Bilgisayar Donanımı ve Merkezi İşlem Birimi (CPU)

Bilgisayar Donanımı

• Bilgisayar, önceden yüklenmiş programlar sayesinde bilgileri saklayan, geri getiren, aritmetik ve mantıksal işlemler yapan hızlı bir elektronik cihazdır.
• Donanım, bilgisayarın elektronik kısmını; yazılım ise program kısmını ifade eder.
• Bilgisayarın gelişiminde bilgi girişi, saklanması, işlenmesi ve çıkışı olmak üzere 4 temel unsur değişmemiştir.
• Donanım, merkezi işlem birimi (CPU) ve çevre birimlerinden oluşur.
• Çevre birimleri giriş (input devices) ve çıkış (output devices) birimlerine ayrılır.

Merkezi İşlem Birimi (CPU)

• CPU, bilgisayarın en önemli parçasıdır ve mikro işlemci olarak da bilinir.
• CPU, komutları işler, hesaplamaları yapar ve bilgisayarın içindeki bilgi akışını yönetir.
• CPU, dev devreleri açıp kapatarak işlemleri kısa sürede ve eş zamanlı olarak gerçekleştirir.
• Bu eş zamanlı işlemler, CPU'ya bağlı bir saat (Kuarts Kristal) ile sağlanır.
• Saatin vuruşları Mega Hertz (Mhz) ile ölçülür; örneğin, 33 Mhz hıza sahip bir bilgisayarın saati saniyede 33.000.000 kez çalışır.
• Kişisel bilgisayarın hızı, mikro işlemcisinin hızı ve birim zamanda işlediği sözcük boyutuyla belirlenir.
• Mikro işlemcinin hızı, bir saniyede yapılan işlem sayısıdır.
• Sözcük boyutu, bilgisayarın birim zamanda işleyebildiği bit sayısıdır ve 8, 16 veya 32 olabilir.

Mikro İşlemci Türleri

• 8080: 4.77 Mhz işlem hızı, 1 Mb bellek kontrolü ve 8 Bit sözcük boyutu kullanır.
• 80286: 6-20 Mhz işlem hızı, 16 bite kadar bellek kontrolü ve 16 Bit sözcük boyutu ile çoklu işlem yeteneğine sahiptir.
• 80366: 33 Mhz'e kadar işlem hızı, 4 GB'a kadar ana bellek kontrolü sunar; 80386 DX 32 Bit, 80386 SX ise 16 Bit sözcük boyutu kullanır.
• 80486: 80386'ya matematik işlemci eklenmiş, ön bellek denetleyicisine sahip; 486 SX veya 486 DX olarak adlandırılır.
• 80586: Pentium olarak bilinir ve Latince 5 anlamına gelir; 60-400 Mhz arasında işlem hızı sunar.

Ana Bellek (RAM)

• RAM, giriş cihazından veya ikincil depolama cihazından okunan veri ve programların, sonuçların ve çıktıların tutulduğu yerdir.
• "Rastgele erişim" ifadesi, bellekteki herhangi bir adrese doğrudan erişilebilmeyi ifade eder.
• Ana bellekte veriler geçici olarak saklanır ve bilgisayar kapatıldığında silinir.
• Çok kullanıcılı sistemlerde, bir kullanıcının işi bittiğinde aynı bellek alanı diğer kullanıcılar için kullanılır.
• Ana bellek, diğer saklama araçlarına göre daha pahalıdır.
• Ana belleğin temel görevleri: Çalışan programların verilerini tutmak, işletim sistemi bileşenlerini saklamak, program sonuçlarını saklamak ve çıkış bilgilerini saklamak.
• Ana bellekteki her bölümün, verilere tekrar ulaşmak için bir adresi vardır.
• Bellek büyüklüğü, aynı anda çalışabilecek program sayısını ve hızını etkiler; program, bellek kapasitesinden büyükse çalışmaz.

Bellek Bölümleri ve Kapasiteleri

• 640 KB'lik ana belleğe sahip bir bilgisayara yaklaşık 3 defter dolusu yazı girilebilir.
• Ana Bellek (Base Memory): 0 - 640 KB
• Uzatılmış Bellek (Extended Memory): 641 - 1024 KB
• Genişletilmiş Bellek (Expanded Memory): 1025 KB'tan yukarısı

Ön Bellek (Cache Memory)

• Ana bellek ile merkezi işlem birimi arasında yer alır; ana bellekten daha hızlıdır ve sık kullanılan talimatlar ve geçici bilgiler için "yaz-boz tahtası" görevi görür.
• CPU'nun ana bellekten veri alma süresini kısaltarak bilgisayarı hızlandırır.
• CPU, ilk olarak verinin dâhili ön bellekte olup olmadığını kontrol eder; bulunamazsa harici ön belleğe, orada da yoksa ana belleğe başvurur.

BIOS (Basic Input Output System)

• BIOS, bilgisayarın açılışında parçaları kontrol eden ve hazır hale getiren programı içerir.
• ROM türünde bir bellekte saklanır ve bilgisayar kapatılsa bile bilgiler silinmez.
• Yeni ana kartlarda, içerik değiştirilebilir Flash ROM üzerine kayıtlıdır.
• BIOS'un ilk görevi, açılışta çeşitli parçaları kontrol etmek ve sorun varsa kullanıcıyı uyarmaktır.
• Açılış sırasında özel bir tuşla (genellikle DEL) BIOS setup ekranına girilebilir ve sabit disk sürücülerin tipi gibi ayarlar değiştirilebilir.

Ana Kart (Motherboard)

• Bilgisayarın en önemli parçalarından biridir.
• Bellek, genişleme yuvaları, kartlar ve diğer elektronik parçalar üzerine yerleştirilir.
• Veri yolu, bilgisayarın içindeki birimler arasında bilgi taşır.
• Bilgisayardaki tüm elektriksel bileşenler ana karta bağlıdır.

Genişletme Yuvaları ve Kartlar

• Genişletme yuvaları, ses, görüntü, modem, network kartları gibi genişletme kartlarının takıldığı soketlerdir.
• Bu kartlar, bilgisayara yeni özellikler ekler.
• Genişletme yuvalarının tipi, bilgisayarın veri yolunu belirler.

Bilgisayar Kasası

• Bilgisayar parçalarını bir arada tutan metal veya plastik kutudur.
• Mini Tower tipi kasalar yaygınlaşmıştır.
• Güç kaynağı, şehir elektriğini bilgisayarın kullanabileceği enerjiye dönüştürür ve soğutucu fan içerir.
• PC'lerde güç kaynağı kapasitesi ortalama 200-250 watt'tır.

Bilgisayar Kasasının Arkasındaki Portlar

• Seri Port: 9 veya 25 iğneli (pinli) erkek konnektör; fare, modem, tarayıcı, yazıcı gibi cihazlar bağlanır ve COM etiketleriyle tanımlanır.
• Paralel Port: 25 delikli dişi konnektör; yazıcı ve teyp birimleri bağlanır ve LPT etiketiyle tanımlanır.
• Monitör (Ekran) Portu: Monitör bağlamak için kullanılır.
• Klavye Portu: Klavye ve fareyi bağlamak için kullanılır.
• USB Portu: Yeni standart olan USB, 127 adede kadar cihazı zincirleme bağlar.
• Oyun Portu: Joystick bağlamak için kullanılır.

Ekran ve Grafik Kartları

• Ekran Kartı: Ekrana ait işlemleri gerçekleştirir ve mikro işlemci ile bağlantı kurar.
• Grafik Kartı: Oyun, çizim ve mimari uygulamalar için kullanılır.
  • MDA (Monochrome Display Adaptor): Tek renkli (720x320 piksel)
  • CGA (Color Graphic Adaptor): 4 renkli (400x200 piksel)
  • EGA (Enhanced Graphic Array): 16 renkli (600x400 piksel)
  • VGA (Video Graphic Adaptor): 256 renkli (800x600 piksel)
  • SVGA (Super Video Graphic Adaptor): 256 renkli (1024x768 piksel)
• Piksel (Pixel): Ekranın grafik özelliğini oluşturan duyarlı noktalardır, sayısı arttıkça görüntü netleşir.

Ses Kartı

• Bilgisayardan daha kaliteli ses alınmasını sağlayan elektronik birimdir.

Sabit Disk (Hard Disk) ve Disketler

• Hard diskler, bilgileri kalıcı olarak saklamak için manyetik ortam kullanır.
• Disketler taşınabilirken, hard diskler sabittir. Disketlerin kapasitesi ve hızı düşüktür, hard diskler daha dayanıklıdır.
• Sabit disk (hard disk), temel bilgi depolama birimidir ve veriler dönen disklerde saklanır.
• Sabit diskler bölümlere ayrılabilir ve C sürücüsü olarak adlandırılır.
• D harfi genellikle CD-ROM sürücüsü için kullanılır.
• Sabit disk kapasitesi MB (Mega Byte) ve GB (Giga Byte) ile ölçülür ve günümüzde 200-1000 GB arasındadır.
• Disketi kullanmadan önce formatlamak gerekir; bu işlem disketi iz ve sektörlere ayırır.
• Disketler 3.5" ve 5.25" olmak üzere iki boyutta bulunur.
  • Çift yoğunluklu (Double Density-DD): 720 KB
  • Yüksek yoğunluklu (High Density-HD): 1.44 MB
• Disket sürücüler A ve B olarak adlandırılır ve artık pek kullanılmamaktadır.

DVD (Digital Versatile Disc ya da Digital Video Disc)

• İlk başlarda "Digital Video Disk" anlamına geliyordu; sonra "Digital Versatile Disk (Çok-yönlü Sayısal Disk)" olarak anılmaya başlandı.
• Görüntü, ses ve bilgiyi aynı ortamda saklar.
• DVD-ROM'lar CD-ROM'ların gelişmiş versiyonudur.
• DVD Video'lar televizyona takılan DVD Player'larda izlenir.
• Bilgisayar ortamındaki DVD sürücüleri her iki formatı da okuyabilir, yazabilir.
• DVD Video'larda Mpeg-2 ve PCM veri sıkıştırması kullanılır.
• DVD-ROM sürücüleri minimum 4.7 GB kapasiteye sahiptir ve 17 GB'a kadar çıkarılabilir.
• DVD video video programlarını, DVD ROM ise bilgisayar verisini tutar.
• DVD ROM'un kaydedilebilir çeşitleri: DVD-R, DVD-RAM, DVD-RW, DVD+RW

DVD Çeşitleri

• DVD-R: Sadece bir kez kayıt yapılabilir.
• DVD-RAM, DVD-RW, DVD+RW: Binlerce kez kayıt yapılabilir.
• DVD-R: Organik boya polimer teknolojisini kullanır ve DVD sürücüleri ve oynatıcılarla uyumludur.
• DVD-RW: Silinebilir formattır ve DVD-R ile DVD-RW yüksek kapasitesi ve uyumluluğu sunar.
• DVD-RAM: Faz değişim teknolojisini kullanır ve güncel sürücülerle tam uyumlu değildir.
• DVD+RW: DVD-ROM'lar ve diğer formatlarla uyumludur, ancak DVD-RAM'lerle uyumlu değildir.

Monitör (Ekran)

• Bilgisayarın mikroişlemcisinden gelen sinyalleri görüntüye dönüştüren bir çıkış birimidir.
• Çözünürlük (resulation), yatay ve dikey eksendeki nokta sayısıyla ölçülür.
• Multisync monitörler, farklı çözünürlüklerde çalışabilir.
• Monitör büyüklüğü (14" veya 15"), ekranın köşegen uzunluğuyla ölçülür.
• Nokta aralığı: Ekran yüzeyindeki noktaların arasındaki uzaklıktır ve görüntü netliğini etkiler.
• Ekran yenileme hızı: Görüntünün saniyede yenilenme sayısıdır; "Non-interlaced" monitörler gözü daha az yorar.
• Monitör ve görüntü kartı, görüntülerin sergilenmesi için birlikte çalışır.

Klavye (Keyboard)

• Harf, rakam, özel karakterler ve fonksiyon tuşlarını içerir.
• Temelde klavye aracılığıyla yönlendirilir.
• Tuşlara basıldığında, kodlar CPU tarafından belleğe aktarılır ve ekranda görüntü oluşur.
• Klavyeler F veya Q tipi olabilir.
  • Q Klavye: İngiliz klavyesi olarak da bilinir.
  • F Klavye: Türkçe klavyesi olarak da bilinir.
  • Q Türkçe Klavye: Q klavyede Türkçe karakterler sağ tarafa yerleştirilmiştir.

Klavye Tuşları ve İşlevleri

• Enter: İşlemi başlatır, kelime işlemcilerde paragrafa geçmeyi sağlar.
• Esc (Escape): İşi yarıda keser veya iptal eder.
• Fonksiyon tuşları (F1-F12): Belirli işlemleri çabucak yapmak için kullanılır.
• Tab: DOS'ta imleci sağa kaydırır, kelime işlemde paragraf girintisi yapar, Windows'ta iletişim kutularında düğmeler arası geçişi sağlar.
• Caps Lock: Sürekli büyük harf yazmayı sağlar.
• Shift: Harf tuşlarıyla büyük harf, rakamlarla özel karakter yazmayı sağlar.
• Ctrl ve Alt: Başka tuşlarla birlikte kullanılarak özel işlemleri yerine getirir (örneğin, Ctrl+S = kaydet).
• Alt Gr: Q klavyelerde Türkçe karakterlere erişimi sağlar.
• Windows: Başlat menüsünü açar ve kısayol tuşu olarak kullanılır.
• Sağ Fare Tuşu: Windows'ta sağ fare tuşu ile aynı işlevi görür.
• Back Space: İmlecin solundaki karakteri siler.
• Del (Delete): İmlecin sağındaki karakteri siler.
• İns (Insert): Karakterlerin arasına ekleme veya üzerine yazma modunu değiştirir.
• Home: Satırın başına gider.
• End: Satırın sonuna gider.
• Page Up: Bir sayfa yukarı çıkarır.
• Page Down: Bir sayfa aşağı iner.
• Pause: İşlemi durdurur.
• Print Screen: Ekran görüntüsünü yazıcıya gönderir veya panoya kopyalar.
• İmleç Tuşları: İmleci hareket ettirir.
• Nümerik Klavye: Num Lock ile rakam veya imleç kontrol moduna geçer.
• Sleep, Power: Yeni klavyelerde bulunur.

Mouse (Fare)

• Sadece komut girişinde kullanılır ve mouse kullanımına uygun yazılımlarla çalışır.
• Mouse altındaki bilye, fare işaretçisini hareket ettirir.
• Genellikle sol tuş kullanılır ve fare avuç içinde tutularak bilekten hareket ettirilir

Yazıcı (Printer)

• Bilgileri kâğıda yazdırmaya yarayan elektronik ve mekanik ünitedir.
• Karakterleri yazış şekillerine göre gruplandırılır.
  • Nokta Vuruşlu (Dot Matrix): Bir satıra yazdıkları karakter sayısına göre ayrılır. Saniyede bastığı karakter sayısı (CPS) ile ölçülür.
  • Lazer: Yüksek kalitede ve hızlıdır, sayfa sayfa basar ve dakikada bastığı sayfa sayısı (PPM) ile ölçülür.
  • Mürekkep Püskürtmeli (İnkjet): Renkli ve grafik baskıda iyidir.

Çizici (Plotter)

• Grafik çıktıları almak için kullanılır ve mimarlık/mühendislik uygulamalarında yaygındır.

Tarayıcı (Scanner)

• Fotoğraf, grafik ve yazıları bilgisayara aktarır.
• Masa üstü ve el tipi modelleri vardır.
• Bilgisayara SCSI kartı veya paralel çıkış ile bağlanır.

Modem

• Bilgisayarın telefon hatlarını kullanmasını sağlar.
• Digital veriyi analog veriye çevirir ve tersi işlemi yapar.
• İnternet ve BBS gibi ağlara erişimi sağlar, faks gönderme ve telesekreter olarak kullanılabilir.
• Harici tip modemler seri port ile bağlanır.
  • İnternal (Dâhili) Modem: Bilgisayarın içine takılır.
  • External (Harici) Modem: Dışarıdan kablo ile bağlanır.

İşletim Sistemleri ve Uygulamaları

• İşletim sistemleri, bilgisayar bilimlerinin temel konularından biridir; yeni bilgisayar mimarisi, istekler ve ihtiyaçlar doğrultusunda gelişir.
• Kullanıcı ile bilgisayar arasında köprü görevi görür.
• Bilgisayar sistemleri 4 bileşenden oluşur: Donanım, sistem yazılımları, derleyiciler ve kullanıcı yazılımları

Donanım (Hardware)

• CPU, bellek ve G/Ç (I/O) üniteleri gibi fiziksel bileşenlerdir.

Yazılım (Software)

• Donanım birimlerinin yönetimini ve kullanıcıların işlerini yapmak için gerekli programlardır.
• İşletim sistemi ve diğer yazılımların yüklenmesiyle bilgisayar gerekli işlevleri yerine getirir.
• Bilgisayar yazılımları iki ana grupta incelenir.
  • Sistem Yazılımları (System Software): İşletim sistemi, derleyiciler gibi bilgisayarın işletilmesini sağlar.
  • Uygulama Yazılımları (Application Software): Kullanıcıların işlerine çözüm sağlar (örneğin, çek, stok kontrol, bordro programları).
• İşletim sistemi, donanım ve yazılım kaynaklarını kontrol eder.

Modern Bilgisayar Sistemi

• İşlemci (CPU), bellek (RAM), saatler, terminaller, diskler, ağ birimleri ve G/Ç ünitelerinden oluşur.
• Karmaşık yapıyı yönetmek için katmanlı (layered) bir yaklaşım kullanılır.
• En alttaki katman donanımdır (fiziksel üniteler).
• İkinci katmanda, işletim sistemi bulunur; donanımın karmaşıklığını kullanıcıya yansıtmaz ve kolay kullanım sağlar.

İşletim Sistemi Olmasaydı

• Disket sürücüsünün takılı olup olmadığını, disketin varlığını ve dönüş hızını kontrol etmek gerekirdi.
• Disket sürücüsünün okuyucu kafasının konumunu belirlemek ve programın yerini bulmak zor olurdu.
• Sürücünün kafasını doğru yere göndermek, okumaya başlamak ve bilgiyi belleğe taşımak gerekecekti.
• İşletim sistemi varken, çalıştırılmak istenen programın adını yazmak yeterlidir.

İşletim Sistemine Dair Ek Bilgiler

• Uygulama Yazılımları, İşletim Sistemi üzerinde yer alan ve örneğin derleyiciler, editörler ve virüs temizleyiciler gibi yardımcı programlardır.
• İşletim Sistemi, donanım ve yazılım kaynaklarını kontrol eder ve kullanıcıların çözüm geliştirmesini sağlar.
• Her bilgisayar, bir işletim sistemine ihtiyaç duyar.
• İşletim Sistemi'nin temel görevi: donanım ve yazılım kaynaklarını uyumlu ve verimli bir şekilde işletmektir.
• İşletim Sistemi, bir sistemde kullanıcı ile iletişim kurarak donanım ve yazılım kaynaklarını paylaştırır.

İşletim Sisteminin Temel Görevleri

• Kullanıcı ve donanım arasında köprüdür ve iletişimi sağlar.
• Karmaşık işlemlerin sıralı yapılmasını sağlar.
• Merkezi işlem birimi, ana bellek ve G/Ç birimleri gibi kaynakları paylaştırır.
• Kaynakları ve kullanıcıları izleyerek yetkisiz erişimleri önler.
• Kaynakların kullanım oranlarını izler.
• Alt düzeydeki donanımı hissettirmeden kullanıcı dostu bir ortam sağlar ve verileri belli bir düzende saklar.

İşletim Sistemleri Yapısal ve İşleyiş Farkları

• İşletim sistemleri yapısal ve işleyiş açısından farklılık gösterir.
• Tüm bu özelliklerin hepsi bir arada bulunmak zorunda değildir. Modern ve genel amaçlı bir bilgisayar sistemi.
• CPU ve belleği paylaşmak için device controllers ünitelerinden oluşur.

Bilgisayar Açılış Süreci

• Bir başlatma programına ihtiyaç duyar.
• Bu program sistem birimlerini başlatma pozisyonuna getirir.
• İşletim sistemine nasıl yükleyeceğini bilir.
• Kernel'i belleğe yerleştirmelidir.
• İşletim sistemi ilk işi (proses) işletmeli ve bazı işlevlerin tamamlanmasını beklemeye başlamalıdır.

Kesinti (Interrupt)

• İşletim sisteminin o sırada yapmakta olduğu işi bırakıp, kesintiyi yaratan işe (proses) anahtarlanmasıdır.

İşletim Sistemlerinde Temel Kavramlar

• Proses, çalıştırılmakta olan bir programdır (veri yapısı).
• Kaynak program durgun bir komutlar dizisi, proses ise komutlar dizisinin işletilmesi anındaki duruma verilen isimdir.
• Kişisel bilgisayarlarda(PC), ortam tek kullanıcılı olmasına rağmen işletim sistemine ilişkin prosesler de işletime alınmaktadır.
• Tek iş düzeni(monoprogramming) ve çok görevli(multitasking) özelliği taşıyabilir.

Çok Kullanıcılı Sistemlerde

• Aynı anda birden çok işin işletilmesi zorunluluğu vardır.
• CPU, bellek ve diğer sistem kaynakları bu işler(prosesler) arasında paylaştırılır.

Dosyalar (Files)

• İşletim sisteminin(OS) temel fonksiyonu, disklerin, çevri üniteleri vb. ile ilgili özelliklerini turmaktır.
• Dosya yaratmak, okumak veya yazmak için sistem çağrılarına ihtiyaç vardır.
• Bir dosya okunmadan önce mutlaka açılmalıdır.
• Dosyalar ile ilgili bilgiler "Dizinler(Directory)" şeklinde bir yapıdır.

İş (Job)

• Kullanıcının, bilgisayar sisteminde bağımsız bir bütün olarak ve belli bir sıra dahilinde işlenmesini istedikleri hizmetler kümesine 'İş (Job)' denilebilir.
• Bilgisayarın sistemlerine gönderilen işler, bir veya birden fazla programın ayrı ayrı işletileceği alt adımlardan oluşabilir.
• İşler genellikle adımların art arda uygulanacağı biçimde düzenlenir.
• Her adım, bir öncekinin sonuçlanması üzerine işletime girer.
• Günümüzdeki işletim sistemi olan MS-DOS işletim sisteminde "*.bat" uzantılı dosyalar bir anlamda iş adıyla adlandırılabilir.

İstemci / Sunucu (Client/Server)

• Modern işletim sistemlerin de genel eğilim , çekirdek (kernel) (DOS'daki Command.com gibi düşünülebilir) en düşük düzeye indirip kullanıcıları etkileyen utility (yardımcı program) leri zenginleştirmektir.
• Örneğin, bir dosyadan bir blok bilgi okumak için bir istek talebi olsun .
• Bu durumda istemci proses' i (client process). dosya sunucusuna(file server) bir istem gönderir. File server işi yapar ve sonucu işlemciye gönderir.

Terminal (Sonda Bulunan)

• Modern İşletim Sistemlerinde, istemci konumunda olan ve son uç olarak bulunan sistemlerdir.
• Fakat bu sistemler, iki türlüdür.
• Bunlardan birisi şu an kullanmakta olduğumuz şekli ile olandır.
• Yani, kendi işletim sistemini kullanarak istemci konumunda olanlardır.
• Diğeri ise, sistemi olmayan yani sadece monitör ve klavyeden oluşan sistemlerdir.
• Bunlara Dumb Terminal(aptal terminal) denir ve bunlar kendi içinde özel kartla küçük bir server'a bağlı olarak çalışır ve istemci durumunda bulunur.

Boot (Yeniden Başlatma)

• İşletim sisteminin yaptığı işler bitirilip veya kayıtları tutularak yarıda kesilip işletim sisteminin tamamen kapatılması veya elektriğinin kesilip yeniden verilmesi ve işletim sisteminin yeniden başlatılmasıdır.

Uyandırma Çağrısı

• Bilgisayar çalışmaya başladığında harekete geçen ilk program, sistem donanımlarının uygun bir şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol eden bilgisayarın ROM'unda (Read Only Memory/Sadece Okunabilir Bellek) muhafaza edilen komut setidir.
• Bu ilk açılıştaki bilgisayarın kendi kendini testi (POST/Power On Self Test) sırasında, işlemci, bellek ve BIOS'ta(Basic Input Output Systems, temel giriş çıkış sistemleri) hatalar olup olmadığı kontrol edilir ve sonuç özel bir bellek alanına kaydedilir.

İşletim Sistemlerinin Tarihçesi

• İlk gerçek "Sayısal Bilgisayar" İngiliz matematikçilerinden Charles Babbage (1792-1871) tarafından tasarlanmıştır.

• Birinci Nesil İşletim Sistemleri (1945-1955)

  • Babbage’ ın başarısızlıkla sonuçlanan çalışmalarından sonra, II. Dünya savaşına kadar olan dönemde denek kadar az bir gelişme olmuştur.
  • 1940’ lı yıllarda ise sayısal bazı makinelerin geliştirilmesi mümkün olabmiştir.

• İkinci Nesil İşletim Sistemleri (1955-1965)

  • 1950’ li yıların ortasında transistorların geliştirilmesi ile büyük bir devrim oldu.
  • Bu dönemde bilgisayarlar müşterilerin işlerini yapabilecekleri düzeye geldiği için üretici firmalar tarafından satılmaya başladılar.

• Üçüncü Nesil İşletim Sistemleri (1965-1980)

  • 1960’ lı yılların başına kadar üretici firmalar iki farklı üretim çizgisinde gittiler.
  • Bir taraftan mühendislik ve bilimsel işlerde kullanılan bilgisayarlar, diğer taraftan da bankacılık ve sigortacılık şirketleri gibi ticari kuruluşlar tarafından kullanılan bilgisayarlar üretildi.

• Dördüncü Nesil İşletim Sistemleri (1980-....)

  • Pc'lerin ağ işletim sistemleri ve dağıtık işletim sistemleri ile kullanılmaya başlamıştır.

İşletim Sisteminin Başlıca Özellikleri

• Bir işletim sistemi bir anda yalnızca bir kullanıcının bilgisayarı kullanmasına izin veriyor ve birden çok kullanıcının kullanmasına izin vermiyorsa.
• Bir grup çalışanın ortak kullanım sağlaması mümkün olmaz.
• Benzer olarak örneğin bir kullanıcı aynı bilgisayar üzerinde birden fazla programı aynı anda işletime almak istiyorsa, o İşletim sisteminde "çok görevlilik" özelliğinin bulunmasını aramalıdır.

Batch Processing (Yığın İşleme)

• İşletim Sistemine, okutulan programlar (Spooling sahası) denilen ve disk üzerindeki özel bir alanı kapsayan bölüme sıra ile ve arka arkaya okutulup biriktirilmeye ve sonra bu saha da derlenmek ve çalıştırılmak için bekleyen programların sıra ile derleme ve çalıştırılma işlemine tabii tutulması yöntemine geçildi.

İnteractive Processing (Etkileşimli İşlem)

• Etkileşimli işlem kullanıcılara, işlerini dinamik biçimde yönetme, çalıştırılan programların sonuçlarını doğrudan elde edip, her an müdahale edebilme olanağı sağlayan çalışma türüne ilişkin bir özelliktir.

On Line Processing (Çevrim İçi İşlem)

• On Line işlem, otomasyon uygulama