Barayti at Baryasyon ng Wika

Barayti at Baryasyon ng Wika

• Ang wika ay isang simbolismo ng pagkakakilanlan, kultura, at kasaysayan ng bawat indibidwal.
• Ang barayti ay ang natatanging katangian na nauugnay sa sosyo-sitwasyunal na konteksto, na nakakatulong sa pagkilala sa isang partikular na baryasyon ng wika.

Sosyolinggwistikong Teorya

• Ito ay nakabatay sa palagay na ang panlipunan at pang-indibidwal na aspeto ay nakakaimpluwensya sa wika (speech/langue).

Heograpikal

• Nagkakaroon ng pagbabago sa pagpapahayag dahil sa lugar o komunidad na kinabibilangan ng tagapagsalita.

Okyupasyonal

• Ito ay nakabatay sa "communicative competence" at angkop na wika batay sa pangangailangan.

Labov

• Itinaguyod ang konseptong baryabilidad ng wika (variability concept).

Williams

• Ang uri o barayti ng wika ay nakikita sa panlipunang katayuan ng isang indibidwal, na naging bahagi ng sosyolinggwistika.

Teoryang Akomodasyon

• Kaugnay sa pag-aaral ng pangalawang wika sa pamamagitan ng linguistic convergence at divergence.

Interference Phenomenon

• Ipinapakita ang interference sa pagbuo ng mga barayti ng Filipino.

Sosyal

• Ito ay isang simbolikong wika na naglalaman ng mga talinhaga at iba pang bagay na hindi nakikita, nararanasan, o pararamdaman.

Inter Language

• Wika na nabubuo sa isip ng isang tao sa proseso ng pagkatuto ng pangalawang wika.

Lexical Borrowing

• Paghiram ng mga salita mula sa isang barayti tungo sa iba dahil walang katumbas sa barayting ginagamit.

Saussure

• Ang wika ay hindi kumpleto sa isang indibidwal, ito'y nagagawa lamang sa loob ng isang kolektibo.

Berstein

• May magkaibang katangian ang wika ng mga batang nag-aaral at mula sa mahihirap na kalagayan.

Sapir(1949)

• Ang wika ay isang kasangkapan ng sosyalisasyon, na hindi matutupad ang mga relasyong sosyal kung wala ito.

Saussure (1915)

• Wika ay hindi kumpleto sa sinumang indibidwal, ito ay nagagawa lamang sa isang kolektibo.
• Ang paghahalo ng barayti ng wika ay makikita sa dayalekto at register sa dalawang paraan.

Code Switching o Palit Koda

• Ito ay paggamit ng iba't ibang barayti ng isang nagsasalita batay sa sitwasyon o okasyon.
• Ang conversational code switching ay ang paggamit ng iba't ibang barayti o code sa isang pangungusap, tulad ng Ingles at Filipino.

Panghihiram

• Paghiram ng salita mula sa isang barayti dahil walang katumbas, tinatawag din itong lexical borrowing.

Berstein (1972) - Deficit Hypothesis

• Mayroong pagkakaiba sa wika ng mga batang mula sa mahihirap na kalagayan.

Teoryang Akomodasyon ni Howar Giles (1982)

• Linguistic Convergence: Ang tendensiya na gumaya o bumagay sa pagsasalita ng kausap para bigyang halaga ang pakikipag-ugnayan.
• Linguistic Divergence: Ang pagsalungat sa pagsasalita ng kausap para ipakita ang pagiging iba at pagkakaroon ng sariling identidad.

Interference Phenomenon

• Ito ay nagpapakita ng interference sa pagbuo ng barayti ng Filipino

Interlanguage

• Ito ay ang grammar o estruktura (mental grammar) ng wika na nabubuo sa isip ng isang tao sa proseso ng pagkatuto ng pangalawang wika.

Heograpikal

• Nagkakaroon ng pagbabago sa pagpapahayag sa pamamagitan ng kaangkupan sa lugar o komunidad.
  • Halimbawa ng Barayti sa Heograpiya:
    • Lupa (Tagalog-Maynila) - mukha (Pampanga)
    • Lupa (Tagalog-Maynila) - daga (Ilokos)
    • Lumiban (Tagalog-Maynila) - tumawid (Tagalog-Batangas)
    • Pating (Tagalog-Maynila) - kalapati (Iloilo)
    • Hilom (Tagalog-Maynila) - tahimik (Cebu)
    • Doon (Tagalog-Maynila) - dito (Antique)
    • Iyo (Tagalog-Maynila) - oo (Bicol)
    • Maganda (Tagalog-Maynila) - mahusay (Samar)

Sosyal

• Panlipunang baryasyon ng gamit ng wika batay sa larangan, lipunan, wika, at rehiyon.

Laray C. Abello (2002)

• Karamihan sa salita sa showbiz ay galing sa salitang bakla

Ponolohiya

• Paraan ng pagbigkas

Florencia C. Victor (1993)

• Ang unang wika ay may malaking impluwensya sa pagsasalita ng Filipino, na makikita sa punto/aksent, bigkas, at bokabularyo.

Okyupasyunal

• Nakabatay sa relasyon ng wika sa sitwasyon kung saan ito ginagamit batay sa pangangailangan sa larangan ng hanap-buhay.

Bloomfield (1918)

• Walang pagkakatulad o uniformidad sa anumang wika.

Roussean (1950)

• Ang barayti at baryasyon ng wika ay dala ng tao base sa lugar, interes, gawain, at pinag-aralan.

Constantino (2000)

• Ang pagkakaiba-iba ay nagdulot ng iba't ibang pagtingin at pananaw kaugnay ng di-pagkakapantay-pantay ng mga wika.

I-Language ni Chomsky (Internalized Language)

• Sistema na naglalarawan ng lawak ng kakayahang panglinggwistika.

E-language ni Chomsky (Externalized Language)

• Ito ay bahagi ng panlabas na mundo.

Chambers (1971)

• Ang sosyo-linggwistika ay ang pag-aaral ng maka-sosyal na gamit ng wika sa apat na dekada ng sosyolinggwistikang pananaliksik.

Ano ang jejemon?

• Ang jejemon ay isang Filipino slang na nagmula sa imahinasyon na naglalayong mapadali ang komunikasyon sa social networking at pagtetext.
• Ang salitang jejemon ay galing sa tagagamit ng internet na nagta-type ng "hehehe" bilang "jejeje" at "-mon" ay nanggaling sa Hapnes na anime na Pokemon na ang "-mon" ay nangangahulugan bilang "halimaw".

Apat na Lebel ng Jejemon:

• Mild: Maikli lamang ang mensahe na naisulat.
• Moderate: Makakabuo na ng isang pangungusap na may malinaw na kahulugan.
• Severe: Makakabuo na ng mga pangungusap na tambalan.
• Terminal: Mahaba ang mensaheng naisusulat.

Advertising

• Uri ng pagtawag sa kamalayan ng publiko at pagbibigay impormasyon hinggil sa produktong pangkomersyo.

Angela Goddard (1998)

• Ang tunguhin ng advertising ay presentasyon ng produkto at pagsulong ng produkto.

Norman Fairlough (1989)

• Ang wika ng advertisement ay "one of the most popular and pervasive modern discourse types."

Iba't Ibang Advertisement Batay sa Media

• Telebisyon: Pinakamakapangyarihan dahil sabay na nadidinig at napapanood ang patalastas.
• Radyo: Isa ring paraan ng pag-aanunsyo.