Staatsrecht 7-9

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat is de primaire verantwoordelijkheid van de uitvoerende macht?

Beheer van parlementaire processen

Benoeming van rechters

De dagelijkse uitvoering van wetten en beleidsmaatregelen (correct)

Wetgeving opstellen

Wie leidt doorgaans de uitvoerende macht in een land?

Een gekozen vertegenwoordiger

Het staatshoofd, zoals een president of monarch (correct)

De voorzitter van het parlement

De minister van Financiën

Wat wordt er niet expliciet in de Grondwet vermeld over de uitvoering van de overheid?

De benoeming van ambtsdragers

De dagelijkse uitvoering van wetten

De uitvoerende macht (correct)

De bevoegdheid om verdragen af te sluiten

Welke van de volgende functies behoort NIET tot de bestuursfunctie?

Uitoefening van rechtspraak Signup and view all the answers

Wat normeert het overheidsoptreden naast de Algemene wet bestuursrecht (Awb)?

De beginselen van behoorlijk bestuur Signup and view all the answers

Wat is een van de taken van de uitvoerende macht met betrekking tot buitenlandse betrekkingen?

Het afsluiten van verdragen Signup and view all the answers

Welke taak staat vermeld in hoofdstuk 5 van de Grondwet?

Benoeming van ambtsdragers Signup and view all the answers

Wat is geen onderdeel van de bestuursfunctie volgens de gegeven informatie?

Implementatie van fiscale wetten Signup and view all the answers

Wat is vereist voor de regering om een uitzonderingstoestand aan te kondigen?

Een koninklijk besluit Signup and view all the answers

Wat kan de Staten-Generaal doen met betrekking tot de uitzonderingstoestand?

De uitzonderingstoestand opheffen Signup and view all the answers

Wat is het hoofddoel van de Wet openbaarheid van bestuur?

Om burgers het recht te geven om informatie op te vragen Signup and view all the answers

In welke situatie is de overheid niet verplicht om informatie te verstrekken?

Wanneer de informatie de eenheid van de Kroon kan beschadigen Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke rol van de Grondwet in relatie tot de wetgever?

De Grondwet roept de wetgever op om regels te maken, ook in afwijking van de Grondwet Signup and view all the answers

Welke van de volgende beweringen over de goedkeuring van verdragen is juist?

Staten-Generaal kan binnen 30 dagen reageren op de stilzwijgende goedkeuring. Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk kenmerk van een monistisch stelsel?

Verdragen hoeven niet omgezet te worden in nationaal recht. Signup and view all the answers

Welke van de volgende situaties vereist een expliciete goedkeuring van de Staten-Generaal?

Bij verdragen die strijdig zijn met de Grondwet. Signup and view all the answers

Wat gebeurt er wanneer nationale wettelijke voorschriften in strijd zijn met 'eenieder verbindende bepalingen'?

De nationale voorschriften worden buiten toepassing gelaten. Signup and view all the answers

Welke van de onderstaande beweringen over belastingheffing is waar?

De overheid kan zowel belastingen als heffingen heffen. Signup and view all the answers

Wat is de rol van de Europese Unie in de nationale begroting volgens de tekst?

De EU heeft invloed op de vaststelling van de begroting. Signup and view all the answers

Welke uitspraak over noodrecht volgens art. 103 GW is juist?

Het dekt besluiten genomen tijdens de noodtoestand. Signup and view all the answers

Wat moet er gebeuren als een verdrag bepalingen bevat die in strijd zijn met de Grondwet?

Het verdrag kan worden aangenomen met een twee derde meerderheid. Signup and view all the answers

Welk type goedkeuring vereist een wet in formele zin?

Uitdrukkelijke goedkeuring. Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van de dualistische stelsel volgens de inhoud?

Nationale en internationale rechtsordes zijn gescheiden. Signup and view all the answers

Wat is de functie van art. 96 GW met betrekking tot de krijgsmacht?

Het betreft de in-oorlog-verklaring. Signup and view all the answers

Welke van de volgende stellingen over belastingheffing in Nederland is onjuist?

De centrale overheid kan nooit belastingen heffen. Signup and view all the answers

Wat is vereist voor een verdrag om effectief te zijn?

Het moet worden gesloten en bekrachtigd. Signup and view all the answers

Hoe wordt de stilzwijgende goedkeuring van een verdrag geregeld?

Door het niet reageren binnen 30 dagen. Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste functie van de rechterlijke organisatie in Nederland?

Het uitvoeren van de rechtspraak. Signup and view all the answers

Welke instantie is verplicht opgenomen in de rechterlijke macht volgens de Grondwet?

De Hoge Raad. Signup and view all the answers

Wat regelt de Wet RO met betrekking tot de rechterlijke organisatie?

De structuren van de rechtbanken en gerechtshoven. Signup and view all the answers

Wat gebeurde er in 1887 met betrekking tot de bestuursrechtspraak?

De mogelijkheid voor invoering van bestuursrechtspraak werd geopend. Signup and view all the answers

Wat kan individuen in Nederland helpen als ze het niet eens zijn met een rechterlijke beslissing?

Hoger beroep aantekenen. Signup and view all the answers

Wie zijn de belangrijkste beslissers in de rechterlijke organisatie?

Rechters. Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht?

Rechters zijn niet onderhevig aan externe beïnvloeding. Signup and view all the answers

Wat wordt er niet geregeld in de Grondwet met betrekking tot de rechterlijke macht?

De verplichting om in hoger beroep te gaan. Signup and view all the answers

Wat wordt beoordeeld tijdens een administratief beroep?

De rechtmatigheid en doelmatigheid van het besluit. Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste kenmerk van het toetsingsverbod zoals vermeld in de Grondwet?

Rechters mogen geen wetten toetsen aan de grondwet. Signup and view all the answers

Wat is de functie van het Hof van Justitie binnen de Europese Unie?

Het uitleggen van Europees recht en beoordelen van geschillen. Signup and view all the answers

Wat is het doel van gratie zoals omschreven in de Grondwet?

Het verminderen of opheffen van een rechterlijk vonnis. Signup and view all the answers

Wie is verantwoordelijk voor het bieden van rechtsbescherming aan de wetgever?

De rechterlijke macht. Signup and view all the answers

Wanneer kan een lidstaat een klacht indienen bij het EHRM?

Als er schendingen zijn van het EVRM door andere lidstaten. Signup and view all the answers

Wat is het onderscheid tussen administratieve en rechterlijke toetsing?

Administratieve toetsing beoordeelt ook nieuw verschenen feiten. Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met 'tuchtrechtspraak'?

Sancties opleggen aan een beroepsgroep. Signup and view all the answers

Welke instantie mag de grondwettigheid van EU-wetgeving beoordelen?

Het Hof van Justitie van de Europese Unie. Signup and view all the answers

Wat is een hoofdcategorie waarvoor de rechter geen toetsing mag uitvoeren?

Grondrechten in de Grondwet. Signup and view all the answers

Wat is de rol van het College van procureurs-generaal binnen het Openbaar Ministerie (OM)?

Het geven van advies voorafgaand aan aanwijzingen van de minister. Signup and view all the answers

Wat is een van de twee hoofdtaken van het Openbaar Ministerie?

De opsporingstaak Signup and view all the answers

Wat vereist artikel 6 EVRM met betrekking tot rechters?

Rechters moeten onafhankelijk en onpartijdig zijn. Signup and view all the answers

Hoe kan een rechter ongeschreven regels ontwikkelen?

Door wetsinterpretatiemethoden toe te passen. Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk verschil tussen rechtspraak en wetgeving?

Rechtspraak betreft bindende beslissingen in concrete gevallen. Signup and view all the answers

Wat houdt het legaliteitsbeginsel in?

De wet moet bij elke rechterlijke beslissing worden gevolgd. Signup and view all the answers

Wat is de hoogste rechterlijke instantie in Nederland?

De Hoge Raad. Signup and view all the answers

Wat gebeurt er wanneer de wetgever geen duidelijke regels stelt?

Er is meer ruimte voor rechtsvinding. Signup and view all the answers

Wat is de identiteit van de rechterlijke taak volgens de gegeven informatie?

Bindende beslissingen nemen in concrete geschillen. Signup and view all the answers

Welke interpretatiemethode kijkt naar de bedoeling van de wetgever?

Wetshistorische interpretatie Signup and view all the answers

Wat is de functie van de Hoge Raad in het cassatieproces?

Het controleren van lagere rechters. Signup and view all the answers

Wat voor soort goedkeuring vereist een wet in formele zin?

Twee derde meerderheid. Signup and view all the answers

Hoeveel gerechtshoven zijn er als hoogste instanties voor hoger beroep?

Vier Signup and view all the answers

Wat is de belangrijkste functie van de Hoge Raad als cassatierechter?

Toezicht uitoefenen op lagere rechters. Signup and view all the answers

Welke van de volgende uitspraken over het toezicht van de Hoge Raad is waar?

Niet alle zaken komen bij de Hoge Raad terecht. Signup and view all the answers

Wat gebeurde er met de rechtspraak bij de overheid na het Rotterdamse huizenarrest?

De Hoge Raad begon privaatrecht ook toe te passen op publiekrechtelijk handelen. Signup and view all the answers

Wat bepaalt de objectum litis-leer met betrekking tot het recht van de rechter?

De rechter is bevoegd als de vordering correct is ingediend. Signup and view all the answers

Welke uitspraak is correct betreffende de procedures voor bestuursrecht?

De wetgever gaf aanvankelijk weinig bevoegdheden aan bestuursrechters. Signup and view all the answers

Wat is een functie van de procureur-generaal binnen het parket?

Ministers en staatssecretarissen vervolgen voor ambtsmisdrijven. Signup and view all the answers

Welk van de volgende uitspraken betreft het vernietigen van besluiten door bestuursrechters?

De bestuursrechter kan besluiten van het bestuur vrijwel altijd vernietigen. Signup and view all the answers

Wat kan de Hoge Raad doen als er een schending van het recht is vastgesteld?

Fouten in de rechtspraak herstellen. Signup and view all the answers

Wat vereist de Awb voordat je bij de rechtbank in beroep kunt gaan?

De bezwaarschriftprocedure moet eerst zijn doorlopen. Signup and view all the answers

Wat is een kenmerk van de Hoge Raad in het cassatierecht?

De Hoge Raad kan niet-ontvankelijk verklaren als de cassatiemiddelen niet relevant zijn. Signup and view all the answers

Welke bevoegdheid is niet typisch voor de Hoge Raad?

Het geven van een wetgevingsbevel aan de staat. Signup and view all the answers

Wat is de rol van het parket in de werkzaamheden van de Hoge Raad?

Het parket bereidt beslissingen voor door casus en literatuur te analyseren. Signup and view all the answers

Wat is het gevolg van beoordelingsvrijheid voor overheidsinstellingen in rechtszaken?

De rechter past marginaal toezicht toe op deze besluiten. Signup and view all the answers

Wat is de rol van de regering bij de benoeming van rechters volgens artikel 117 GW?

De regering benoemt rechters op basis van een voordracht van de Tweede Kamer. Signup and view all the answers

Wat impliceert de functionele onafhankelijkheid van rechters?

Rechters hebben de vrijheid om geschillen onafhankelijk te beoordelen. Signup and view all the answers

Welke van de volgende uitspraken over de rechterlijke organisatie is waar?

De Grondwet laat ruimte voor de wetgever om de rechterlijke organisatie te reguleren. Signup and view all the answers

Wat is het resultaat van de Grondwetsherziening in 1983 met betrekking tot de rechterlijke macht?

Proberen verschillende vormen van rechtspraak onder te brengen bij de gewone rechterlijke macht. Signup and view all the answers

Wat regelt artikel 117 lid 1 GW met betrekking tot de leden van de rechterlijke macht?

Leden van de rechterlijke macht worden voor het leven benoemd. Signup and view all the answers

Welke waarborg biedt artikel 116 lid 4 GW voor de onafhankelijkheid van rechters?

Toezicht op rechters wordt uitgevoerd door leden van de rechterlijke macht. Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke functie van de landelijk Raad voor de rechtspraak?

Het uitoefenen van toezicht op de gerechten. Signup and view all the answers

Wat is de rol van het Openbaar Ministerie (OM) binnen de rechterlijke organisatie?

Het OM heeft een bestuursfunctie en doorbreekt de machtenscheiding. Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met 'interne functionele onafhankelijkheid' van rechters?

Rechters moeten onderling geen druk ervaren in hun beslissingen. Signup and view all the answers

Wat is een kritiekpunt op de huidige structuur van de rechterlijke organisatie?

De minister van Justitie heeft te veel invloed op de rechterlijke macht. Signup and view all the answers

Wat wordt niet beschermd onder artikel 117 GW voor leden van het Openbaar Ministerie?

Benoeming voor het leven. Signup and view all the answers

Wat wordt bedoeld met subjectieve onpartijdigheid in de rechtspraak?

De rechter moet geen persoonlijke belangen hebben in de zaak. Signup and view all the answers

Wat is het doel van artikel 6 van het EVRM in relatie tot rechterlijke instanties?

Er moet zorg gedragen worden voor onafhankelijkheid en onpartijdigheid. Signup and view all the answers

Wat is het belangrijkste doel van grondrechten?

Burgers beschermen tegen een grote overheid Signup and view all the answers

Welke grondrechten zijn meestal niet afdwingbaar?

Sociale grondrechten Signup and view all the answers

Wie kan doorgaans een beroep doen op grondrechten?

Iedereen, onder bepaalde voorwaarden Signup and view all the answers

Waar zijn de klassieke grondrechten in de Grondwet te vinden?

Artikelen 1 - 17 Signup and view all the answers

Welke van onderstaande verdragen bevat klassieke grondrechten die verbindend zijn?

Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens Signup and view all the answers

Hoe worden sociale grondrechten over het algemeen beschouwd?

Fungeert als richtlijnen voor beleidsvorming Signup and view all the answers

Hoeveel artikelen in de Grondwet behandelen sociale grondrechten?

18 - 23 Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk kenmerk van klassieke grondrechten?

Ze leggen een plicht tot onthouding op aan de overheid Signup and view all the answers

Wat betekent het dat alle Nederlanders op gelijke voet in openbare dienst benoembaar zijn?

Iedereen heeft dezelfde rechten om zich kandidaat te stellen. Signup and view all the answers

Wat houdt het actieve kiesrecht in?

Het recht om te stemmen bij verkiezingen. Signup and view all the answers

Onder welke omstandigheden kan de overheid een petitie niet beantwoorden?

Als de overheid dat wenselijk acht. Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke beperking van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging?

Beperkingen mogen alleen gemaakt worden door de wetgever. Signup and view all the answers

Welke van de volgende uitspraken over vrijheid van meningsuiting is juist?

Drukpersvrijheid heeft de sterkste bescherming. Signup and view all the answers

Wanneer mag het recht op vrijheid van vereniging worden beperkt?

In het belang van de openbare orde. Signup and view all the answers

Wat is een voorwaarde voor onteigening volgens art. 14 GW?

Het moet gepaard gaan met vooraf verzekerde schadeloosstelling. Signup and view all the answers

Wat vereist art. 15 GW voor alle vrijheidsontneming?

Een grondslag in de wet. Signup and view all the answers

Wat wordt beperkt door art. 16 GW met betrekking tot materieel strafrecht?

De mogelijkheid om wetten met terugwerkende kracht in te voeren. Signup and view all the answers

Wat betekent het recht van ius de non evocando volgens art. 17 GW?

Iemand heeft recht op een eerlijke rechtsgang. Signup and view all the answers

Wat is het kenmerk van sociale grondrechten?

Ze leggen de overheid open inspanningsverplichtingen op. Signup and view all the answers

Wat beschermt art. 11 GW?

Het recht op onaantastbaarheid van het lichaam. Signup and view all the answers

Hoe wordt de persoonlijke levenssfeer beschermd in de Grondwet?

Door specifieke artikelen die verschillende aspecten dekken. Signup and view all the answers

Wat beschermt art. 10 tot en met 13 GW?

De persoonlijke levenssfeer. Signup and view all the answers

Wat vergen klassieke grondrechten van de overheid?

Een niet-doen van de overheid Signup and view all the answers

Wat is kenmerkend voor sociale grondrechten?

Ze zijn gericht tot de wetgever of overheid Signup and view all the answers

Wat is een van de beperkingsstelsels van grondrechten?

Doelclausules Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk verschil tussen verticale en horizontale verhoudingen voor grondrechten?

Verticale verhoudingen zijn tussen overheid en burger Signup and view all the answers

Wat vereist een beperking van een grondrecht volgens de regels?

Een wettelijke basis Signup and view all the answers

Wat is één van de verantwoordelijkheden van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)?

Verplichtingen opleggen aan nationale wetgevers Signup and view all the answers

Wat gebeurt er bij positieve discriminatie?

Het is toegestaan maar tijdelijk Signup and view all the answers

In welke context kunnen sociale grondrechten niet worden beperkt?

Door middel van delegatie Signup and view all the answers

Wat is een belangrijk onderdeel van de beperkingen van grondrechten?

Beperkingen moeten noodzakelijk zijn voor een democratische samenleving Signup and view all the answers

Wat zijn de klassieke grondrechten onder de Nederlandse Grondwet?

Rechten als godsdienstvrijheid en privacy Signup and view all the answers

Wat is een belangrijke functie van het Handvest van de Europese Unie met betrekking tot grondrechten?

Het geldt alleen bij uitvoering van Unierecht Signup and view all the answers

Wat houdt de reikwijdte van een grondrecht in?

De voorwaarden waaronder het recht geldt Signup and view all the answers

Wat zijn de kenmerken van de beperkingsmogelijkheden voor klassieke grondrechten?

Beperkingen moeten bij wet zijn voorzien Signup and view all the answers

Study Notes

Bestuur: Uitvoerende Macht

De uitvoerende macht is verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van wetten en beleidsmaatregelen.
Het staatshoofd (bijv. president, monarch) leidt deze macht.
Leden worden meestal benoemd of gekozen via democratische processen.
Taken omvatten: openbare orde handhaven, wetten uitvoeren, overheidsinstellingen beheren, en beleid ontwikkelen en implementeren.
Het begrip "uitvoerende macht" dekt niet de volledige lading van de regeringsactiviteiten volgens de Grondwet.
Belangrijk onderdeel van de bestuursfunctie, maar niet de enige.
De Awb (Administratieve Wetgeving) en beginselen van behoorlijk bestuur sturen het overheidsoptreden.
Grondrechten dienen om burgers te beschermen tegen een machtige overheid.

Bestuur: Wetgeving en Uitvoeringskracht

De bestuursfunctie bestaat niet alleen uit uitvoering en handhaving.
Andere bestuursfuncties zijn opgenomen in hoofdstuk 5, maar niet volledig, soms buiten dit hoofdstuk.
Voorbeelden bestuursfuncties: uitvoering/handhaving van wetten, begrotingsvaststelling en uitvoering, algemeen regeringsbeleid formuleren, ambtsdragers benoemen, ministeries leiden, toezicht op decentrale overheden.

Bestuur: Buitenlandse Betrekkingen

Artikel 90-94 GW regelt buitenlandse betrekkingen, met name het sluiten van verdragen.
De regering heeft de bevoegdheid verdragen te sluiten, maar moet daar de Staten-Generaal voor goedkeuren, behalve in uitzonderlijke gevallen.
Twee vormen van goedkeuring: uitdrukkelijk (formele wet) en stilzwijgend.
Stilzwijgend: het verdrag wordt binnen 30 dagen ter goedkeuring voorgelegd, zonder reactie leidt dit tot goedkeuring.
Goedkeuring is een vorm van parlementaire controle, maar de goedkeuring verandert de werking van verdragen niet - daar is alleen sluiting en bekrachtiging voor nodig.
Verdragen kunnen worden aangenomen, zelfs als ze in strijd zijn met de Grondwet.
In dat geval dient de goedkeuring te geschieden met een 2/3 meerderheid.
Nederland heeft een monistisch stelsel: verdragen krijgen werking door bekendmaking.

Bestuur: Volkenrecht

Dualistisch stelsel: Nationale en internationale rechtsordes zijn apart. Verdragen moeten eerst omgezet worden in nationaal recht.
Monistisch stelsel: Verdragen krijgen werking zodra ze bekend gemaakt zijn.
Nederlands Rechtssysteem: Monistisch stelsel.
Bij conflict tussen nationale en internationale recht: nationale wettelijke voorschriften in strijd met ‘eenieder verbindende bepalingen’ zijn buiten toepassing gelaten.
De rechter bepaalt in elke zaak wat "eenieder verbindende bepalingen" zijn.
De bepaling voor het bepaalde geval moet onvoorwaardelijk en duidelijk geformuleerd zijn.

Bestuur: Speciale Gebieden

EU-recht vormt een uitzondering. De EU-rechtsorde is supranationaal.
Defensie: Art. 96-100 GW geeft regels over de krijgsmacht, waaronder de oorlogsverklaring; voorafgaande toestemming Staten-Generaal is nodig (tenzij onmogelijk).
Financiën: De centrale overheid heeft bevoegdheden voor belastingen (directe en indirecte).
Ook gedecentraliseerde overheden (provincies, gemeenten) mogen belastingen heffen, maar zijn financieel voor een groot deel afhankelijk van rijk.
Uitgaven gebaseerd op de begrotingswet.
Europese Unie heeft grote impact op de begroting.
Staatsnoodrecht: Art. 103 GW, basis voor gebruik van uitzonderingsbevoegdheden. Gewone procedures worden tijdelijk opgeschort, maar de Staten-Generaal heeft de macht om dit te beëindigen.
Openbaarheid van bestuur: Belangrijke principe van een democratie. Informatie openbaar maken, behalve in specifieke gevallen zoals het schaden van de positie van de Kroon. De wet openbaarheid van bestuur (1980).

Rechterlijke Organisatie & Rechtsbescherming

De rechterlijke macht is onafhankelijk van de uitvoerende en wetgevende macht.
Rechters nemen hun beslissingen op basis van wet en feiten, zonder externe invloeden.
Het recht op een eerlijk proces en het recht op beroep zijn cruciale elementen.
De rechterlijke macht is één van de drie belangrijke overheidsinstellingen.
De Grondwet geeft geen volledig beeld van de rechterlijke macht, maar de wetgever wijst derechten aan die erbij horen.
De Hoge Raad hoort bij de macht.
De Wet RO beschrijft de structuur van de rechterlijke macht, inclusief rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad.
Bestuursrechtspraak is geen aparte afdeling, maar verspreid onder verschillende instanties.
De ontwikkeling van de bestuursrechtspraak was geleidelijk en controversieel in de loop der tijd.
De scheiding tussen rechterlijke macht & andere machten is niet absoluut.
Functionele onafhankelijkheid: Rechters hebben beslissingsvrijheid in rechtszaken.
Artikel 17 lid 1 GW: Iedereen heeft recht op een eerlijk proces met een onafhankelijke rechter.
Objectieve en subjectieve onpartijdigheid van rechters: essentiële kenmerken voor een eerlijk proces.
Onafhankelijkheid van rechters: beschermd door de Grondwet en door internationale afspraken.
Benoeming voor het leven: (art. 117 lid 1 Gw). Schorsing of ontslag is mogelijk bij koninklijk besluit (art. 117 lid 2 & 3 Gw). Dit omvat ook aanbeveling van de rechterlijke organisatie van functies.
Openbaarheid: belangrijk principe voor de democratie.

Het Openbaar Ministerie

Het OM maakt deel uit van de rechterlijke macht.
Het OM is geen gerecht, maar uitvoering van een bestuursfunctie.
Het heeft een intermediaire positie tussen uitvoerende en rechterlijke macht waardoor de machtenscheiding hier doorbroken wordt.
De minister van Justitie en Veiligheid heeft grote invloed op het OM.
Aanwijzingen aan het OM zijn genormeerd door procedurevoorschriften.
Twee hoofdtaken: Opsporing en vervolging.

Rechtspraak

Rechtspraak is belangrijk voor de rechtsstaat en machtenscheiding.
Gericht op beslissingen in concrete gevallen, in tegenstelling tot wetgeving(algemene regels) en bestuur(concrete met rechtmatigheidsoordeel en doelmatigheidsoordeel).
De beslissingen van de rechter zijn bindend.
De rechter is gebonden aan de wet, maar legt de wet zelfstandig uit via interpretatiemethoden.
Taalkundige (grammaticale) systeem-, wetgeschiedenis- en teleologische interpretatiemethoden.
Rechtsvinding leidt soms tot ongeschreven rechtsbeginselen.

Rechtspraak in verschillende fases

Rechtspraak is piramide-vormig: rechtbanken, gerechtshoven en Hoge Raad.
Hoger beroep heeft twee belangrijke elementen: heroverweging van feiten en controle op de beslissing van lager gerecht.
De Hoge Raad toezicht is beperkt.
Cassatie betekent aanvraag aan Hoge Raad om fouten in lagere rechtbanken te corrigeren.
De Hoge Raad heeft een selectie proces voor de gevallen die ze behandelen.
De Hoge Raad kan een prejudiciële vragen beantwoorden.
Het parket ondersteunt de Hoge Raad.

Rechtsbescherming

Burgerlijke rechter: kennisnemen van geschillen over burgerlijke rechten en schuldvorderingen, ook met de overheid.
Objectum litis-leer: de rechter is bevoegd vanaf het moment dat een burgerlijk recht geschonden is of een schuldvordering bestaat.
Rechter was voorheen terughoudend met de overheid, maar kantelde in 1901: Rotterdamse huizen arrest.
Rechter kan schadevergoeding, bevel of verbod toekennen.
Bestuursrechter: bevoegdheden, eerste aanleg bij de rechtbank, via bezwaarschriftprocedure, beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State; toetsing van besluiten aan zowel geschreven als ongeschreven recht. Marginale toetsing vanwege de beleidsruimte.
Administratief beroep is geen vorm van onafhankelijke rechtspraak.
Toetsing ex nunc: beschouwt omstandigheden die na het besluit zijn gebleken.

Grondwettelijke bepalingen in de rechtspraak

Strafrechtspraak en tuchtrecht: Bevoegdheid van de rechterlijke macht om strafbare feiten te behandelen en tuchtrecht op te leggen aan bepaalde beroepen.
Constitutionele toetsing en toetsingsverbod: De rechter mag de grondwettigheid van wetten niet toetsen vanwege het toetsingsverbod (art. 120 GW).
Toetsing aan EU-recht en eenieder verbindende verdragsbepalingen is wel toegestaan.
De rechter is gebonden aan het legaliteitsbeginsel
Toekomstige mogelijke wijziging van art. 120 GW voor toetsing aan grondrechten.

Rechtspraak inzake EU en internationaal recht

EU-recht: Supranationaal recht dat nationaal recht kan overschrijven. Het Hof van Justitie van de Europese Unie is de hoogste rechterlijke instantie in de EU.
Internationaal recht: Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Oordeelt over geschillen aangaande het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Gericht tussen staten, en staten versus individuals. Gericht op bescherming van de mensenrechten.

Gratie en amnestie

Gratie: vermindering of opheffing van een veroordeling (koninklijk besluit).
Amnestie: wegnemen van het strafbare karakter van een feit (krachtens de wet).

Grondrechten

Grondrechten: fundamentele rechten en vrijheden, verdeeld in klassieke en sociale grondrechten.
Klassieke grondrechten: meestal plicht tot onthouding van overheid.
Sociale grondrechten: instructienormen (vaak niet afdwingbaar in rechte).
Bronnen van grondrechten: Grondwet (hoofdstuk 1 en andere bepalingen), EU-recht (Handvest van de grondrechten), verdragen.
Klassieke grondrechten uit EVRM en IVBPR, zijn meestal inroepbaar bij nationale rechter.
Individu kan meestal grondrechten inroepen; in sommige gevallen zijn eigenschappen zoals burgerschap, leeftijd nodig.
Grondrechten spelen rol in verticale (burger-overheid) en horizontale (burger-burger) verhouding.
Klassieke grondrechten hebben vaak een verticale werking (verhouding tussen burger en overheid) en een beperkingssytematiek
Sociale grondrechten hebben zelden een horizontale werking.
Sociale grondrechten, zijn niet altijd afdwingbaar en hebben een open inspanningsverplichting.
EVRM en IVBPR zijn belangrijke verdragen, EHRM en Comité voor de rechten van de mens zijn rechtsmachten.
EU-handvest is ook belangrijk, maar beperkt van toepassing.
Grondrechten mogen niet absoluut zijn en er kunnen beperkingen zijn aan de hand van doelen.
Overheidshandelingen die een grondrecht beperken kunnen bijzondere en algemene beperkingen hebben.
Beperkingen moeten te herleiden zijn tot een grondwettelijke beperkingsclausule.
Verschil in beperkingsmogelijkheden tussen grondrechten.
Grondrechten kunnen geinterpreteerd worden via een socialiserende benadering.
Klassieke grondrechten beginnen dus minder van elkaar te verschillen.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Dit quiz behandelt de rol van de uitvoerende macht binnen het bestuur en de verantwoordelijkheden die daarmee gemoeid gaan. Ontdek hoe het staatshoofd deze macht leidt en wat de belangrijkste taken zijn, zoals het handhaven van de openbare orde en het uitvoeren van wetten. Ook worden de relaties met de wetgeving en de beginselen van goed bestuur besproken.