dưỡng trong cơ thể.

Là phương thức di chuyển chất dinh dưỡng qua màng tế bào mà không cần năng lượng.

Là phương thức di chuyển chất dinh dưỡng qua màng tế bào bằng cách sử dụng năng lượng.

Là một phương thức vận chuyển chất dinh dưỡng sử dụng chất mang.

Là hệ thống mạch máu vận chuyển chất dinh dưỡng đi khắp cơ thể.

Là tĩnh mạch thu gom chất dinh dưỡng từ ruột non và đưa đến gan.

Là tuyến lớn nhất trong cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa chất dinh dưỡng.

Quá trình tiêu hóa bắt đầu ở đây, thức ăn được nghiền nhỏ bằng cơ học (nhai) và được thấm ướt bởi nước bọt. Một phần carbohydrate (bột) được thủy phân nhờ enzyme amylase (ptyalin) trong nước bọt. Nhai kỹ, nhai lâu giúp tạo thành maltose có vị ngọt nhẹ.

Thực quản là ống nối miệng với dạ dày, nhiệm vụ của nó là vận chuyển thức ăn từ miệng xuống dạ dày, không có tác dụng tiêu hóa.

Thực phẩm được trộn với dịch vị bao gồm axit clohydric, enzyme và nước. Sự co bóp của dạ dày giúp thức ăn chuyển sang dạng lỏng sánh đặc gọi là nhũ trấp (chyme). Tính acid của dịch vị giúp tiêu diệt vi khuẩn có hại, hoạt hóa enzyme pepsin, biến tính protein dễ tiêu hóa và hỗ trợ hấp thụ canxi và sắt.

Ruột non là nơi tiêu hóa chủ yếu protein, carbohydrate và chất béo. Mật từ gan được dự trữ trong túi mật và đi vào tá tràng, giúp nhũ hóa chất béo và trung hòa tính acid của nhũ trấp để các enzyme hoạt động hiệu quả. Ruột non cũng tiết ra các enzyme tiêu hóa và nhận dịch tụy từ tuyến tụy để hoàn thành việc thủy phân thức ăn thành các chất đơn giản: protein → amino acid, carbohydrate → monosaccharide, chất béo → acid béo + glycerol. Ruột non hấp thụ các chất dinh dưỡng vào máu.

Ruột già tiếp nhận thức ăn không được hấp thụ ở ruột non. Nó tái hấp thụ nước và dịch tiêu hóa, tạo thành chất thải dạng rắn (phân) chứa các thành phần không tiêu hóa như xơ, muối mật, cholesterol, nhầy, vi khuẩn và tế bào chết.

Mật được tiết ra từ gan và dự trữ trong túi mật, đóng vai trò quan trọng trong tiêu hóa chất béo. Mật giúp nhũ hóa chất béo, khiến chúng dễ bị phân giải bởi các enzyme tiêu hóa. Mật cũng có tính kiềm giúp trung hòa tính acid của nhũ trấp, tạo điều kiện thuận lợi cho các enzyme hoạt động.

Tuyến tụy tiết ra dịch tụy chứa các enzyme tiêu hóa quan trọng, đóng vai trò chính trong việc phân giải protein, carbohydrate và chất béo thành các đơn phân nhỏ để cơ thể hấp thụ. Dịch tụy đi vào tá tràng và cùng với các enzyme khác hoàn thành quá trình tiêu hóa.

Độ chắc, kích thước và loại thực phẩm ảnh hưởng đến tốc độ tiêu hóa. Thực phẩm lỏng tiêu hóa nhanh hơn thực phẩm rắn chắc, thực phẩm cắt nhỏ tiêu hóa dễ hơn thực phẩm lớn, thực phẩm được nhai kỹ tiêu hóa dễ dàng hơn. Hệ vi sinh vật trong đường tiêu hóa cũng góp phần phân giải thực phẩm. Các yếu tố hóa học như acid mạnh, gia vị, caffein, dịch ly trích từ thịt kích thích tiết dịch tiêu hóa, trong khi chất béo lại giảm sự tiết dịch tiêu hóa. Yếu tố tâm lý cũng ảnh hưởng đến tiêu hóa, giận dữ, hoảng sợ, lo lắng làm giảm sự tiết dịch vị, trong khi nhìn, ngửi, mùi thơm lại kích thích tiết nước bọt và dịch vị.

Carbohydrate được tiêu hóa nhanh nhất trong các loại chất dinh dưỡng chính.

Máu giàu dinh dưỡng sau khi được gan xử lý, được hệ thống tĩnh mạch gan thu thập và đưa về tim.

Hệ thống mạch máu, mô, cơ quan vận chuyển chất lỏng về phía tim.

Hệ bạch huyết đường tiêu hóa hấp thụ chất béo chuyển hóa từ đường tiêu hóa vào máu.

Chất lỏng màu trong suốt chứa bạch cầu giúp chống nhiễm trùng. Nó vận chuyển chất béo, vitamin tan trong chất béo từ đường tiêu hóa vào máu.

Mạch bạch huyết chính thu thập bạch huyết từ khắp cơ thể và dẫn lưu vào tĩnh mạch dưới đòn trái.

Tĩnh mạch cung cấp lối đi từ hệ bạch huyết vào hệ thống mạch máu.

Là quá trình sử dụng oxy để phân hủy các chất phức tạp thành các chất đơn giản, giải phóng năng lượng cho cơ thể.

Là quá trình sử dụng năng lượng để tổng hợp các chất phức tạp từ những chất đơn giản, giúp cơ thể phát triển và duy trì hoạt động.

Glucose được ôxy hóa để tạo năng lượng, dự trữ trong gan dưới dạng glycogen, hoặc chuyển hóa thành chất béo và lưu trữ trong mô mỡ.

Acid béo được ôxy hóa để tạo năng lượng, hoặc lưu trữ trong mô mỡ.