Banki: definicja, rodzaje i czynności bankowe

Bank współczesny

• Bank to osoba prawna utworzona zgodnie z prawem, działając na podstawie zezwoleń uprawniających do prowadzenia czynności bankowych.
• Banki to instytucje finansowe, realizujące operacje kredytowe i depozytowe.
• Banki charakteryzują się pewnymi czynnościami zastrzeżonymi wyłącznie dla banków i czynnościami dozwolonymi również innym podmiotom niebankowym.
• Banki określone są w Prawie Bankowym (ustawa z dnia 29.08.1997r.)
• Zgodnie z ustawą z dnia 29.08.1997 r. art. 2 Prawa Bankowego bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
• Używanie nazwy "bank" (oraz "kasa") jest zastrzeżone i dozwolone tylko dla podmiotów spełniających kryteria zdefiniowane w ustawie.
• W art. 3 określono dwa przypadki, w których podmiot niemający statusu banku może posługiwać się oznaczeniem "bank" lub "kasa" : podmioty, z których działalności jednoznacznie wynika, że nie wykonują czynności bankowych oraz podmioty, które na podstawie odrębnej ustawy gromadzą oszczędności lub udzielają pożyczek.
• Bank to instytucja prowadząca działalność polegającą na udzielaniu kredytów, przyjmowaniu depozytów oraz innych czynności wymienionych w statucie danego banku.
• Bank jest instytucją pośredniczącą, umożliwiającą wykorzystanie środków pieniężnych klientów, którzy mają nadwyżki kapitałowe przez klientów, którzy mają niedostatek środków kapitałowych.
• Ze względu na rodzaj świadczonych usług oraz dysponowanie środkami powierzonymi przez klientów (najczęściej w postaci depozytów), banki zaliczane są do tak zwanych instytucji zaufania publicznego.

Rodzaje banków

• Podstawowe rodzaje banków w systemie dwuszczeblowym to bank centralny oraz banki operacyjne (utrzymujące relacje z klientem).
• Banki operacyjne dzielą się na: uniwersalne, specjalistyczne (np. detaliczne, hipoteczne, inwestycyjne, rolne).
• Banki mogą być państwowe, spółkami akcyjnymi lub spółdzielcze.
• Bank państwowy - np. Bank Gospodarstwa Krajowego
• Bank komercyjny - cel maksymalizacji zysku przy minimalnych kosztach
• Bank spółdzielczy - tworzony na podstawie prawa spółdzielczego
• Podstawowe rodzaje banków w systemie bankowym (dwuszczeblowym) to: bank centralny, banki operacyjne (świadczące usługi klientom).

Czynności bankowe

• Czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków - przyjmowanie wkładów, prowadzenie rachunków, udzielanie kredytów, emitowanie papierów wartościowych.
• Czynności dozwolone także dla niektórych podmiotów niebankowych - udzielanie pożyczek, działalność czekowa i wekslowa, prowadzenie płatności elektronicznych, inwestowanie w papiery wartościowe, przekazy bankowe, itd.
• Czynności bankowe zostały zdefiniowane w art. 5 Prawa bankowego i dzielą się na: czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków (sensu stricte) oraz czynności dozwolone także dla niektórych podmiotów niebankowych (sensu largo).

Etyka

• Etyka w działalności bankowej obejmuje sumienie, wartości, wiedzę naukową i prawo.
• Banki powinny posługiwać się nazwowi "bank" oraz "kasa", zgodnie ze specyfikacją ustawy Prawo Bankowe.
• Etyka jest absolutnym porządkiem moralnym, niezależnym od czasu i miejsca.
• Jest nauką o absolutnym porządku moralnym, dobro moralne ma bezwzględny charakter (nie zależy od czasu i miejsca).
• Oceny i normy moralne są zmienne i zależne od wymagań epoki oraz społeczeństwa.
• Etyka więc jest nauką interpretującą moralność jako zagadnienie względne, zmieniające się w zależności od czasu i miejsca.

Instytucja zaufania publicznego

• Banki są uznane za instytucje zaufania publicznego.
• Powinny spełniać określone wymagania, takie jak: spełnianie oczekiwań klienta, wywiązanie się z zobowiązań, unikanie wykorzystania przewagi w relacji z klientem i działania na jego niekorzyść.

System bankowy w Polsce

• składają się na niego instytucje stabilizujące, tworzące rynek oraz pomocnicze.
• Instytucje stabilizujące: bank centralny, organy nadzoru (np. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)), gwarant depozytów.

Bank centralny

• Pełni rolę regulatorem obiegu pieniądza,
• Rezerwowy bank banków.
• Pełni rolę bankiera państwa.
• Jest regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego.
• Bankierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu.
• Dba o stabilność waluty narodowej, oddziaływuje na gospodarkę narodową w kierunku stałego rozwoju i wzrostu dochodu narodowego.

Zadania Komisji Nadzoru Finansowego (KNF)

• Nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, sektorem ubezpieczeniowym, sektorem emerytalnym, instytucjami płatniczymi, instytucjami pieniądza elektronicznego,
• Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu i rozwoju rynku finansowego.
• Podejmowanie działań edukacyjno-informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego.
• Udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym.
• Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty.
• Wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Funkcje nadzoru bankowego

• Licencyjna - dopuszczanie do działalności bankowej podmiotów spełniających wymagania.
• Regulacyjna - ustalanie zasad funkcjonowania banków, w tym minimalnych standardów bezpieczeństwa.
• Kontrolna - monitorowanie i analiza sytuacji finansowej banków.
• Dyscyplinująca - podejmowanie działań naprawczych i egzekwowanie norm.
• Analizowanie sytuacji finansowej banków (szczególnie zagrożeń).
• Identyfikowanie zagrożeń w ich funkcjonowaniu
• Bezpośrednie kontrole w bankach.
• Kontrole sprawozdawczości finansowej.
• Wypełnianie roli kontrolera i porównywanie rzeczywistości z oczekiwaniem.
• Podejmowanie działań zapobiegawczych, a, w wyjątkowych sytuacjach, również naprawczych.

System gwarantowania depozytów

• Cel: ochrona deponentów w razie niewypłacalności banku.
• Organizacja: Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
• Zadania: gwarantowanie depozytów, restrukturyzacja zagrożonych bankrutstwem instytucji finansowych i innych.
• Zakres uprawnień instytucji może być wąski lub szeroki (pay box/risk minimizer).
• Zorganizowany zespół rozwiązań, który funkcjonuje w celu ochrony deponentów w sytuacji, gdy dana instytucja finansowa nie jest w stanie wypłacić przyjętych depozytów.
• System gwarancyjny świadczy ochronę deponentom (podmiotom ochrony), a nie depozytom.
• Podstawowe zadania Funduszu to: dokonywanie wypłat środków gwarantowanych deponentom, kontrola danych zawartych w systemach, itd.

Ministerstwo Finansów

• Zarządzanie rynekiem finansowym w Polsce, w tym nadzorem nad bankami, ubezpieczeniami, i papierami wartościowymi.
• Wykonuje zadania dotyczące funkcjonowania rynku finansowego.

Komitet Stabilności Finansowej (KSF)

• Kształtowanie polityki makroostrożnościowej.
• Koordynacja działań w przypadku kryzysów finansowych.
• Nadzór nad rynkiem finansowym, opracowywanie instrumentów finansowych i rekomendacji.
• Odpowiedzialność za kształtowanie polityki makroostrożnościowej i koordynacji działań w ramach zarządzania kryzysowego.
• Stosowanie instrumentów makroostrożnościowych
• Identyfikowanie instytucji finansowych stwarzających zagrożenie.
• Współpraca międzynarodowa
• Zapewnienie właściwego obiegu informacji.

Wynik sektora bankowego w sierpniu 2020

Krótki opis banków, ich rodzajów i czynności bankowych. Bank to osoba prawna uprawniona do prowadzenia czynności bankowych na podstawie zezwoleń. Wyróżniamy bank centralny i operacyjne, w tym uniwersalne i specjalistyczne. Działalność banków reguluje Prawo Bankowe.