An Toàn Sinh Học Cấp 1 và 2

An Toàn Sinh Học Cấp Độ 1 và 2

Đối Tượng Áp Dụng

• Áp dụng trong nghiên cứu và giảng dạy cơ bản.
• Áp dụng cho phòng thí nghiệm làm việc với vi khuẩn không hoặc ít lây nhiễm (cấp 1) và các vi khuẩn có mức độ lây nhiễm trung bình (cấp 2).

Tiêu Chuẩn Thực Hành

• Dấu hiệu, biểu tượng cảnh báo an toàn sinh học (Biohazard) phải đặt trước cửa phòng thí nghiệm đối với phòng nghiên cứu VSV nhóm 2 trở lên.
• Cấm người không phận sự vào và cửa phòng thí nghiệm phải luôn đóng.
• Trẻ em không được vào phòng làm việc và chỉ cho phép động vật cần cho thí nghiệm.
• Khu vực nuôi chỉ cho phép người có trách nhiệm đặc biệt vào.

Bảo Hộ Cá Nhân

• Luôn mặc áo lab hoặc đồng phục cơ sở phòng thí nghiệm.
• Sử dụng găng tay để tránh tiếp xúc với nguồn chứa VSV, sau đó tháo găng bỏ vào nơi quy định và rửa tay.
• Rửa tay sau khi làm việc với vật liệu hoặc động vật nhiễm trùng và khi ra vào phòng.
• Sử dụng mặt nạ hoặc thiết bị bảo hộ để bảo vệ vùng mặt.
• Cấm mặc quần áo bảo hộ ngoài lab, ăn, uống, sử dụng mĩ phẩm, đeo kính áp tròng trong khu vực làm việc.
• Không để chung quần áo bảo hộ với đồ khác.

Khu Vực Làm Việc

• Giữ ngăn nắp, sạch sẽ, chỉ để đồ cần thiết.
• Khử nhiễm mặt bàn, ghế nếu đổ vật liệu nguy hiểm.
• Xử lí vật liệu nhiễm trùng trước khi thải bỏ.
• Đóng gói và vận chuyển theo quy định của quốc gia, quốc tế.
• Cửa sổ phải có lưới chống côn trùng.

Quy Trình

• Cấm hút, ngậm đồ vật hoặc dùng nước bọt để dán nhãn.
• Chỉ dùng kim/bơm tiêm để tiêm truyền, hút dịch từ động vật thí nghiệm.
• Xảy ra sự cố: báo cáo cho người phụ trách phòng thí nghiệm, lập biên bản, và tuân thủ văn bản quy trình xử lí.
• Xử lí dung dịch nhiễm trùng (bằng hóa chất/vật lý) trước khi thải qua cống rãnh hoặc yêu cầu hệ thống xử lí riêng.
• Bảo vệ giấy tờ khi mang ra khỏi nơi thí nghiệm để tránh ô nhiễm.

Quản Lý An Toàn Sinh Học

• Trưởng phòng thí nghiệm chịu trách nhiệm xây dựng và bảo đảm an toàn sinh học và tài liệu.
• Giám sát viên cần tập huấn thường xuyên để đảm bảo an toàn cho phòng thí nghiệm.
• Nhân viên cần đọc, hiểu, và tuân thủ thao tác, quy trình chuẩn, giám sát viên cần đảm bảo.
• Kiểm soát đặc biệt loài gặm nhấm và côn trùng.
• Giám sát, khám sức khỏe, điều trị nhân viên, và lưu giữ sổ khám bệnh/bệnh án.

Yêu Cầu Thiết Kế và Trang Bị

• Không gian rộng để đảm bảo thực hiện công việc an toàn và dễ dàng vệ sinh.
• Tường, sàn nhà phải nhẵn, dễ lau chùi, không thấm chất lỏng, và chịu được hóa chất, chất khử trùng.
• Mặt bàn thí nghiệm không thấm nước, chịu được chất khử trùng axit, kiềm, dung môi hữu cơ, và nhiệt độ vừa phải.
• Đồ dùng trong phòng thí nghiệm phải chắc chắn và dễ dàng vệ sinh.
• Đảm bảo ánh sáng đủ, tránh ánh sáng phản chiếu, và có đèn khẩn cấp để dừng công việc và rời khỏi phòng thí nghiệm an toàn.
• Bồn nước rửa tay nên được đặt ở mỗi phòng gần cửa ra vào.
• Đảm bảo có đủ không gian để xử lý và bảo quản an toàn các hoá chất, dung môi vật liệu phóng xạ, khí nén, khí lỏng.
• Khu vực để đồ ăn, uống, đồ cá nhân, quần áo nên để ngoài phòng thí nghiệm.
• Nên bố trí tiện nghi ăn uống và nghỉ ngơi ở ngoài phòng thí nghiệm.
• Cửa ra vào chắc chắn, có ô kính trong suốt, chịu nhiệt và tự đóng; cửa sổ có song sắt và quản lý nghiêm ngặt chìa khoá.
• Hệ thống cung cấp điện, nước, ánh sáng đủ và tin cậy, có khu vực sơ cứu, và các phương tiện sơ cứu.
• Hệ thống an toàn bao gồm trang thiết bị ứng phó cho các tình huống khẩn cấp/sự cố về cháy nổ, điện.
• Phòng thí nghiệm cấp 2 có những đặc điểm tương tự với phòng thí nghiệm an toàn sinh học cấp 1, còn có thêm các biện pháp/phương tiện khử trùng gần phòng thí nghiệm (ví dụ: chất khử trùng và nồi hấp tiệt trùng).

Trang Thiết Bị

• Các thiết bị được thiết kế dễ vận hành, bảo dưỡng, vệ sinh, đánh giá chứng nhận, và giảm thiểu tiếp xúc giữa người thực hiện và các tác nhân sinh học.
• Thiết bị được làm bằng vật liệu chống thấm dung dịch, chống ăn mòn, đáp ứng cấu trúc/chức năng, không có cạnh sắc nhọn và được che chắn cẩn thận.
• Các thiết bị cần phải được kiểm tra và bảo dưỡng định kì.

Xử Lý Chất Thải

• Chất thải là tất cả các vật liệu cần thải bỏ.
• Trong phòng thí nghiệm, một số ít vật liệu nhiễm trùng phải tiêu hủy hoặc thải bỏ, còn phần lớn được tái sử dụng.
• Đảm bảo an toàn sức khỏe cho nhân viên phòng thí nghiệm và bảo vệ môi trường, giảm thiểu các rủi ro lây nhiễm.
• Tất cả các vật liệu nhiễm trùng phải được khử trùng, thanh trùng hoặc thiêu hủy trong phòng thí nghiệm.
• Khử nhiễm là việc làm giảm lượng tác nhân sinh học sống hoặc các vật liệu nguy hiểm khác trên bề mặt hoặc vật dụng xuống mức quy định bằng biện pháp vật lý và/hoặc hoá học.
• Phương pháp ưu tiên: Hấp tiệt trùng.
• Các vật liệu cần khử nhiễm hoặc thải bỏ cần được đặt trong vật chứa (vd: túi nhựa tổng hợp được mã hóa màu) để phân loại thanh trùng hay thiêu hủy.

Quy Trình Thao Tác và Thải Bỏ Vật Liệu và Chất Thải Ô Nhiễm

• Chất thải không nhiễm trùng có thể tái sử dụng, tái chế hoặc thải bỏ như các chất thải sinh hoạt hàng ngày.
• Vật "sắc nhọn" ô nhiễm (kim tiêm, dao mổ, dao và mảnh thủy tinh vỡ) phải gom lại trong hộp đựng chống thủng có nắp đậy và xử lý như vật nhiễm trùng.
  • Bẻ cong kim hoặc lấy ra khỏi bơm kim tiêm sau khi sử dụng và để trong hộp chứa chất thải bỏ sắc nhọn.
  • Làm tương tự với kim tiêm một lần và thiêu hủy nếu cần.
  • Dụng cụ chứa chất thải "sắc nhọn" phải chống bị đâm thủng và không được đựng quá đầy.
  • Khi đựng đến 3/4, xếp vào loại chất thải nhiễm trùng và thiêu huỷ, không được thải ra bãi rác.
• Khử nhiễm các vật liệu ô nhiễm (có thể gây nhiễm trùng) bằng hấp tiệt trùng và sau đó rửa sạch để tái sử dụng hoặc tái chế.
  • Không cố gắng rửa bất kỳ các vật liệu ô nhiễm nào để hấp khử trùng và tái sử dụng.
  • Phải khử nhiễm rồi mới rửa sạch.
  • Khử nhiễm các vật liệu ô nhiễm bằng hấp tiệt trùng và thải bỏ.
  • Sau khi hấp khử trùng, có thể đặt vật liệu trong hộp vận chuyển đến lò thiêu hủy.
  • Nếu có sẵn lò thiêu hủy thì không cần lò hấp: chất thải ô nhiễm cần được để trong dụng cụ chứa được thiết kế riêng (đảm bảo an toàn) và vận chuyển trực tiếp tới lò thiêu hủy.
  • Dụng cụ chứa dùng nhiều lần cần có khả năng chống rò rỉ và có nắp đậy vừa khít, cần được khử nhiễm và rửa sạch nếu tái sử dụng.
• Trực tiếp thiêu hủy các vật liệu ô nhiễm phải có sự đồng ý của cơ quan chức năng về ô nhiễm không khí và y tế công cộng.

Phòng Hộ Cá Nhân và Y Tế

• Sử dụng quần, áo bảo hộ dài tay, độ dày vải, và chất liệu đạt chuẩn khi làm việc trong phòng thí nghiệm.
• Quần áo bảo hộ sử dụng trong phòng thí nghiệm phải được để riêng biệt tại khu vực riêng và không được mang ra ngoài, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Đeo găng tay trùm ngoài áo bảo hộ, phải đạt chuẩn và phù hợp với tính chất phần việc, và khi găng tay có dấu hiệu bị nhiễm bẩn, rách, cần phải tháo bỏ ngay.
• Sử dụng giày, dép kín mũi, không sử dụng giày gót nhọn.
• Sử dụng thiết bị bảo vệ mắt và mặt (khẩu trang, kính, mặt nạ) khi thực hiện thao tác có nguy cơ tạo giọt bắn, khí dung khi thí nghiệm mà không sử dụng tủ an toàn sinh học, hay thao tác có nguy cơ văng bắn hóa chất hoặc nguồn tia cực tím.

Quy Định Về Giám Sát Sức Khỏe

• Các phòng thí nghiệm phải thực hiện giám sát nhân viên, quy định ra, vào, và sử dụng phòng thí nghiệm.
• Các cá nhân sử dụng phòng thí nghiệm phải được kiểm tra y tế trước khi làm việc, và phải được tiêm chủng hoặc sử dụng các loại thuốc phòng bệnh liên quan đến các tác nhân gây bệnh.
• Thông báo cho người phụ trách phòng thí nghiệm nếu nhân viên mang thai, mắc bệnh truyền nhiễm, hoặc bị suy giảm miễn dịch hay tai nạn ảnh hưởng đến khả năng vận động.

So sánh Giữa Cấp Độ 1 và 2

• Điểm giống: Cả hai cấp độ đều có nhiều điểm tương đồng trong các giao thức an toàn theo quy định của nhà nước (xử lý vật sắt nhọn, tránh giọt bắn, quy trình khử trùng...), tương đồng về trang phục bảo hộ cá nhân, và yêu cầu các cá nhân sử dụng phòng thí nghiệm phải đảm bảo các tiêu chuẩn về sức khỏe theo quy định chung.

Điểm Khác Biệt Giữa ALSB Cấp Độ 1 và 2

• Đối tượng áp dụng:
  • An toàn sinh học cấp độ 1: Vi khuẩn không được công nhận khả năng gây bệnh.
  • An toàn sinh học cấp độ 2: Vi khuẩn có khả năng gây bệnh hoặc truyền nhiễm, gây nguy hiểm cho sức khỏe con người ở mức độ trung bình.

Tiêu Chuẩn Thực Hành

• An toàn sinh học cấp độ 1:

  • Xử lý vật sắc nhọn và rác thải theo đúng quy định.
  • Yêu cầu khử khuẩn, khử trùng tất cả dụng cụ thực hành, vật liệu trung gian và các bề mặt làm việc trước và sau khi hoàn thành công việc.
  • Vệ sinh, rửa tay thường xuyên theo quy trình được đặt ra.
  • Cấm thực phẩm, đồ uống, hút thuốc và vật dụng cá nhân khác.
  • Sử dụng thiết bị bảo vệ cá nhân (PPE) như kính bảo hộ, găng tay và áo khoác hoặc áo khoác phòng thí nghiệm là bắt buộc.
  • Có bồn rửa tay, vệ sinh phù hợp.

• An toàn sinh học cấp độ 2:

  • Áp dụng các tiêu chuẩn thực hành của BSL - 1 và bổ sung:
  • Việc sử dụng PPE có bổ sung thêm tấm che mặt và kính bảo hộ chuyên dụng.
  • Phải chú ý đặt dấu hiệu, biển cảnh báo nguy hiểm sinh học.
  • Tất cả các quy trình có thể gây nhiễm trùng do khí dung hoặc giọt bắn, tia bắn phải được thực hiện trong tủ an toàn sinh học theo quy định.
  • Khử nhiễm các vật liệu lây nhiễm trước khi thải bỏ, thường thông qua việc sử dụng nồi hấp và các phương pháp khử nhiễm.

Phòng Hộ Cá Nhân và Y Tế

• An toàn sinh học cấp độ 1:

  • Sử dụng quần, áo bảo hộ phù hợp theo quy định (dài tay, độ dày vải và chất liệu đạt chuẩn) khi làm việc trong phòng thí nghiệm.
  • Quần áo bảo hộ sử dụng trong phòng thí nghiệm phải được để riêng biệt tại khu vực riêng, không được mang ra ngoài khu vực phòng thí nghiệm tránh nguy cơ nhiễm khuẩn và tiếp xúc với các vi sinh vật, mầm bệnh.
  • Đeo găng tay trùm ngoài áo bảo hộ, loại găng tay sử dụng trong quá trình làm việc phải đạt chuẩn và phù hợp với tính chất phần việc nhằm đảm bảo an toàn cho người sử dụng và tránh nguy cơ tiếp xúc với vi sinh vật hoặc các mầm bệnh. Khi găng tay có dấu hiệu bị nhiễm bẩn, rách... cần phải tháo bỏ găng tay đi, không dùng lại găng tay cũ đã qua sử dụng trong bất cứ trường hợp nào.
  • Sử dụng giày, dép kín mũi; không sử dụng giày gót nhọn trong phòng thí nghiệm.

• An toàn sinh học cấp độ 2:

  • Áp dụng các biện pháp phòng hộ của BSL-1 và bổ sung:
  • Sử dụng thiết bị bảo vệ mắt và mặt (khẩu trang, kính, mặt nạ) nhằm đảm bảo an toàn khi người sử dụng phòng thí nghiệm tiến hành thực hiện các thao tác có nguy cơ tạo giọt bắn, khí dung khi thí nghiệm không sử dụng tủ an toàn sinh học, các thao tác có nguy cơ văng bắn hóa chất hoặc có nguy cơ tiếp xúc với nguồn tia cực tím.
  • Người sử dụng phòng thí nghiệm phải đảm bảo tiêm chủng định kỳ hoặc sử dụng thuốc phòng bệnh liên quan tác nhân gây bệnh được thực hiện tại phòng thí nghiệm, trừ trường hợp tác nhân đó chưa có vắc xin hoặc thuốc phòng bệnh cần thời gian nghiên cứu và kiểm nghiệm.
  • Người sử dụng phòng thí nghiệm có vấn đề về sức khỏe y tế (mang thai; mắc bệnh truyền nhiễm hoặc bị suy giảm miễn dịch...) phải thông báo cho người phụ trách phòng thí nghiệm để được giải quyết kịp thời.