Bilgisayar Donanımı ve Temel Yapısı

Bilgisayar Donanımı

• Bilgisayar, önceden yüklenmiş programlara göre bilgileri saklayan, geri getiren, aritmetik ve mantıksal işlemler yapan hızlı bir elektronik cihazdır.
• Donanım (hardware) bilgisayarın elektronik kısmını, yazılım (software) ise program kısmını ifade eder.

Bilgisayarın Gelişiminde Değişmeyen 4 Unsur

• Bilginin girişi (klavye, mouse, kamera vb. giriş birimleriyle sağlanır).
• Bilginin saklanması (hard disk, disket, CD-ROM vb. hafızalarla gerçekleşir).
• Bilginin işlenmesi (merkezi işlem birimi - CPU ile yapılır).
• Bilginin çıkışı (monitör, yazıcı, plotter, modem gibi çıkış birimleriyle elde edilir).

Donanım Yapısı

• Donanım, bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların tümüdür.
• Bir merkezi işlem birimi (CPU) ve ona bağlı çevre birimlerinden oluşur.
• Çevre birimleri, giriş (input devices) ve çıkış (output devices) birimleri olarak ikiye ayrılır.

Merkezi İşlem Birimi (CPU)

• CPU, bilgisayarın en önemli parçası olup mikro işlemci olarak da anılır.
• Verilen komutları işler, hesaplamaları yapar ve bilgi akışını kontrol eder.
• Kullanıcı komutlarını yorumlar, uygun programları çalıştırır ve istekleri yerine getirir.

CPU'nun Çalışma Prensibi

• Toplama işlemi için devreleri açıp kapatır.
• Bu işlemler çok kısa sürede ve eş zamanlı yapılır.
• CPU'ya bağlı saat (kuvars kristal) bu eş zamanlılığı sağlar.
• Saatin vuruşları Mega Hertz (Mhz) ile ölçülür.
• 33 Mhz'lik bir bilgisayar saniyede 33.000.000 işlem yapar.
• Mhz değeri arttıkça, bilgisayar hızı artar.
• Kişisel bilgisayarın hızı, mikro işlemci hızı ve birim zamanda işlediği sözcük boyuna bağlıdır.
• Mikro işlemci hızı, saniyede yapılan işlem sayısıdır.
• Sözcük boyu, bilgisayarın birim zamanda işleyebildiği bit sayısıdır (8, 16 veya 32 olabilir).
• Mikro işlemciler belirli numaralarla ifade edilirler.

Mikro İşlemci Türleri

• 8080 işlemcisi 4.77 Mhz hızında çalışır, 1 Mb belleği kontrol eder ve 8 bit sözcük boyunu kullanır.
• 80286 işlemcisi 6-20 Mhz arasında değişen hızlarda çalışır, 16 bite kadar belleği kontrol eder ve çoklu işlem yapabilir.
• 80366 işlemcisi 33 Mhz'e kadar çıkabilir, 4 GB'a kadar belleği kontrol eder, 32 Bit (DX) veya 16 Bit (SX) sözcük boyunu kullanabilir.
• 80486 işlemcisi 80386'ya matematik işlemci eklenmiş halidir, ön bellek denetleyicisine sahiptir ve 486 SX veya 486 DX olarak adlandırılır.
• 80586, Pentium olarak bilinir, Latince'de 5 anlamına gelir ve 60-400 Mhz arasında işlem hızı sunar.

Ana Bellek (RAM)

• RAM (Random Access Memory), giriş cihazından okunan veri, programlar, sonuçlar ve çıktıların tutulduğu yerdir.
• Rastgele erişim, bellekteki herhangi bir adrese doğrudan erişebilmeyi ifade eder.
• Veriler geçici olarak saklanır ve bilgisayar kapatıldığında silinir.
• Çok kullanıcılı sistemlerde farklı kullanıcıların verileri aynı kısımda tutulabilir.
• RAM diğer saklama araçlarına göre daha pahalıdır.

Ana Belleğin Temel Görevleri

• Çalışan programların verilerini tutmak.
• İşletim sistemi bileşenlerini saklamak.
• Programlar tarafından üretilen sonuçları depolamak.
• Sabit diske veya harici cihaza gönderilecek çıktıları tutmak.
• Her bölgenin bir adresi vardır, bu sayede verilere tekrar ulaşılabilir.
• RAM'in büyüklüğü program sayısını ve çalışma hızını etkiler.
• Bellek kapasitesinden büyük programlar çalıştırılamaz.
• 640 KB RAM'e sahip bir bilgisayarda yaklaşık 3 defter dolusu yazı saklanabilir.

Bellek Bölümleri ve Kapasiteleri

• Ana Bellek (Base Memory): 0 - 640 KB
• Uzatılmış Bellek (Extended Memory): 641 - 1024 KB
• Genişletilmiş Bellek (Expanded Memory): 1025 KB'den yukarısı

Ön Bellek (Cache Memory)

• Ana bellekten daha hızlıdır ve merkezi işlem birimi ile ana bellek arasında çalışır.
• Çok sık kullanılan talimatları ve geçici bilgileri saklar.
• CPU'nun ana bellekten veri alırken harcadığı zamanı azaltır.
• Dahili ön bellek CPU'nun son işlediği verilerin kopyasını saklar.
• Veri önce dahili ön bellekte, sonra harici ön bellekte ve en son ana bellekte aranır.

BIOS (Temel Giriş Çıkış Sistemi)

• BIOS yongası, bilgisayarın açılışında parçaları kontrol eder ve hazır duruma getirir.
• ROM (Read Only Memory) üzerindedir ve bilgiler silinmez.
• Yeni ana kartlarda Flash ROM üzerindedir ve gerektiğinde değiştirilebilir.
• BIOS'un görevi, açılışta çeşitli parçaları kontrol etmek ve sorun varsa kullanıcıyı uyarmaktır.
• BIOS setup ekranından sabit disk sürücüleri gibi çeşitli ayarlar değiştirilebilir.

Ana Kart (Motherboard)

• Bilgisayarın en önemli parçalarından biridir.
• Bellek, genişleme yuvaları, kartlar ve diğer elektronik parçalar üzerine yerleştirilir.
• Veri yolu, birimler arası bilgi taşır.
• Bilgisayardaki tüm elektriksel bileşenler ana karta bağlanır.

Genişletme Yuvaları

• Genişletme kartlarının takıldığı soketlerdir (ses, görüntü, modem, ağ kartları vb.).
• Bilgisayara yeni yetenekler kazandırır (daha iyi grafikler, ses, iletişim, ağ bağlantısı vb.).
• Yuvaların tipi, veri yolunu belirler.

Bilgisayar Kasası

• Parçaların içine takıldığı ve bir arada tutulduğu kutudur (metal veya plastik).
• Eskiden yatık (desktop ve slim), şimdi dik (mini tower) kasalar kullanılır.
• Sunucu bilgisayarlarda genişleme olanakları fazla kasalar tercih edilir.
• En önemli bileşen güç kaynağıdır; elektrik enerjisini dönüştürür.
• İçinde soğutucu fan bulunur, mikroişlemcilerde de genellikle ayrıca soğutucu fan bulunur.
• Güç kaynağı kapasitesi PC'lerde ortalama 200-250 watt'tır.

Bilgisayar Kasasının Arkasındaki Portlar

• Seri Port: 9 veya 25 iğne bulunur ve fare, modem, tarayıcı, yazıcı gibi cihazlar bağlanır; COM etiketleriyle görülür.
• Paralel Port: 25 delik bulunur ve yazıcı, teyp birimleri takılır; LPT etiketiyle görülür.
• Monitör Portu: Monitör bağlanır ve görüntü kartının üzerindedir.
• Klavye Portu: Klavye ve fare bağlanır.
• USB (Universal Serial Bus) Portu: Fare, klavye gibi cihazlar zincirleme bağlanır ve 127 adede kadar cihaz eklenebilir.
• Oyun Portu: Joystick bağlanır ve genellikle ses kartının üzerindedir.

Ekran Kartı

• Ekrana ait işlemleri gerçekleştirir ve mikro işlemci ile iletişim kurar.

Grafik Kartı Türleri

• MDA (Monochrome Display Adaptor): Tek renkli (720x320 Pixel)
• CGA (Color Graphic Adaptor): 4 Renk (400x200 Pixel)
• EGA (Enhanced Graphic Array): 16 Renk (600x400 Pixel)
• VGA (Video Graphic Adaptor): 256 Renk (800x600 Pixel)
• SVGA (Super Video Graphic Adaptor): 256 Renk (1024x768 Pixel)
• Ekranın grafik özelliği nokta (pixel) sayısı ile belirlenir.
• Daha fazla piksel daha net görüntü demektir.

Ses Kartı

• Bilgisayardan seslerin daha kaliteli alınmasını sağlar.

Sabit Disk (Hard disk) ve Disketler

• Bilgiler bellekte işlenir ancak bilgisayar kapanınca silinir; bu nedenle kalıcı saklama için manyetik ortamlara aktarılır.
• Hard diskler ve disketler en çok kullanılan manyetik ortamlardır.
• Disketler takılıp çıkarılabilir, hard diskler sabittir.
• Disketler daha düşük kapasiteli ve yavaştır, hard diskler daha dayanıklı ve uzun ömürlüdür.
• Hard disk (sabit disk sürücü), bilgisayarın temel bilgi depolama birimidir.
• Veriler dönen disklerde manyetik olarak saklanır.
• Bilgisayarda birden fazla sabit disk veya bölüm olabilir.
• İlk sabit disk C sürücüsü olarak adlandırılır, diğerleri D, E, F şeklinde devam eder.
• D harfi genellikle CD-ROM için kullanılır.
• CD sürücü hızı 24x, 36x gibi ifadelerle belirtilir.
• Sabit disk kapasitesi MB (Mega Byte) ve GB (Giga Byte) ile ölçülür.
• Günümüzde kapasiteler 200-1000 GB arasındadır.

Ek Bilgiler

• 1 GB = 1024 MB'tır, ancak bazı üreticiler 1 GB = 1000 MB olarak tanımlar.
• Disket (floppy disk), taşınabilir manyetik depolama aracıdır.
• Disketi ilk kullanımdan önce biçimlendirmek (formatlamak) gerekir, iz ve sektörlere ayırır.
• Disketler 3.5" ve 5.25" boyutlarında olabilir.
• 3.5" disketlerin kapasiteleri: Çift yoğunluklu (720 KB) ve Yüksek yoğunluklu (1.44 MB).
• Disket sürücüler A (ve varsa ikinci sürücü B) olarak adlandırılır.
• Artık çoğu bilgisayarda disket sürücü bulunmamaktadır.

DVD (Digital Versatile Disc / Digital Video Disc)

• Başlangıçta "Digital Video Disk" anlamındaydı, sonra "Digital Versatile Disk" (Çok-yönlü Sayısal Disk) anlamı kabul gördü.
• Görüntü, ses ve bilgiyi aynı ortamda saklar.
• DVD-ROM'lar CD-ROM'ların gelişmiş halidir.
• DVD Video'lar televizyonda izlenen ses ve görüntü içerikleridir.
• Bilgisayar DVD sürücüleri her iki formatı okuyabilir, yazabilir.
• DVD Video'larda Mpeg-2 ve PCM sıkıştırması kullanılır.
• Mpeg-2 decoder kartı olmayan bilgisayarda DVD videoları yazılımla izlenebilir.
• DVD-ROM'lar minimum 4.7 GB, maksimum 17 GB kapasiteye sahiptir.
• 481 dakikalık hareketli görüntü bir medyaya kaydedilebilir.
• DVD ROM, bilgisayar verisi tutar ve DVD ROM sürücü tarafından okunur.

DVD ROM Kayıt Çeşitleri

• DVD-R: Bir kez kayıt yapılabilir.
• DVD-RAM, DVD-RW ve DVD+RW: Binlerce kez kayıt yapılabilir.
• DVD-R tüm DVD sürücüleriyle uyumludur, ilk versiyonu 3,95 milyar byte, sonra 4.7 milyar byte oldu.
• DVD-RW silinebilir, ilk kapasitesi 4,7 milyar byte, yüksek kapasiteli ve birçok DVD oynatıcı sürücüsüyle uyumludur.
• DVD-RAM ilk kapasitesi 2.58 milyar byte, fazla değişim teknolojisini kullanır ve güncel sürücülerle uyumlu değildir, 124,6mm x 135,5mm x 8mm boyutlarındadır.
• DVD+RW lar DVD-ROM, CD, DVD-R ve DVDRW' lerle uyumludur , DVD+RW diskleri DVD video playerlar ve DVD-ROM sürücülerle okunamaz.

Monitör (Ekran)

• Bilgisayarın mikroişlemcisinden gelen sinyalleri görüntüye dönüştürür, bir çıkış birimidir.
• En önemli özelliği çözünürlüktür (yatay ve dikey nokta sayısı).
• Çözünürlük arttıkça daha fazla bilgi sığar ama görüntüler küçülür.
• Multisync monitörler değişik çözünürlüklerde çalışabilir.
• Monitör büyüklüğü ekranın köşegen uzunluğuyla ölçülür (örn. 14" veya 15").
• 1024x768'den yüksek çözünürlükler için 17" veya daha büyük monitörler önerilir.
• Nokta aralığı (dot pitch) ne kadar küçükse görüntü o kadar net olur (günümüzde genellikle 0.28 mm veya daha küçük).
• Ekran tazeleme (yenileme) frekansı en az 60 Hz olmalıdır.
• “Non-interlaced” (titreşimsiz) monitörler gözü daha az yorar.
• Monitör ve görüntü kartı birlikte çalışır.
• Görüntü kartı ana karta bağlanan bir genişleme kartıdır.

Görüntü Kartı

• Monitörde görüntülenebilen renk sayısı, görüntü kartındaki bellek miktarıyla sınırlanır.
• Bellek yongaları bilgileri geçici olarak depolar.
• Daha fazla renk, daha iyi görüntü demektir.

Klavye (Keyboard)

• Harf, rakam, karakter ve fonksiyon tuşları içeren giriş birimidir.
• Bilgisayar temelde klavye ile yönlendirilir.
• Tuşlara basıldığında kod belleğe aktarılır ve ekrana yansır.
• Klavyeler F veya Q tipi olabilir.
• Q Klavye: İngiliz klavyesi olarak da adlandırılır, Q harfi sol üst köşededir.
• F Klavye: Türkçe klavye olarak da adlandırılır, daktilo düzenindedir.
• Q Türkçe Klavye: Ö, Ç, Ş, I, G, Ü harfleri sağ tarafa yerleştirilmiştir.
• Bazı tuşlar ekrana karakter yazmaz, görüntüden öte etki oluşturur.
• Tuşların işlevleri programdan programa değişir.
• F1 tuşu çoğu zaman yardım bilgisi getirir.

Klavye Tuşları

• Enter: İşi yapmayı söyler, komutu çalıştırır veya yeni paragrafa geçer.
• Esc (Escape): İşi yarıda keser, vazgeçer veya geri döner.
• Fonksiyon Tuşları: Belirli işlemleri kısayol ile yapar.
• Tab: DOS'ta imleci 5 karakter sağa kaydırır veya Windows'ta iletişim kutularında kullanılır.
• Caps Lock: Sürekli büyük harf yazmayı sağlar.
• Shift: Harf tuşuyla büyük harf, rakam tuşuyla özel karakter yazmayı sağlar.
• Ctrl ve Alt: Başka tuşlarla birlikte kullanılır, örneğin Ctrl+S kaydeder.
• Alt Gr: Q klavyelerde Türkçe karakterler için üçüncü bir görev sağlar.

Klavye Tuşları (Devam)

• Windows tuşu: Başlat menüsünü açar veya kısa yol tuşu olarak kullanılır.
• Sağ fare tuşu: Windows'ta sağ fare tuşuyla aynıdır.
• Back Space (Geriye Silme): İmlecin solundaki karakteri siler.
• Del (Delete): İmlecin sağındaki karakteri siler.
• Ins (Insert): Ekleme veya üzerine yazma modunu değiştirir.
• Home: Satırın başına gider.
• End: Satırın sonuna gider.
• Page Up: Bir sayfa yukarı gider.
• Page Down: Bir sayfa aşağı gider.
• Pause: İşlemi durdurur.
• Print Screen: Ekran görüntüsünü kopyalar.
• İmleç tuşları: İmleci hareket ettirir.
• Nümerik Klavye: Num Lock ile rakam veya imleç kontrolü sağlar.

Mouse (Fare)

• Klavye den farklı olarak sadece komut girişinde kullanılır.
• Programın mouse kullanımına uygun olması gerekir.
• Bilye, mouse göstergesini hareket ettirir
• Genellikle sol tuş kullanılır ve bilekten hareketle kullanılır.

Yazıcı (Printer)

• Bilgileri kağıda yazdırır.
• Karakterleri yazış şekillerine göre gruplandırılır.

Nokta Vuruşlu (Dot Matrix) Yazıcılar

• Satıra yazdıkları karakter sayısına göre ayrılırlar (80 veya 136 sütun).
• Yazma kafasındaki iğne sayısına göre yazım kalitesi değişir (9 veya 24 iğne).
• Hız birimi CPS (Character Per Seconds) dir.

Lazer Yazıcılar (Laser Printer)

• Yazım kalitesi ve hızı mükemmeldir, fotokopi makineleri gibi çalışırlar.
• Sayfa sayfa basar.
• Hız birimi PPM (Page Per Minute) dir.

Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar (İnkjet Printer)

• Karakterleri mürekkep püskürterek yazarlar.
• Renkli ve grafik basımında daha iyidir.

Çizici (Plotter)

• Grafik çıktıları almak için kullanılır.
• Renkli kalemlerle renkli çıktılar alınabilir.
• Mimarlık ve mühendislikte kullanılır.

Tarayıcı (Scanner)

• Fotoğraf, grafik ve düz yazıları okuyup bilgisayara aktarır.
• Resim ve grafikler üzerinde değişiklik yapılabilir.
• Düz yazılar OCR (optik karakter tanıma programı) ile değiştirilebilir.
• Masa üstü veya el tipi olabilir.
• Bilgisayara SCSI kartı veya paralel çıkış ile bağlanır.

Modem

• Telefon hatlarını kullanarak iletişim kurmayı sağlar.
• Modulation-demodulation kelimelerinden türetilmiştir.
• Digital veriyi analoga çevirerek gönderir ve analog veriyi digitele çevirerek alır.
• İnternet ve BBS gibi ağlara erişmeyi sağlar.
• Faks ve telesekreter özellikleri de olabilir.
• Harici modemler seri port ile bağlanır.

Modem Çeşitleri

• İnternal (Dâhili): Bilgisayarın içine takılır ve kart şeklindedir.
• External (Harici): Dışarıdan ilave edilir ve kablo ile bağlanır.

İşletim Sistemleri ve Uygulamaları

• İşletim sistemleri, bilgisayar bilimlerindeki en temel konulardan biridir ve bilgisayar sistemlerinin gelişimiyle paralel gelişir.
• Kullanıcı ile bilgisayar arasında köprü görevi görürler.

Bilgisayar Sisteminin Bileşenleri

• Donanım (işlemci, bellek, giriş/çıkış birimleri).
• Sistem Yazılımları (işletim sistemleri, aygıt sürücüler).
• Derleyiciler, Uygulama Yazılımları.
• Kullanıcı Yazılımları.

Yazılım

• Donanım birimlerinin yönetimini ve kullanıcı işlerini yapmayı sağlayan programlardır.
• Yazılımsız bir bilgisayar elektronik kartlar, kablolar ve mekanik parçalardan ibarettir.
• Bilgisayar, işletim sistemi ve diğer yazılımların yüklenmesiyle işlevsel hale gelir.

Bilgisayar Yazılımları

• Sistem Yazılımları (System Software): İşletim sistemi, derleyiciler gibi.
• Uygulama Yazılımları (Application Software): Çek, senet, stok kontrolü, bordro, kütüphane gibi kullanıcı işlerine çözüm sağlayan programlar.

İşletim Sistemi

• Bütün sistem programları içinde en temel yazılımdır.
• Bilgisayarın tüm donanım ve yazılım kaynaklarını kontrol eder.
• Kullanıcılara uygulama yazılımlarını çalıştırma ve denetleme olanağı verir.

Modern bilgisayar sistemleri işlemci, gerçek bellek, saatler, terminaller, diskler, ağ birimleri, yazıcılar, CD sürücüsü, disket ve kayıt birimlerinden oluşur.

Katmanlı Sistem Yapısı

• En alttaki katman donanımı oluşturur.
• İkinci katmanda yer alan işletim sisteminin temel işlevi, donanımın karmaşıklığını kullanıcıya yansıtmamak ve elverişli bir ortam hazırlamaktır. İşletim sistemi yoksa yapılması gereken karmaşık işlemler basitleştirilir.

Örneğin

• İşletim sistemi varken çalıştırmak istediği programın adını klavyeden yazıp ENTER tuşuna basılır.
• Programın disket sürücüdeki yerini bulma, sürücüyü denetleme, kafanın hareketini sağlama ve kayıtları belleğe aktarma işlemleri işletim sisteminin sorumluluğundadır.

Uygulama Yazılımları

• Derleyiciler, editörler, virüs temizleyiciler, veritabanı yönetim sistemleri ve ağ yazılımlarıdır.
• İşletim sisteminin kendi parçaları değildirler.
• İşletim sistemi, donanım ve yazılım kaynaklarını kontrol eden ve kullanıcılara kendi çözümlerini geliştirebildikleri ortamı hazırlayan bir sistem yazılımıdır.

İşletim Sistemi Tanımı

• Bütün genel amaçlı bilgisayarlarda çalışan programlar işletim sistemine ihtiyaç duyar.
• Herhangi bir program çalıştırılmadan önce işletim sistemi ve programlar ana belleğe yerleştirilmelidir.
• HD'deki İşletim Sistemi ana belleğe yüklenir.
• Bir işletim sisteminden beklenen hizmet, donanım ve yazılım kaynaklarının uyumlu ve verimli işletilmesidir.
• Kullanıcı Cobol veya Pascal dili ile geliştirdiği uygulama programını, bir bilgisayar sisteminde çalıştırır.

İşletim Sisteminin Görevi

• Kullanıcı ile iletişim kurarak, donanım ve yazılım nitelikli kaynakların kullanıcılar arasında adil paylaştırılmasını sağlamaktır.
• Donanım ve yazılım birimlerinin etkin kullanılmalarını sağlar.
• Bilgisayar donanımı ile kullanıcı arasında bir arayüzdür.
• Kullanıcılara programlarını çalıştırabilecekleri ortamı yaratır.
• Bilgisayar sisteminin etkin ve verimli kullanılmasını sağlar.

İşletim Sistemlerinin Ortak Özellikleri

• Kullanıcı ve uygulama programları ile donanım arasında iletişim sağlar.
• Karmaşık işlemlerin önceden belirlenmiş bir sırada yapılmasını sağlar.
• Merkezi işlem birimi, ana bellek ve giriş-çıkış birimleri gibi bilgisayar kaynaklarını kullanıcılar arasında paylaştırır.
• Sistemin bütün kaynaklarını izleyerek yetkisiz erişimleri önler ve bilgi alışverişini denetler.

İşletim Sistemi

• Bilgisayar sistemindeki kaynakların kullanım oranlarını izleyerek gelecekteki planlara ışık tutar.
• Alt düzeydeki donanımın işleyişini hissettirmeden daha arkadaşça bir ortam hazırlarlar.
• Bilgileri ikincil bellekte düzenli saklayarak kullanıcının kolay erişmesini sağlar.
• İşletim sistemleri üzerinde çalışacağı donanıma uygun yazıldıkları için donanımın özellik ve fonksiyonlarını içermeyebilir.

Tek Kullanıcılı Sistemler

• Tek kullanıcılı sistemlerin işletim sistemleri, bu özelliklerden sadece birkaçını içeriryor.
• Modern sistemler işlemci ve beleeği paylaşmak için omurgaya bağlanmıştır.
• Çalışma başlatıldığında bir başlatma programına gereksinim duyurulur.
• Bu işlem birimi tüm birimleri başlama pozisyonuna getirir.
• İşletim sistemime kerneli yerleştirir.

Temel Kesinti

• İşletim sistemini o sırada yapmakta oldupu işi bırakıp, kesintiyi yaratan işe (proses) anahtarlanmasıdır.

İşletim Sistemlerinde Temel Kavramlar

Proses

• Çalıştırılmakta olan programdır. Proses, yukarıda da belirtildiği gibi, bir “programın işletimi” ne verilen isimdir.
• Çok kullanıcılı olan ve çok iş düzeni uygulanan sistemlerde de kullanılır.

Dosyalar

• İşletim Sisteminin temel bir fonksiyonu, disklerin, çevre üniteleri vs. ile ilgili özelliklerini kaydetmektir.
• Dosya (file) yaratmak, okumak veya yazmak için sistem çağrılarına ihtiyaç vardır.
• Dosyalar, Dizinler (Directory)” şeklinde bir yapıdır.

İş

• Kullanıcıların, bilgisayar sisteminde bağımsız bir bütün olarak ve belli bir sıra dahilinde işlenmesini istedikleri hizmetler kümesine veriler addır. İşler genellikle adımların art arda uygulanacağı biçimde düzenlenir.

Çekirdek(Kernel), Istemci, sunucu

• Modern İşletim Sistemlerin de genel eğilim, çekirdek (kernel) en düşük düzeye indirip kullanıcıları etkileyen utility (yardımcı program) leri zenginleştirmektir..
• Bu durumda istemci proses' i (client process), dosya sunucusuna (file server) bir istem gönderir.

Terminal

• Modern İşletim Sistemlerinde, istemci konumunda olan ve son uç olarak bulunan sistemlerdir. Fakat bu sistemler, iki türlüdür.
• Yeniden Başlatma(BOOT)işlemtin yapılan işler bitirilip veya kayıtları tutulup, yeniden başlatılmasıdır.

Uyanma Çağrısı

• Bilgisayar çalışmaya başladığında tetiklenen ilk komut işletim sistemin varlığını test eder.

İşletim Sisteminin Tarihçesi

• İlk makine mühendisliği cihazlarıda kullanılamamıştı.
• Kartlı makinalar ile 1950'lerde programlar kartlara yazılıp okutulması sağlandı.
• Tranzistorlar ile ıkıncı devrim oldu ve sonra 1965 yılında transiztorlar yerine integre devreler kullandırılmaya başlandı.

İşleticinin Başlıca Özellikleri

• Sadece belli kaynaklı işler kullanılabilir
• Yazılım içinde çeşitli seçeneklerin bulunduğu kontrol mekanizmalarına sahiptir.(SPooling)
• Ekran başında olsan cpu sistemin çalışması sadece size aitmiş gibi görünür.
• Dördüncü nesil ile binlerce transistoru küçük alana sığdırmak mümkün oldu.
• Linux ve MSDos kullanılmaya başlandı daha sonra ağ sistemleri kullanıldı.

Batch processing(Yığın)

• Diskteki alana aktarılan bölgede sırada bekleyen programların işletilmesi ile alakalıdır.

İnteractive Processing(Etkileşimli İşaret

• Etkileşim kullanıcılara dinamik bir arayüz sağlar. Yani kullanıcı direk yazılım ile iletişime geçer.

Online Processing(Ağ İşlemi)

• Bankacılık işlemlerine olanak sağlar.

Off Line Processing

• Online ve Bachin karışımıdır. Fabrika üretimindeki işlemleri düşünürsek eğer fabrikaye anlık iletişime geçtiğimiz kısım online , daha sonra yazıcıları kullanmamız yani fabrikadan çıktıyı almamız da Bach processingi kapsar.

Sırasal İşlem

• Kişisel ayarlarda kullanılan ve tek katman sistemlerin olduğu bir sistemdir.

Çokaylı Sistem İşlemler

• Milyonlarca hatta micro saniyelerde bile veri kaydedebilen karmaşık bir sistemdir. Time sharing ve multivarsity bunlardan bazılarıdır.

Multitasking (Çok Görevlilik)

• Birbirinden bağımsız işleri aynı anda işlemciye uygulayabilmektir.

Multi user system.(Çoklu Kullanıcı)

• Çeşitli kullanıcıların etkileşimini sağlar.
• Sistem kaynaklarının ve işletim sisteminin paylaştırılmasını engeller.

İşletim Sistemleri'nin Görelervleri

• Merkezi bellek ve tek kullanıcıyı tanımlar. Aygıt ve ayarları kontrol eder. Dosyalama sistemini sağlar.