Azerbaycan Tarixi 19-cu əsrin birinci yarısı

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Türkmənçay müqaviləsində hansı maddə Gülüstan müqaviləsinin qüvvədən düşməsini göstərir?

  • Maddə 2 (correct)
  • Maddə 3
  • Maddə 4
  • Maddə 6

Türkmənçay müqaviləsinə əsasən, Qacar hökuməti Rusiyaya nə qədər təzminat ödəməli idi?

  • 15 milyon gümüş manat
  • 10 milyon gümüş manat
  • 20 milyon gümüş manat (correct)
  • 25 milyon gümüş manat

1828-ci ildə hansı iki şəhər rus qoşunları tərəfindən ilk olaraq ələ keçirildi?

  • Şuşa və Bərdə
  • Mərənd və Ərdəbil
  • Təbriz və Mərənd (correct)
  • Təbriz və Urmiya

Türkmənçay müqaviləsinin 15-ci maddəsi konkret kimə hüquq verir?

<p>Ermənilərə (D)</p> Signup and view all the answers

Türkmənçay müqaviləsi nə zaman imzalanmışdır?

<p>1828-ci il fevral (D)</p> Signup and view all the answers

Osmanlı dövləti Cənubi Qafqazın Rusiyaya işğalını hüquqi baxımdan hansı müqavilə ilə təsdiq etdi?

<p>Ədirnə müqaviləsi (B)</p> Signup and view all the answers

Türkmənçay müqaviləsinin ən dəhşətli nəticəsi nə idi?

<p>Vətənimizin iki hissəyə ayrılması (C)</p> Signup and view all the answers

Hansı maddə Türkmənçay müqaviləsində ermənilərin daşınmaz əmlakını satmaları üçün müddət müəyyən edir?

<p>Maddə 15 (D)</p> Signup and view all the answers

Kəndlilərin bəyin evinə qadın qulluqçu göndərməsi hansı il ləğv olunmuşdur?

<p>1847 (D)</p> Signup and view all the answers

Xanların siyasi hakimiyyətdən kənar edilməsi hansı müqavilədən sonra baş vermişdir?

<p>Türkmənçay müqaviləsi (D)</p> Signup and view all the answers

Kəndlilər arasında 1847-ci ildə narazılığa səbəb olan ev işlərinə dair tələbin qarşısını almaq üçün bəy nəyə müdaxilə etdi?

<p>Qadın qulluqçuların işə götürülməsi (D)</p> Signup and view all the answers

Hansı şəhərdə 1848-ci ildə şəhər yoxsulları və sənətkarların çıxışları baş verdi?

<p>Təbriz (B)</p> Signup and view all the answers

Babilərin üsyanı hansı ildən başlamışdır?

<p>1850 (C)</p> Signup and view all the answers

Babın əsas ideyalarını təqdim edən əsərin adı nədir?

<p>Bəyan (D)</p> Signup and view all the answers

1847-ci il "Kəndli Əsasnamələri" ilə kəndlilərə hansı hüquq verildi?

<p>Başqa kəndlərə keçmək (B)</p> Signup and view all the answers

Türkmənçay müqaviləsi hansı il bağlanıb?

<p>1921 (B)</p> Signup and view all the answers

Komendant idarə üsulu hansı məqsədlə tətbiq edildi?

<p>Müstəmləkəçilik maraqlarını gücləndirmək (B)</p> Signup and view all the answers

Rusiya hakimiyyəti altında hansı xanlıqlar daha tez ləğv edildi?

<p>Lənkəran və Şamaxı (A)</p> Signup and view all the answers

İsmayıl xan hansı səbəblə öldürülmüşdür?

<p>Müstəqillik uğrunda mübarizə apardığı üçün (A)</p> Signup and view all the answers

A.P.Yermolov hansı rolu oynayırdı?

<p>Qafqazdakı rus qoşunlarının döyüş komandiri (D)</p> Signup and view all the answers

Hansılar yerli idarəçiliyin uzun müddət qalmasına qarşı çıxmış rus məmurlarıdır?

<p>Qafqazdakı rus məmurları (D)</p> Signup and view all the answers

Gülüstan müqaviləsindən sonra Rusiya nə etməyə başladı?

<p>Əldə etdiyi torpaqlarda möhkəmlənməyə (D)</p> Signup and view all the answers

1806-cı ildə Bakıda hansı idarə strukturunu yaratdı?

<p>Komendant idarə üsulu (A)</p> Signup and view all the answers

1805-ci ildə hansı xanlıq Rusiyanın vassal asılılığına keçdi?

<p>Qarabağ xanlığı (C)</p> Signup and view all the answers

Kürəkçay müqaviləsinin 10-cu maddəsində nə göstərilmişdir?

<p>Müqavilənin əbədi müddətə bağlandığı (A)</p> Signup and view all the answers

1805-ci ildən sonra hansı hakimi Rus qoşunlarının hücumu təhlükəsi səbəbindən müqavilə imzalamağa məcbur oldu?

<p>Mustafa xan (B)</p> Signup and view all the answers

Şəki hakimi Səlim xan Kürəkçayda hansı müqaviləni imzaladı?

<p>Kürəkçay müqaviləsi (A)</p> Signup and view all the answers

Qarabağ xanlığı ildə rus xəzinəsinə nə qədər bac verməyi öhdəsinə götürdü?

<p>8 min çervon (C)</p> Signup and view all the answers

Qarabağ və Şəki xanlıqları ilə bağlı müqavilələrin əsas məqsədi nə idi?

<p>Xanlıqların müstəqil xarici siyasət hüququnu azaltmaq (B)</p> Signup and view all the answers

Hansı xanlıq rus qoşunlarının yerləşməsi üçün müvafiq inşaatın aparılmasına icazə vermişdir?

<p>Şəki xanlığı (B)</p> Signup and view all the answers

Abbas Mirzə 1805-ci ildən sonra hansı şəhər üzrə yürüş etdi?

<p>Tiflis (A)</p> Signup and view all the answers

Çarizmin Cənubi Qafqazda ticarət siyasətinin mahiyyəti nə idi?

<p>Rusiya çəki və ölçü vahidlərini tətbiq etmək (B)</p> Signup and view all the answers

Hansı il Cənubi Qafqaza gətirilən əcnəbi mallardan 50 faiz gömrük alınması tətbiq edildi?

<p>1821 (D)</p> Signup and view all the answers

Çar hökumətinin Azərbaycanda maarif sisteminin əsas məqsədi nə idi?

<p>Imperiyaya sədaqətli təbəələr yetişdirmək (D)</p> Signup and view all the answers

1849-cu ildə hansı təşkilat yaradıldı?

<p>Qafqaz Təhsil Dairəsi (B)</p> Signup and view all the answers

Şimali Azərbaycanda rus dövləti məktəblərinin açılması üçün hansı tarixi əsasnamə qəbul edilib?

<p>1829 (A)</p> Signup and view all the answers

XIX əsrin ortalarında Rusiyanın maarif xərcləri nəyə görə az idi?

<p>İnzibati idarələrə çəkilən xərclər daha çox idi (B)</p> Signup and view all the answers

Çar məmuru Bibrişteyn nəyi vurğulamışdır?

<p>Axı rus dilində düşünmək vacibdir (A)</p> Signup and view all the answers

Hansı məsələ XIX əsrin 30-cu illərinə qədər Azərbaycanda ticarətə mənfi təsir göstərmişdi?

<p>Müxtəlif çəki, ölçü və pul sisteminin tətbiqi (D)</p> Signup and view all the answers

Rusiya hökumətinin XXI əsrin 30-cu illərində ali müsəlman zümrəsi ilə bağlı siyasətinin əsas məqsədi nə idi?

<p>Müsəlman ali zümrəsini tamamilə ləğv etmək (B)</p> Signup and view all the answers

1841-ci ildən etibarən Azərbaycanın bəy və ağalarının torpaq mülkiyyətinə hücum başlanmasının səbəbi nə idi?

<p>Çar hökumətinin iqtisadi siyasətinə qarşı çıxışlar (B)</p> Signup and view all the answers

Xəzər vilayətinin bəylərinin tiyul torpaqlarının alınmasının nəticəsi nə oldu?

<p>Kəndlilərin vergi yükünün artması (A)</p> Signup and view all the answers

Çar I Nikolayın 1843-cü ildən etibarən ali müsəlman zümrəsinin yaradılmasına icazə verməsinin əsas səbəbi nə idi?

<p>Hökumətə olan narazılığı azaltmaq (D)</p> Signup and view all the answers

Hökumət 1846-cı ildən etibarən bəy və kəndli münasibətləri ilə bağlı hansı addımı atdı?

<p>Beylərin torpaq hüquqlarını gücləndirdi (C)</p> Signup and view all the answers

Hökumət ali müsəlman zümrəsini məhv etməyi planlaşdırarkən hansı amil bu planın uğursuzluğu ilə nəticələndi?

<p>Bəy və kəndlilərin birləşməsi (A)</p> Signup and view all the answers

M.S.Vorontsovun hazırladığı qanun layihəsi nə vaxt təsdiq edildi?

<p>1846-cı ildə (D)</p> Signup and view all the answers

1846-cı il reskriptinin hansı hissəsi beylərin torpaq hüquqlarını əhatə edirdi?

<p>12 maddədən 10-u (B)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Kürəkçay müqaviləsi

1805-ci ildə Rusiya ilə Qarabağ xanlığı arasında bağlanmış müqavilə.

Rusiyanın vassal asılılığı

Bir dövlətin digər dövlətin siyasi və hərbi nəzarəti altında olması.

İbrahimxəlil xan

1805-ci ildə Qarabağ xanlığı hakimi.

Bac (vergi)

Xanlıqların Rusiya xəzinəsinə ödəməli olduğu vergi.

Signup and view all the flashcards

Şəki xanlığı

1805-ci ildə Rusiya ilə müqavilə bağlamış xanlıq.

Signup and view all the flashcards

Xarici siyasət hüququ

Öz dövlətin digər dövlətlərlə əlaqələrini tənzimləmək hüququ.

Signup and view all the flashcards

Abbas Mirzənin əməliyyatları

Ruslara qarşı mübarizəyə dair hərbi əməliyyatlar.

Signup and view all the flashcards

Şamaxı xanlığı

1805-ci ildə Rusiya ilə müqavilə bağlamış digər xanlıq.

Signup and view all the flashcards

Türkmənçay müqaviləsi

1828-ci ildə İran və Rusiya arasında imzalanan, Azərbaycanın şimal hissəsinin Rusiyaya verilməsini təsdiq edən müqavilədir.

Signup and view all the flashcards

Gülüstan müqaviləsi

1813-cü ildə İran və Rusiya arasında imzalanan və birinci dəfə Azərbaycan torpaqlarının Rusiyaya verilməsini təsdiq edən müqavilə.

Signup and view all the flashcards

İrəvan xanlığı

Tarixi Azərbaycan torpağında yerləşən və Türkmənçay müqaviləsi ilə Rusiyaya birləşdirilən xanlıq.

Signup and view all the flashcards

Naxçıvan xanlığı

Tarixi Azərbaycan torpağında yerləşən və Türkmənçay müqaviləsi ilə Rusiyaya birləşdirilən xanlıq.

Signup and view all the flashcards

Təzminat (türkmənçay)

İran hökumətinin Rusiyaya ödəməli olduğu maliyyə ödənişləri.

Signup and view all the flashcards

Ermənilər və Türkmənçay

Türkmənçay müqaviləsində Rusiyaya sərbəst köç etmək hüququ verilməsi ilə erməni əhalinin durumu əks olunmuşdur.

Signup and view all the flashcards

Azərbaycanın parçalanması

Türkmənçay müqaviləsi ilə Azərbaycanın şimal hissəsinin Rusiya tərəfindən işğalı nəticəsində ölkənin iki yerə bölünməsi.

Signup and view all the flashcards

Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1828-1829)

1828-1829 illərində Rusiya və Osmanlı İmperiyası arasında baş verən müharibənin nəticəsində Cənubi Qafqazın Rusiyaya birləşdirilməsi.

Signup and view all the flashcards

Türkmənçay müqaviləsi

1921-ci ildə Sovet Rusiyası ilə Qacar dövləti arasında bağlanmış müqavilə, Azərbaycanın bölüşdürülməsini təsdiq etmişdi.

Signup and view all the flashcards

Komendant idarəçiliyi

Rusiya tərəfindən Azərbaycan şimalında istismar və idarəçilik üsulu, çar Rusiyasının müstəmləkə maraqlarına xidmət edirdi.

Signup and view all the flashcards

Babilər hərəkatı

Azərbaycanda çar Rusiyasının müstəmləkə zülmünə qarşı üsyan və müqavimət hərəkatı.

Signup and view all the flashcards

Xanlıqların ləğvi

Rusiya tərəfindən Azərbaycanda xanlıqların idarəçilik sisteminin aradan qaldırılması və yerini Rusiya inzibatçılığının tutması.

Signup and view all the flashcards

İsmayıl xan

Şəki xanlığının hakimi, ruslarla olan bac münaqişəsi səbəbi ilə öldürülmüşdür.

Signup and view all the flashcards

General A.P.Yermolov

Rusiyanın Qafqazda müstəmləkəçilik siyasətini həyata keçirən rus hərbçisi.

Signup and view all the flashcards

Qafqazdakı Rus idarəçiliyi

Rusiyanın Qafqazda özünəməxsus idarəçiliyi, yerli əhaliyə qarşı amansız yanaşma.

Signup and view all the flashcards

Qeyri-bərabər müqavilə

Bir tərəfin digərinə nisbətən çox faydalı (mütləq bir tərəfin faydasına) olan müqavilə

Signup and view all the flashcards

Rusiya hökumətinin siyasəti

Rusiya hökumətinin Azərbaycanlı ali müsəlman zümrəsi ilə bağlı, müxtəlif dövrlərdə və şərtlərdə dəyişən siyasət xətti.

Signup and view all the flashcards

1841-ci il qərarları

Qafqazın Baş İdarə Şurasının hazırladığı və çar Nikolayın təsdiq etdiyi qanunlar Azərbaycan bəy və ağalarının torpaq hüquqlarını məhdudlaşdırırdı.

Signup and view all the flashcards

"Təbii rus zadəganlığı"

19-cu əsrin 30-40-cı illərində çar hökumətinin Cənubi Qafqazda rus zadəganlarını dəstəkləmək və müsəlman ali zümrəsini məhv etmək planları.

Signup and view all the flashcards

1846-cı il Reskripti

Ali müsəlman zümrəsinin hüquqlarını tənzimləyən, çar Nikolayın imzaladığı qanun sənədi.

Signup and view all the flashcards

Ali müsəlman zümrəsi

Azərbaycan milli və dini inancına sadiq olan, hökumət tərəfindən nəzarət altına alınan sosial qurum.

Signup and view all the flashcards

Çar Nikolay I

19-cu əsrdə Rusiya imperiyasının çarlığını idarə edən hökmdar.

Signup and view all the flashcards

Qafqazın Baş İdarə Şurası

Rusiya tərəfindən Qafqazda siyasi və hərbi idarəetmə orqanı.

Signup and view all the flashcards

M.S. Vorontsov

19-cu əsrdə çar tərəfindən Qafqazda xüsusi canişin təyin edilmiş və ali müsəlman zümrəsini tənzimləyən qanun layihəsini hazırlamış olan adam.

Signup and view all the flashcards

1847-ci il Kəndli Əsasnamələri

Azərbaycanda, müsəlman zadəganları ilə kəndlilər arasındakı münasibətləri tənzimləyən qanunlar toplusudur.

Signup and view all the flashcards

Bab hərəkatı

1840-cı illərdən 1850-ci illərdə Azərbaycanda baş verən dini və sosial üsyan hərəkatı.

Signup and view all the flashcards

Seyid Əli Məhəmməd

Bab hərəkatının banisi, "Şeyxi" təriqətinin son başçısının varisi.

Signup and view all the flashcards

Bəyin evində qadın qulluqçu

Kəndlilərdən bəylərin evlərinə göndərilib işləmək üçün tələb olunan qadın.

Signup and view all the flashcards

Bəylərin hüquqları (1847)

Kəndlilər üzərində polis və məhkəmə səlahiyyətləri.

Signup and view all the flashcards

Yerli feodallar

Torpaq sahibi və inzibati hakimiyyətə sahib olan yerli xanlar.

Signup and view all the flashcards

Kəndlilərin hüquqları (1847)

Yaşayış yerini dəyişmək hüququ, vergi və öhdəliklərinin tənzimlənməsi.

Signup and view all the flashcards

Zülm və narazılıq (1840-1850)

Hakim dairələrinin qanunsuzluğu və istismarı nəticəsində kütləvi narazılıq və üsyan.

Signup and view all the flashcards

XIX əsrin 30-cu illərinə kimi olan ticarət problemləri

Azərbaycanda iki müharibə, Qafqazda qeyri-sabit ticarət siyasəti, və müxtəlif çəki, ölçü və pul sisteminin tətbiqi ticarətə mənfi təsir göstərirdi.

Signup and view all the flashcards

1839-1843-cü illər pul islahatı

Bütün Azərbaycanda köhnə əskinazlar gümüş pulla əvəz olundu.

Signup and view all the flashcards

Çəki və ölçü vahidlərinin tətbiqi.

Çar hökuməti Azərbaycanda Rusiya çəki və ölçü vahidlərini tətbiq etməyə başladı.

Signup and view all the flashcards

1821-ci ildə güzəştli tarif

Cənubi Qafqaza gətirilən xarici mallara 50% gömrük rüsumu tətbiq olundu.

Signup and view all the flashcards

1831-ci ildə ticarət "Əsasnaməsi"

Rus ticarətinin Qafqazda tam nəzarətini təmin etmək niyyəti ilə yeni tariflər tətbiq olundu.

Signup and view all the flashcards

1836-cı ildə daxili ticarətin inkişafı

Daxili gömrük rüsumu (rəhdar vergisi) ləğv edildi.

Signup and view all the flashcards

Rusiya maarifinin inkişafı

XIX əsrin ortalarında Rusiyanın maarifi aşağı səviyyədə qalırdı, əsasən inzibati idarələrə sərf olunan vəsait az idi.

Signup and view all the flashcards

Çar hökumətinin maarif siyasəti

Şimali Azərbaycandakı siyasətin məqsədi öz imperator maraqlarına uyğun təhsil sistemi yaratmaq, əhalini ruslaşdırmaq və imperiyaya sədaqətli təbəələr yetişdirmək idi.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Azerbaijan Republic Ministry of Education and Science, Azerbaijan State University of Architecture and Construction

  • Faculty: Construction
  • Department: "Social Sciences"
  • Course: Azerbaijani History
  • Topic: "Azerbaijan in the first half of the 19th century"
  • Lecturer: Malek Jafarli
  • Course Outline: The plan of the lecture contains information about the internal situation of Azerbaijan at the beginning of the 19th century, the beginning of the Russian occupation, the administrative system established by the Tsarist regime in Azerbaijan, the uprisings and revolts against the colonial rule, and the economic and cultural life of Azerbaijan in the first half of the 19th century.

Bibliography

  • Azerbaijan History, 7 volumes, Vol. 4. Baku, 2000, pp. 14-161.
  • Azerbaijan History, edited by Z. Bunyadov. Baku, 1994, pp. 569-594.
  • Azerbaijan History, edited by I. Aliyev. Baku, 1993, pp. 203-211.
  • Azerbaijan History, edited by S. Aliyarli. Baku, 1996, pp. 625-771.
  • Azerbaijan History, Vol. 1. Baku, 2007, pp. 656-658.
  • Azerbaijan History, by I. Mammadov. Baku, 2005, pp. 310-316.

Additional Information (page 2)

  • Russia's invasion of Azerbaijan began in 1801
  • Internal conflicts and disunity among Azerbaijani khanates hindered their unity against the common enemy
  • Abbas Mirza, the governor of southern Azerbaijan, implemented reforms in the army and attempted modernization
  • Abbas Mirza was later exiled from Azerbaijan for his progressive views.

Additional Information (page 3)

  • Russian expansionism into Azerbaijan began in 1801.
  • The Treaty of Gulistan (1813): Azerbaijan's northern territories became part of Russia.
  • The Treaty of Gulistan (1813) ceded Northern Azerbaijan's lands to Russia
  • The Treaty of Turkmenchay (1828): Transcaucasia's and Northern Azerbaijan territories were annexed by Russia.

Additional Information (page 4) - (7)

  • The annexation of Azerbaijan's territories continued with the Russian army's actions in the area.
  • The Russo-Persian Wars intensified.
  • Azerbaijanian khanates, weakening by internal divisions, surrendered to Russia.
  • Agreements were signed with Russian leadership.
  • Abbas Mirza's efforts to unify Azerbaijanian khanates and defend against Russia met opposition.

Additional Information (page 8-10)

  • Russo-Persian wars (1804-1813, 1826-1828).
  • The Treaties of Gulistan (1813) and Turkmenchay (1828) ceded Northern Azerbaijan to Russia.
  • Social unrest caused by Russian colonial rule.

Additional Information (page 11-12)

  • Tsarist administrative system in Azerbaijan
  • Uprisings, revolts, and resistance against Russian rule
  • The role of nationalist movements in the face of colonial rule; The impact of the Bab movement
  • Abbas Mirza's efforts to resist the Russian advance
  • Treaty of Gulistan and Treaty of Turkmenchay led to loss of significant territories in Northern Azerbaijan for Azerbaijan.

Additional Information (page 13-16)

  • Internal uprisings and revolts against Russian rule in Azerbaijan's northern territories
  • The creation of specific administrative entities by Russia in Azerbaijan
  • The impact of these changes on Azerbaijani society and culture.

Additional Information (pages 17-20)

  • Economic and cultural life in Azerbaijan in the first half of the 19th century
  • Key industries and trade with other regions;
  • Russian influence on economic and cultural spheres
  • Cultural and intellectual developments

Additional Information (pages 21-24)

  • Cultural developments (music, visual arts, literature, and theatrical arts)

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Browser