اپیدمیولوژی: توزیع در مطالعات اپیدمیولوژی

Here are the study notes in Persian:

اپیدمیولوژی

• اپیدمیولوژی، علم بررسی توزیع و عوامل موثر بر رخدادهای مرتبط با سلامت در گروه‌های جمعیتی خاص و کاربرد این دانش در کنترل مسائل بهداشتی است.
• اپیدمیولوژی سعی می‌کند تا بفهمد بیماری‌ها در جوامع مختلف چگونه توزیع می‌شوند، چه عواملی باعث بروز آنها می‌شوند و چگونه می‌توان از شیوع آنها جلوگیری کرد.

توزیع در مطالعات اپیدمیولوژی

• مطالعات توصیفی اولین مرحله از بررسی‌های اپیدمیولوژی هستند و برای ایجاد فرضیه بسیار کاربردی‌اند.
• در این نوع مطالعات، تمرکز بر روی فراوانی و الگوی رویدادهای مرتبط با سلامت در یک جمعیت خاص است.
• فراوانی نه تنها به تعداد موارد بیماری اشاره دارد، بلکه نسبت این تعداد به کل جمعیت را نیز در نظر می‌گیرد.
• الگو به چگونگی وقوع رویدادهای مرتبط با سلامت بر اساس زمان، مکان و فرد اشاره دارد.

فراوانی بیماری در جمعیت

• برای گزارش میزان شیوع بیماری در یک جمعیت، از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود:
  • فراوانی (Frequency): به معنی تعداد افرادی است که به یک بیماری خاص مبتلا هستند.
  • نرخ شیوع (Prevalence Rate - PR): نرخ شیوع، نسبتی از جمعیت است که در یک زمان مشخص به بیماری مورد نظر مبتلا هستند.
  • نرخ بروز (Incidence Rate - IR): یا بروز تجمعی (Cumulative Incidence)، نرخ بروز تعداد موارد جدید بیماری در یک جمعیت در معرض خطر است که در یک بازه زمانی مشخص رخ می‌دهد.

جمعیت در محاسبه نرخ

• برای محاسبه نرخ، باید مخرج کسری را به درستی مشخص کرد:
  • استفاده از نمونه نماینده
  • استفاده از کل جمعیت یک منطقه جغرافیایی خاص

الگو در مطالعات اپیدمیولوژی

• یکی از دلایل مهم برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها بر اساس زمان، مکان و فرد، کشف الگوی وقوع بیماری‌ها است.
• با بررسی الگوها، اپیدمیولوژیست می‌تواند:
  • شناسایی وسعت و الگوی مشکل بهداشتی
  • شناسایی گروه‌های پرخطر
  • पहचایی علل احتمالی تغییرات

زمان در مطالعات اپیدمیولوژی

• بروز بیماری‌ها در طول زمان تغییر می‌کند.
• برای نمایش الگوهای شیوع بیماری بر اساس زمان، از نمودارهای دو بعدی استفاده می‌شود:
  • محور عمودی (y): تعداد یا نرخ موارد بیماری را نشان می‌دهد.
  • محور افقی (x): دوره‌های زمانی مانند سال، ماه یا روز را نشان می‌دهد.

مکان در مطالعات اپیدمیولوژی

• بررسی چگونگی شیوع بیماری در مکان‌های مختلف به ما در درک بهتر موارد زیر کمک می‌کند:
  • وسعت جغرافیایی مشکل
  • تفاوت جغرافیایی
• DATA_ANALYSIS
• نمایش داده‌های مکانی به دو روش اصلی صورت می‌گیرد:
  1. نقشه منطقهایی (Area Map)
  2. نقشه نقطهای (Spot Map)

داده‌های مکانی و علل بیماری

• بررسی چگونگی شیوع بیماری در مکان‌های مختلف می‌تواند به ما در یافتن دالیل افزایش خطر ابتلا به بیماری در برخی افراد یا گروه‌ها کمک کند.
• این داده‌ها می‌توانند سرنخ‌هایی در مورد علل بیماری به ما دهند.

And many more...### مطالعات اپیدمیولوژی

• مطالعات اپیدمیولوژی شامل دسته‌بندی‌های مختلفی می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و اهداف خاص خود را دارند.
• هدف اصلی مطالعات اپیدمیولوژی کشف الگوها و عوامل خطر برای بیماری‌ها است.

مطالعات مقطعی (Cross-Sectional Studies)

• در مطالعات مقطعی، نمونه‌ای از افراد جامعه انتخاب شده و در یک زمان مشخص، میزان مواجهه آنها با عوامل محیطی و وضعیت سلامتشان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• این نوع مطالعه به ما می‌گوید که در آن زمان خاص، چه تعداد از افراد در جامعه به بیماری خاصی مبتلا هستند (شیوع بیماری) و آیا ارتباطی بین میزان مواجهه با عوامل محیطی و ابتلا به بیماری وجود دارد.
• محدودیت اصلی مطالعات مقطعی این است که نمی‌تواند جهت علیت را تعیین کند.

مطالعات اکولوژیک (Ecologic Studies)

• مطالعات اکولوژیک به بررسی ارتباط آماری بین بیماری و میزان برآورد شده مواجهه با عوامل محیطی در گروه‌های جمعیتی می‌پردازد.
• این نوع مطالعه برای بررسی الگوهای گسترده شیوع بیماری در ارتباط با عوامل محیطی مفید است.
• محدودیت‌های مطالعات اکولوژیک شامل مغالطه اکولوژیک، عدم کنترل عوامل مخدوشکننده فردی و برآوردهای خام از مواجهه است.

اهداف مطالعات توصیفی

• اولین قدم برای شناسایی علت‌ها (فرضیه‌سازی)
• دست یافتن به شاخص‌های بهداشتی و ارائه وضعیت تندرستی، بیماری یا مرگ در جامعه
• مقایسه وضعیت چند جامعه، مکان یا دوره زمانی
• کمک به برنامه‌ریزی‌های بهداشتی–درمانی
• ارزشیابی برنامه‌های بهداشتی

مزایای مطالعات مقطعی

• سهولت انجام
• محاسبه شیوع بیماری
• محاسبه نسبت شانس (Odds Ratio) برای سنجش ارتباط بین عوامل
• کم هزینه و سریع است.

مطالعات مورد شاهد (Case-Control Studies)

• در مطالعات مورد شاهد، دو گروه از افراد انتخاب می‌شوند: یک گروه از افراد مبتلا به بیماری (مورد) و یک گروه از افراد غیرمبتلا (شاهد).
• این نوع مطالعه برای سنجش ارتباط بین عوامل خطر و بیماری‌ها استفاده می‌شود.
• از نسبت شانس (Odds Ratio) برای سنجش قدرت ارتباط بین عوامل استفاده می‌شود.

مطالعات کوهورت آیندهنگر (Prospective Cohort Studies)

• در مطالعات کوهورت آیندهنگر، یک گروه از افراد سالم انتخاب می‌شوند و طی یک دوره زمانی، آنها تحت نظارت قرار می‌گیرند.
• این نوع مطالعه برای سنجش ارتباط بین عوامل خطر و بیماری‌ها استفاده می‌شود.
• مزایای مطالعات کوهورت آیندهنگر شامل این است که می‌تواند جهت علیت را تعیین کند.

خطاهای تصادفی و سیستماتیک

• خطاهای تصادفی نوسانات آماری در داده‌های اندازه‌گیری شده هستند که به دلیل محدودیت‌های دقت وسیله اندازه‌گیری رخ می‌دهند.
• خطاهای سیستماتیک (سوگیری) نادرستی‌های قابل تکرار هستند که به طور مداوم در یک جهت رخ می‌دهند.
• سوگیری انتخاب، سوگیری اطلاعات و سوگیری در طراحی یا اجرای مطالعه از انواع سوگیری است.### سوگیری در مطالعه
• سوگیری مشاهده (اطلاعات) زمانی رخ می‌دهد که در نحوه‌ی به دست آوردن داده‌های مربوط به مواجهه (قرار گرفتن در معرض عوامل خطر) و پیامد (نتایج) در گروه‌های مختلف مطالعه، تفاوت‌های سیستماتیکی وجود داشته باشد.
• انواع سوگیری مشاهده: سوگیری یادآوری (Recall Bias)، سوگیری مصاحبهگر (Interviewer Bias)، افت پیگیری (Follow-Up Losses)، سوگیری طبقه‌بندی اشتباه (Misclassification Bias)

کنترل سوگیری

• استفاده از گروه کنترل مناسب در مطالعات مورد-شاهدی (Case-Control Studies)
• استفاده از جمعیت‌های به خوبی تعریفشده برای به حداقل رساندن افت پیگیری
• ایجاد معیارهای عینی و یکنواخت برای ارزیابی مواجهه (قرار گرفتن در معرض عوامل) و بیماری در هر دو گروه مطالعه
• کور کردن مصاحبهگران و آموزش دقیق
• استفاده از پروتکل‌های نوشته‌شده به طور واضح
• استفاده از تکنیک‌های استاندارد برای مدیریت خطاها و داده‌های مفقود (Missing Data)
• استفاده از متغیرهای صوری (Dummy Variables) برای ارزیابی مواجهه

عامل مخدوشکننده (Confounding)

• عامل مخدوشکننده، متغیر سومی است که با عامل مواجهه (Exposure) مرتبط بوده و به طور مستقل بر خطر ابتلا به بیماری تأثیر می‌گذارد.
• مثال: ارتباط بین مصرف قهوه و خطر ابتلا به سکته‌ی قلبی (MI) ممکن است حداقل تا حدی به دلیل اثر سیگار کشیدن باشد.

کنترل عوامل مخدوشکننده

• محدود کردن جمعیت مطالعه (Restriction of the Study Population)
• مطابقت (Matching)
• تصادفیسازی مواجهه (Randomization of Exposure)
• الی ﾍبندی (Stratification)
• تجزیه و تحلیل چندمتغیره (Multivariable Analysis)