انواع مختلف داروها

انواع مختلف داروها

• پودرها (Powder): ذرات ریز یک یا چند ماده دارویی هستند که باهم مخلوط شده‌اند و فعالیتی خاصی روی آنها انجام نگرفته است. گاهی برای مصارف خارجی استفاده می‌شوند و برای مصرف خوراکی معمولاً در مایع حل می‌شوند.
• گرانولها (Granules): ذرات مجزا و درشتی هستند که از چسبیدن ذرات پودرها به وجود می‌آیند. دارای پایداری و حلالیت بیشتر نسبت به پودرها هستند اما طعم دارو در این شکل دارویی محسوس است.
• کپسولها (Capsules): پوسته‌های ژلاتینی هستند که برای قرار دادن مواد دارویی به کار می‌روند. به دو نوع سخت (مانند آموکسی سیلین) و نرم (مانند نیتروگلیسیرین) تقسیم می‌شوند.
• قرصها (Tablets) : اشکال دارویی جامدی هستند که از فشرده کردن گردها و گرانول‌ها و قالب‌گیری آنها با یا بدون مواد رقیق‌کننده، پوشش، رنگ و افزودنی های دیگر تهیه می‌شوند. به انواع مختلفی مانند قرص‌های فشرده شده، چند بار فشرده شده، با پوشش قندی و فیلم دار تقسیم می‌شوند.
• قرص‌های جویدنی (Chewable tablets): قرص‌هایی هستند که باید هنگام مصرف جویده شوند و اغلب دارای طعم خوشایندی هستند.
• قرص‌های دارای پوشش روده‌ای (Enteric coated tablets): پوششی روی قرص دارند که در pH اسیدی نامحلول و درpH قلیایی محلول است.
• قرص‌های میکروکوتد (Micro coated tablets): ذرات پودرها روی آنها پوشش داده شده است.
• قرص‌های جوشان (Effervescent tablets): از مخلوط کردن و فشرده کردن ماده دارویی با نمک جوشان گرانولی شکل، حاوی اسید تارتاریک، اسید سیتریک و بی کربنات سدیم تهیه می‌شود.
• قرص‌های پیوسته رهش (Sustained Release tablets): به صورت تدریجی طوری طراحی شده‌اند که آزاد شدن دارو و اثرات درمانی به گونه‌ای پیوسته طولانی و کنترل شده انجام می‌دهند.
• اشکال واژینال (Vaginal tablets): اشکال دارویی نرم یا جامد بیضی شکل هستند که به صورت داخل واژینال استعمال شده و پس از ذوب در دمای واژن، ماده دارویی خود را آزاد می‌کنند.
• شیاف (Suppositories): فرآورده جامدی است که معمولاً به صورت استعمال داخل مقعد، واژن، مجاری ادراری و ندرتاً به صورت داخل بینی استفاده می‌شود.
• بالک (Bolus): ممکن است به عنوان مواد اولیه در ساخت بعضی از داروها به کار رود یا در بسته‌بندی‌های کوچک آماده توزیع باشد، و یا در بسته‌های بزرگ در مراکز درمانی توزیع شده و به تدریج مصرف شود.
• کاشتنی (Implants): فرآورده‌هایی هستند که به وسیله تزریق کننده‌های خاص یا به وسیله انسیزیون جراحی زیر جلد کار گذاشته می‌شوند و به تدریجی و به صورت پیوسته ماده مؤثره خود را آزاد می‌کنند.
• محلولها (Solutions): از حل شدن مواد مؤثره و مواد افزودنی در آب تهیه می‌شوند.
• شربت‌ها (Syrups): فرآورده‌های مایع تغلیظ شده حاوی شکر یا مواد جانشین شونده آن نظیر دکستروز، سوربیتول، گلیسیرین، ساخارین و هیدروکسی اتیل سلولز هستند.
• الگزیرها (Elixirs): محلول‌های خوراکی و شیرین شده هیدروالکلی هستند.
• سوسپانسیون‌ها (Suspensions): متشکل از ذرات ریز جدا از هم هستند که در یک حلال به صورت معلق درآمده‌اند.
• عصاره‌ها (Extract): از استخراج مواد مؤثره از گیاهان یا حیوانات و حل کردن و تبخیر آنها تهیه می‌شوند.
• تنتورها (Tinctures): عصاره‌های الكلی فرآورده‌های گیاهی هستند.
• کلودیونها (Colloidions): فرآورده‌ای مایع هستند که از ترکیب پیروکسیلین در مخلوط دیگری که به صورت الکل ،اتر یا بدون مواد افزودنی دارویی است، تهیه می‌شوند.
• محلول‌های موضعی (Topical Solutions): فرآورده‌های محلول و با حلال آب هستند که برای استفاده در موضع به کار می‌روند.
• لوسیون‌ها (Lotions) : به شکل مایع هستند و برای استعمال خارجی روی پوست به کار می‌روند.
• ژل‌ها (Gels): ماده‌ای نیمه جامد هستند که با استفاده از یک حلال در پایه ژلاتینی استفاده می‌شود.
• کرم‌ها (Creams): فرآورده‌های موضعی یا استعمالی هستند که مواد دارویی در یک پایه آب در روغن یا روغن در آب وارد می‌شوند.
• پمادها (Ointments) : فرآورده‌های نیمه جامدی هستند که در آنها دارو در یک پایه مناسب پمادی که خاصیت هیدروفیلیک یا هیدروفوبیک دارد، قرار می‌گیرد و برای استعمال خارجی به کار می‌رود.
• پمادهای چشمی (Ophtalmic Ointments): پماد استریلی که یا مواد آن استریل شده‌اند و یا در حین تولید تحت شرایط استریل در آمده‌اند. مانند پماد تتراسایکلین.
• پچ یا پلاسترها (Plaster/Patches): ماده چسبنده نیمه جامد یا جامدی است که بر روی زمینه‌ای مناسب کشیده شده و برای استعمال خارجی روی بدن به کار می‌رود. مانند پچ نیتروگلیسیرین.
• آمپول‌ها (Ampules): ظرف شیشه‌ای برای نگهداری داروهای تزریقی یک بار مصرف.
• ویال‌ها (Vials): انواع ظروف نگهداری فرآورده‌های تزریقی و امکان استفاده مجدد از دارو.
• فرآورده‌های استنشاقی (Inhalation Products): از طریق دهان یا بینی استنشاق می‌شوند و به صورت پودر یا محلول هستند.
• اسپری‌ها (Sprays): محلول آبی یا روغنی هستند که به شکل قطرات بسیار ریز هستند و به صورت موضعی روی پوست بینی یا فارنکس قابل استعمال هستند.
• سرم‌ها (Sera): از ترکیبات متفاوت ساخته‌شده و هر کدام از آنها برای بیماری خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

داروهای گیاهی و ترکیبات آن

• فهرست کامل داروهای گیاهی و کاربردهای آنها در صفحات 41 تا 71 آمده است.

جدول ضمیمه شماره یک و دو و سه

• جدول ضمیمه شماره یک: لیستی از علائم اختصاری مربوط به اشکال دارویی
• جدول ضمیمه شماره دو: لیستی از داروها به صورت اختصار در نسخ
• جدول ضمیمه شماره سه: برابری ماههای ایرانی و میلادی