Бихевиоризм саясаттануда

• Саяси мінез-құлықты зерттеуде қолданылатын политологиялық әдіс бихевиоризм деп аталады.

Бихевиоризмнің мәні

• Бихевиоризм - саясаттанудағы бағыт, ол саяси құбылыстарды және процестерді адамдардың немесе топтардың нақты мінез-құлқы арқылы түсіндіруге тырысады.
• Бұл әдіс саясатқа қатысушылардың іс-әрекеттерін, олардың мотивтерін, шешім қабылдауын және реакцияларын бақылауға және талдауға бағытталған.
• Бихевиоризм саяси процестерді зерттеуде эмпирикалық деректерге және ғылыми әдістерге сүйенеді.

Бихевиоризмнің негізгі принциптері

• Мінез-құлықты бақылау: Саяси мінез-құлықты тікелей бақылау және тіркеу арқылы зерттеу.
• Эмпирикалық деректер: Зерттеулер нақты деректерге негізделуі керек, мысалы, сауалнамалар, сұхбаттар, статистикалық мәліметтер.
• Ғылыми әдістер: Гипотезаларды тексеру үшін ғылыми әдістерді қолдану, мысалы, эксперименттер, статистикалық талдау.
• Құндылықтардан бейтараптық: Зерттеушілер өздерінің құндылықтары мен көзқарастарының зерттеу нәтижелеріне әсер етуіне жол бермеуге тырысады.
• Жалпылау: Жекелеген жағдайлардан жалпы заңдылықтар мен теорияларға көшу.

Бихевиоризмнің қолданылуы

• Сайлаушылардың мінез-құлқы: Сайлаушылардың дауыс беру мотивтерін, таңдауын және саяси қатысуын зерттеу.
• Саяси қатысу: Адамдардың саяси партияларға, қозғалыстарға және наразылық акцияларына қатысуын зерттеу.
• Саяси элитаның мінез-құлқы: Саяси көшбасшылардың, депутаттардың және мемлекеттік қызметкерлердің шешім қабылдауын және іс-әрекеттерін зерттеу.
• Халықаралық қатынастар: Мемлекеттердің бір-бірімен қарым-қатынасын, сыртқы саясатын және халықаралық ұйымдардағы мінез-құлқын зерттеу.

Бихевиоризмнің әдістері

• Сауалнамалар: Адамдардың пікірлерін, көзқарастарын және құндылықтарын анықтау үшін сауалнамалар жүргізу.
• Сұхбаттар: Адамдармен терең сұхбаттар жүргізу, олардың мотивтерін, тәжірибесін және көзқарастарын түсіну үшін.
• Бақылау: Саяси процестерді және оқиғаларды тікелей бақылау, мысалы, сайлау науқандарын, митингілерді және парламент отырыстарын.
• Статистикалық талдау: Саяси деректерді талдау үшін статистикалық әдістерді қолдану, мысалы, регрессиялық талдау, корреляциялық талдау.
• Эксперименттер: Саяси мінез-құлыққа әсер ететін факторларды анықтау үшін эксперименттер жүргізу.

Бихевиоризмнің сын-пікірі

• Шамадан тыс рационалдылық: Бихевиоризм адамдардың мінез-құлқы рационалды және есептелген деп болжайды, бірақ іс жүзінде адамдар көбінесе эмоциялармен, интуициямен және әдеттермен әрекет етеді.
• Контекстті ескермеу: Бихевиоризм саяси мінез-құлықтың әлеуметтік, мәдени және тарихи контекстін ескермеуі мүмкін.
• Құндылықтық бағдар: Бихевиоризм құндылықтардан бейтарап болуға тырысқанымен, зерттеушілердің құндылықтары мен көзқарастары зерттеу сұрақтарын таңдауға және нәтижелерді интерпретациялауға әсер етуі мүмкін.
• Қолданбалы шектеулер: Бихевиоризм саяси мінез-құлықты болжауға және оған әсер етуге тырысады, бірақ іс жүзінде саяси процестер өте күрделі және болжауға келмейді.

Бихевиоризмнің маңызы

• Ғылыми тәсіл: Бихевиоризм саяси зерттеулерге ғылыми тәсілді енгізді, бұл саяси процестерді түсінуге және талдауға көмектеседі.
• Эмпирикалық деректер: Бихевиоризм саяси мінез-құлықты зерттеу үшін көптеген эмпирикалық деректерді жинауға және талдауға мүмкіндік берді.
• Теориялық негіз: Бихевиоризм саяси мінез-құлықтың көптеген теорияларын жасауға ықпал етті, мысалы, рационалды таңдау теориясы, әлеуметтік оқыту теориясы.
• Саяси практикаға әсер ету: Бихевиоризмнің нәтижелері саяси науқандарды жоспарлауға, мемлекеттік саясатты әзірлеуге және халықаралық қатынастарды реттеуге пайдаланылуы мүмкін.